حساسیت به شیر خشک

حساسیت به شیر خشک از جمله خطراتی است که کودکان شیرخوار را تهدید می‌کند. بیشتر شیرخشک‌ها در مواد تشکیل‌دهنده خود حاوی پروتئین‌ها شیر گاو هستند. معمولا شایع‌ترین آلرژی در کودکان حساسیت به پروتئین‌ها شیر گاو است. در صورت مشاهده علائم حساسیت به شیرخشک، مصرف آن را به صورت خودسرانه قطع نکرده و نوع آن را تغییر ندهید. نوزادانی که مادران شاغل دارند، یا مادر شیر کمی دارد، یا نوک سینه مادر آسیب دیده، معمولا تحت تغذیه با شیرخشک قرار دارند. پس خیلی اوقات شیر خشک نه تنها غذای کمکی بلکه غذای اصلی کودک به شمار می‌رود. در ادامه به علل و نشانه های حساسیت به شیر خشک پرداخته‌ایم. می‌توانید برای بررسی دقیق تر موضوع مشاوره کودک دریافت نمایید.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه حساسیت به شیر خشک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

علت حساسیت به شیر خشک

عکس‌العمل بیش از حد سیستم ایمنی بدن نوزاد نسبت به پروتئین‌های شیر گاو به صورتی که منجر به بروز علائمی در نوزاد می‌گردد.

واکنش آلرژیک در صورت واکنش سیستم ایمنی نوزاد به پروتئین‌های شیر گاو ظاهر شده و طی این واکنش هیستامین آزاد می‌شود.

نوزادان اولین علائم حساسیت به شیر خشک را طی چند روز تا چند هفته اول پس از خوردن پروتئین‌های شیر گاو موجود در وعده‌های غذایی‌اش نشان می‌دهند.

برای آشنایی با چگونگی تغذیه نوزاد تا شش ماهگی کلیک کنید.

علائم و نشانه های حساسیت به شیر خشک

نشانه های حساسیت به شیر خشک

شدت و گستره علائم حساسیت به شیر خشک از یک نوزاد به نوزاد دیگر متفاوت است. حتی شواهد نشان می‌دهد شدت علائم در یک واکنش آلرژیک در نوزاد با شدت آن‌ها در واکنشی دیگر در همان نوزاد ممکن است متفاوت باشند.

یعنی اگر اولین علائم حساسیت در نوزاد خفیف باشد، ممکن است در دفعات بعد شدت علائم افزایش یافته و حتی در مواردی تهدیدکننده زندگی نوزاد باشند. علائم نوزاد به چندین شکل و دسته تقسیم می‌شود. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند.

خس‌خس قفسه سینه
اشکال در تنفس یا نفس کشیدن با سختی
سرفه و گرفتگی صدا
اسهال و استفراغ
دل‌ درد و ناراحتی معده
کهیر و ورم
التهاب و خارش پوست
خارش و سوزش چشم‌ها
تورم و قرمز شدن چشم
اگزمای پوستی
خشک شدن پوست
پوسته پوسته شدن پوست به ویژه در ناحیه پیشانی
بد رفتاری و کج‌خلقی نوزاد
گریه ادامه‌دار
قرمز شدن اطراف مقعد به شکل دایره
مدفوع سفت یا شل به همراه بو بد
خون در مدفوع
استفراغ بیش از حد شیر
افزایش بزاق و خارج کردن آن به شکل تف در دفعات متعدد
کاهش وزن نوزاد به دنبال اسهال و استفراغ
اختلال در خواب نوزاد
افت فشارخون که گاهی منجر به از دست رفتن هوشیاری در نوزاد می‌شود.

آیا همه شیرخشک‌ها حساسیت‌زا هستند؟

دو ماده مهم در ترکیبات شیرخشک شامل پروتئین شیر گاو و قند لاکتوز هستند. هر دو ماده ممکن است موجب بروز حساسیت در نوزاد شوند.

