بحران هویت چیست

بحران هویت یکی از مهم ترین چالش هایی است که هر انسانی در طول زندگی با آن رو به رو می‌شود. طی این بحران که بیش از همه در سنین نوجوانی بروز می‌یابد، نمی‌توانید به طور واضح بگویید کیستید و از زندگی چه می خواهید. این مسئله باعث می‌شود که بین افکار و عقاید گوناگون سردرگم بمانید و نتوانید یک نظام فکری منسجم را برای خود تشکیل دهید. پس حتما باید به دنبال راهی برای هویت یابی باشید. در ادامه مراحل بحران و راه های پیشگیری و درمان آن را آورده‌ایم.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه بحران هویت می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

بحران هویت یعنی چه ؟

بحران هویت مفهومی است که اولین بار توسط اریک اریکسون در روانشناسی مطرح شد. اریکسون از جمله نظریه پردازانی بود که به توصیف مراحل مختلف رشدی از کودکی تا پیری پرداخت. او در توضیح چالش‌های دوران نوجوانی به مفهوم هویت‌یابی و بحران هویت اشاره کرد. اریکسون بر این باور بود که افراد در سنین نوجوانی بیش از هرچیز می‌خواهند به این پرسش اساسی پاسخ دهند که “من کیستم”. برای آشنایی بیشتر با اریک اریکسون و نظریه های مختلف او کلیک نمایید.

جواب دادن به این سوال کار آسانی نیست و بسیاری از افراد پس از دوره نوجوانی نیز نمی‌توانند به تعریف منسجمی از هویت خود دست پیدا کنند. این شرایط منجر به نوعی سردرگمی میان افکار و عقاید گوناگون می‌شود که از آن به عنوان سردرگمی هویت یاد می‌شود.

علائم بروز بحران هویت کدام اند؟

علائم بحران هویت

همه افراد در دوره ای زمان که بیشتر دوران نوجوانی است؛ با بحران هویت روبرو می‌شوند. در این دوران فرد بیشتر از هر زمان دیگری به مسائل مختلفی می‌اندیشد. این تصورات گاهی به حدی می‌رسد که بر زندگی شخصی و اجتماعی فرد نیز تاثیر می‌گذارد. برخی از نشانه های بروز این بحران در افراد شامل موارد زیر می‌شود.

_کم حرفی و گوشه گیری

_پرسیدن سوالات زیاد و مفهومی

_ ناامیدی و بی انگیزگی

_اختلال در خواب و اشتها

_مشکل تمرکز و تصمیم گیری

_ آسیب پذیری

عوامل موثر در شکل گیری بحران هویت

برخی از شرایط محیطی و یا حتی ویژگی های شخصیتی، بیشتر افراد را در معرض بحران هویت قرار خواهد داد. برخی از این عوامل شامل عناصر فرهنگی اجتماعی، شرایط خانوادگی، مهاجرت، تغییرات ناگهانی در روند زندگی مثل مرگ عزیزان، ابتلا به بیماری های جسمانی یا روانی و… می‌شود. برای مثال افراد بعد از دست دادن یک فرد در زندگی خود بیشتر به معنای زندگی و حتی عناصر وجودی خود می‌پردازند. این اتفاقات افراد را آسیب پذیر و حساس کرده و مشکلات زیادی را برای آنان به همراه خواهد آورد. برای اطلاع از عوامل موثر بر بحران نوجوانی کلیک کنید.

آشنایی با مراحل حل بحران هویت

هویت انسان یک شبه شکل نمی‌گیرد. بلکه از همان کودکی شروع به رشد می‌کند، در دوران نوجوانی پایه و اساسش شکل می‌گیرد و در بزرگسالی تثبیت می‌شود. از نظر اریکسون هرکس مسیر اصلی برای کسب هویت دلخواه خود را در نوجوانی طی می‌کند. این مسیر 4 مرحله را شامل می‌شود، اگر به شیوه سالمی چالش‌های پیش روی خود را مدیریت کنید به مرحله آخر دست پیدا می‌یابید.