گروهی دیگر از شیرخشک‌ها از شیر سویا تولید می‌شوند. سویا یک پروتئین گیاهی است که هضم آن در معده آسان‌تر است.

گاهی نوزاد علاوه بر حساسیت به پروتئین شیر گاو، به شیرخشک ساخته شده از سویا نیز واکنش آلرژیک نشان می‌دهد.

نوع دیگری از شیرخشک‌ها وجود دارند که خاصیت حساسیت‌زایی در نوزاد ندارند. پروسه ساخت این شیرخشک‌ها به این صورت است که پروتئین شیر گاو و قند لاکتوز به قطعات کوچک‌تری تقسیم می‌شوند.

این فرایند را هیدرولیز کردن شیر می‌نامند. شیرخشک هیدرولیز شده قابلیت هضم آسان و راحت‌تری دارد. برای آشنایی با انواع تغذیه سالم کودکان کلیک کنید.

انواع مختلف حساسیت به شیر خشک

به طور کلی حساسیت به شیر خشک و یا پروتئین گاوی به دو صورت بروز می‌کند.

حساسیت به پروتئین گاوی وابسته به ige که در آن بدن واکنش سریع از خود نشان می‌دهد و حساسیت به پروتئین گاوی غیر وابسته به ige، که در آن بدن بعد از مدتی واکنش نشان می‌دهد. ige یک آنتی بادی طبیعی در بدن است که منجر به بروز نشانه های حساسیت می‌گردد. همچنین واکنش سریع بدان معناست که بدن بعد از دو ساعت علائمی را از خود بروز می‌دهد اما در واکنش غیر سریع باید حداقل 48 ساعت تا یک هفته بگذرد که بدن نشانه هایی را بروز دهد.

میزان شیوع حساسیت به شیر خشک

آمار دقیقی در مورد حساسیت به شیر خشک وجود ندارد. اما تقریبا 2 تا 8 درصد نوزادان زیر یک سال به شیر گاو آلرژی دارند. این حساسیت در بیشتر موارد تا سه سالگی به صورت خود به خود از بین رفته و نیاز به درمان جدی نیست. اما گاهی تا سن 6 تا 8 سالگی نیز شاهد آن هستیم. حتی برخی از بزرگسالان نیز این حساسیت را از زمان کودکی خود تجربه می‌کنند.

برای اطلاع از مناسب ترین غذای کودک زیر یک سال کلیک کنید.

زمان مراجعه به پزشک

با مشاهده علائم و نشانه‌های واکنش آلرژیک و حساسیت به شیر خشک و ادامه‌دار شدن آن‌ها به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

هیچ‌گاه شیرخشک نوزاد را خودسرانه و بدون مشورت پزشک قطع و یا نوع آن را تغییر ندهید.

پیش از هرگونه اقدامی باید با پزشک متخصص اطفال راجع‌به نوع شیرخشک و تغذیه و رژیم غذایی نوزاد مشورت کنید.

برای آشنایی با نیازهای اولیه کودکان کلیک کنید.

تشخیص حساسیت به شیر خشک

برای تشخیص دقیق حساسیت به شیر خشک از روش های مختلفی استفاده می‌شود. متخصصین از راه های زیر به تشخیص دقیق در این مورد می‌رسند.

💠انجام تست خون: در آزمایش خون میزان ige در بدن نوزاد اندازه گیری می‌شود.

💠تست ایجاد خراش پوست: در این نوع تست در سطح پوست خراشهایی ایجاد شده و ماده حساسیت زا را به آن می‌زنند. سپس شاهد التهاب در این ناحیه خواهند بود و یا اصلا نشانه ای را نمی‌بینند.

💠قرار دادن پچهای پوستی: در این حالت به جای ایجاد خراش، پچهایی را که حاوی آلرژن ها هستند را به پوست نوزاد زده منتظر واکنش های پوستی می‌مانند.

💠همچنین گاهی متخصصین رژیم غذایی نوزاد را تغییر داده و منتظر نتایج می‌ماند. او از این طریق واکنش بدن را در مورد آلرژن های می‌سنجد.

تفاوت ریفلاکس با حساسیت به شیر خشک

در برخی موارد ریفلاکس معده با حساسیت به شیر خشک اشتباه گرفته می‌شود. اما نکته اینجاست که ریفلاکس معده خود یک بیماری است که حساسیت به شیر خشک نیز آن را تشدید می‌کند. اما هر نوزادی که مبتلا به ریفلاکس معده است، لزوما به شیر خشک حساسیت ندارد. از این رو برای تشخیص دقیق این دو بیماری از یکدیگر باید از متخصص کمک گرفت.

تفاوت حساسیت به پروتئین شیر گاو و یا عدم تحمل لاکتوز

همچنین میان حساسیت به پروتئین شیر گاو و عدم تحمل لاکتوز نیز تفاوت هایی وجود ندارد. در بسیاری از موارد این دو مورد با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند؛ در صورتی که نشانه های آنان کاملا دو سیستم متفاوت در بدن را درگیر می‌کنند. آلرژی به شیر سیستم ایمنی را درگیر کرده و عدم تحمل لاکتوز منجر به درگیری سیستم گوارشی می‌شود. از طرفی عدم تحمل لاکتوز در میان بزرگسالان رایج بوده و اما آلرژی به شیر در میان کودکان. در هر دو آنان نیز علائم ناراحت کننده هستند اما خطرناک نیستند.

درمان حساسیت به شیر خشک

بررسی وضعیت فیزیکی و جسمانی نوزاد در ابتدا توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. برای اطلاع از طرز تهیه شیر خشک کلیک نمایید.

قدم بعدی پس از معاینات بالینی، آزمایش خون و بررسی پوست و پرسش درباره نوع مدفوع نوزاد است.

در برخی موارد پزشک متخصص اطفال پس از بررسی آزمایش خون و مدفوع نوزاد، او را به متخصص آلرژی ارجاع می‌دهد.

متخصص آلرژی با ایجاد یک خراش بر پوست نوزاد و قرار دادن پروتئین شیر گاو در مجاورت پوست، حساسیت نوزاد را بررسی می‌کند.

معمولا پزشک با تغییر نوع شیرخشک نوزاد به درمان حساسیت وی کمک می‌کند.

اگر نوزاد در معرض خطر جدی باشد، تزریق اپی‌نفرین دستور داده می‌شود. اپی‌نفرین در رفع علائم و نشانه‌ها واکنش آلرژیک نیز موثر واقع می‌گردد.

پس از دریافت رژیم غذایی جدید و تهیه شیر خشک دستور داده شده، مجددا کودک خود را زیر نظر بگیرید.

مشاهده مجدد علائم در نوزاد ممکن است نیازمند انجام اقداماتی باشد. در صورتی که علائم نشان‌دهنده درگیری دو قسمت از بدن باشد مانند استفراغ و مشکلات پوستی (کهیر، راش، اگزما و …) اقدامات زیر را انجام دهید:

بلافاصله اپی‌نفرین را همان‌گونه که پزشک دستور داده به کودک تزریق کنید.

به مراکز درمانی و اورژانس‌ها مراجعه کنید. فراموش نکنید که کودک در این شرایط باید تحت مراقبت‌ها پزشکی قرار بگیرد.

سخن پایانی

از آنجایی که گاهی تمام تغذیه کودکان با شیر خشک انجام شده و همچنین سیستم گوارشی و ایمنی بدن آنها هنوز کامل نیست؛ توجه کردن به نشانه های حساسیت به شیر خشک و یا به طور کلی واکنش های بدنی او از اهمیت زیادی برخوردار است. زمانی که والدین این موضوع را جدی نگرفته و به اندازه کافی به آن اهمیت ندهند؛ این حساسیت در بدن نوزاد باقی مانده و مشکلات دیگری را نیز برای او ایجاد می‌کند. از این رو والدین باید اطلاعات کافی را در این مورد کسب کرده و از متخصص کودک نیز کمک بگیرند.