اما خیلی‌ها هم ممکن است تا دوره‌های رشدی بعدی زندگی خود همچنان درگیر مراحل ابتدایی باشند که در این شرایط مساله بحران هویت ادامه‌دار شده و به درمان‌های روانشناختی نیاز پیدا می‌کند. در ادامه به توضیح هریک از 4 مرحله هویت یابی در دوره نوجوانی اشاره کرده‌ایم. برای آشنایی بیشتر با مراحل هویت یابی کلیک کنید.

1️⃣پراکندگی در هویت

این مرحله به شرایطی گفته می‌شود که طی آن هنوز سوال من کیستم در ذهن نوجوان شکل نگرفته است. در واقع در مرحله پراکندگی هویت، هنوز دغدغه‌ای برای خودشناسی ندارید و به دنبال یافتن افکار و عقایدی که منحصرا متعلق به خودتان باشد نیستید. در واقع هنوز شاهد بحران هویت نیستیم؛ چراکه این موضوع برای نوجوان اهمیتی ندارد.

2️⃣ضبط هویت

ضبط هویت یک مرحله از پراکندگی هویت بالاتر است، در این شرایط می‌خواهید خود را بشناسید، اما به جای کشف و جستجو تسلیم عقاید دیگران به خصوص والدین می‌شوید. به عبارت دیگر بدون اینکه افکار مهم زندگی خود را به چالش بکشید، بی‌چون و چرا آن‌ها را قبول کرده و به این ترتیب آن‌ها را به عنوان بخشی از هویت خود می‌پذیرید. بحران هویت در این مرحله خود را به شکل تاثیرپذیری از دیگران نشان می‌دهد. در این زمان اطرافیان نقش مهمی در شکل گیری هویت نوجوان خواهند داشت.

3️⃣وقفه در هویت

وقفه در فرایند هویت یابی زمانی ایجاد می‌شود که نوجوان دغدغه خودشناسی دارد و فعالانه به دنبال هویت واقعی‌اش می‌گردد. اما در بین افکار و عقاید گوناگون سردرگم است و هنوز نتوانسته به یک انتخاب قطعی دست پیدا کند. خیلی‌ها پس از عبور از دوره نوجوانی همچنان در این مرحله باقی می‌مانند و نمی‌توانند یک هویت منحصر به فرد را برای خود شکل دهند. این شرایط در دوران بزرگسالی به عنوان بحران هویت شناخته می‌شود.

4️⃣کسب هویت

از نظر اریکسون کسی به مرحله کسب هویت می‌رسد که فعالانه برای تعریف کردن هویت خود به عنوان یک بزرگسال تلاش کرده باشد و ضمن آشنایی با عقاید و افکار مختلف در نهایت به یک جمع بندی کلی از خود دست پیدا کرده باشد. از جمله ویژگی‌های این افراد می‌توان به هدفمندی، داشتن اعتماد به نفس بالا و برخورداری از یک نظام ارزشی خاص اشاره کرد. بحران هویت در این مرحله از بین رفته و شخصیت نوجوان شکل می‌گیرد.

نکته: با وجود طی این مراحل احتمال بروز بحران چهل سالگی و بحران سی سالگی و حتی سنین بالاتر به خصوص در دوران کهنسالی وجود دارد. که بسیار موضوع جدی تری است.

چگونه از بروز بحران هویت پیشگیری کنیم؟

برای اینکه درگیر بحران هویت نشوید، در نظر گرفتن برخی توصیه‌های روانشناسی می‌تواند تا حد زیادی به شما کمک کند. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

?مهارت خودآگاهی را تقویت نمایید

اولین شرط دست یابی به هویت و پیشگیری از بروز بحران هویت در این زمینه بالا بردن مهارت خودآگاهی است. کسانی که خودآگاه دارند، بینش بالایی در مورد شخصیت خودشان دارند و علایق و توانمندی‌هایشان را می‌شناسند. اگر احساس می‌کنید در این زمینه مهارت چندانی ندارید خواندن کتاب‌های خودیاری و مراجعه به یک رواندرمانگر می‌تواند به طور موثری یاری برساند. برای آشنایی با مفهوم خودآگاهی در روانشناسی کلیک کنید.

?بحران هویت | عقاید دیگران را به چالش بکشید

بسیاری از افراد در وضعیت ضبط هویت فکر می‌کنند که هویت واقعی شان دست پیدا کرده‌اند. اما از آنجایی که عقاید آن‌ها بی چون و چرا از دیگران گرفته شده، هویت‌شان شکنندگی زیادی دارد. این افراد ممکن است در بزرگسالی به یک باره احساس کنند که با خود بیگانه هستند و هویتی که تشکیل داده‌اند را دوست ندارند.

این مسئله در نهایت می‌تواند به بروز بحران هویت بیانجامد. برای پیشگیری از این موضوع باید روحیه انتقادگری داشته باشید و بر اساس تعصب عقاید دیگران را قبول نکنید. سعی کنید دائما افکار و باورهای خود را به چالش بکشید و برای پیروی از نظام ارزش‌های خود دلایل منطقی بیاورید.

?به دنبال تایید دیگران نباشید

پذیرفته شدن از جانب افراد مهم زندگی نظیر خانواده و دوستان تاثیر بسزایی در کسب هویت دارد. با این حال نباید بیش از حد منتظر تایید دیگران بمانید. به عبارت دیگر اگر همواره مسیر زندگی خود را بر مبنای نظر دیگران انتخاب کنید؛ احتمال اینکه در آینده با بحران هویت رو به رو شوید وجود خواهد داشت.

?برای زندگی تان هدف تعیین کنید

نداشتن هدف در زندگی یکی دیگر از دلایلی است که باعث می‌شود دائما در حالت سردرگمی بمانید و ندانید که در نهایت از زندگی چه می‌خواهید. در نتیجه برای اینکه دچار این وضعیت نشوید باید اهدافی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای خود تعریف کنید. این اهداف باید قابل دسترسی و مشخص باشند در غیر این صورت نمی‌توانند کمکی به فرایند هویت یابی شما داشته باشند. زندگی بدون هدف مخصوصا در دوران نوجوانی، بحران هویت را تشدید خواهد کرد و حتی در مواردی باعث ادامه دار شدن آن خواهد شد. برای اطلاع از معایب زندگی بدون هدف کلیک کنید.

?خود را در آینده تصور کنید

اگر تعریف هویت برای‌تان کار دشواری است می‌توانید یک تمرین ساده انجام دهید. سعی کنید آینده را در ذهن تصور کرده و از خود بپرسید که در بهترین حالت دارای چه ویژگی‌هایی هستید؟ این کار به شما کمک می‌کند که تصور روشن‌تری از هویت خود به دست بیاورید و از بروز بحران هویت نیز جلوگیری کنید. برای اطلاع از ضرورت انتخاب هدف در نوجوانی کلیک کنید.

درمان بحران هویت

اگر بحران هویت پس از دوران نوجوانی هم چنان حل نشده باقی مانده است، باید هرچه زودتر برای حل و فصل آن به یک روانشناس مراجعه نمایید (برای دریافت مشاوره نوجوان کلیک کنید). چرا که نداشتن هویت منسجم تمامی انتخاب‌های شما در زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به افت عملکرد و بروز مشکلات روانشناختی گوناگون شود. روانشناسان با تقویت مهارت‌های خودآگاهی به شما کمک می‌کنند تا بتوانید بینش دقیق‌تری در مورد خود کسب کنید و مسیر مشخص‌تری را برای زندگی برگزینید.

سخن پایانی

در واقع بحران هویت به تنهایی یک اختلال محسوب نمی‌شود. اما اگر نوجوان نتواند از این مرحله با موفقیت عبور کند؛ باعث بروز اختلالات شخصیتی در او خواهد شد. بسیاری از اختلالات روان از این دوران نشات می‌گیرند. این موضوع ضرورت پرداختن به بحران هویتی را به خوبی نشان می‌دهد. والدین و مربیان نباید در این دوران فشار زیادی را به نوجوان تحمیل کنند. از طرف دیگر خود نوجوان نیز با مطالعه و یادگیری مفاهیم مختلف در این دوران می‌تواند این دوران را به راحتی پشت سر بگذارد. کمک گرفتن از یک مشاور نیز در این زمان بسیار موثر خواهد بود.

سوالات متداول

آیا بحران هویت با اتمام نوجوانی بهبود می یابد؟

بحران هویت لزوما با پایان یافتن دوره نوجوانی از بین نمی رود.در واقع اگر نتوانید به خوبی چالش‌های این دوران را پشت سر بگذارید ممکن است این مشکل تا سالیان سال شما را درگیر خود کند.