افسردگی در بارداری | افسردگی در اوایل و ماه های آخر بارداری
نشانه های افسردگی در بارداری چیست ؟ بارداری یکی از خوشایندترین تجربه‌ها در زندگی یک زن می‌باشد، اما برای برخی از بانوان این دوران می‌تواند با افسردگی همراه گردد. در واقع افسردگی در بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی بروز پیدا می‌کند و از آنجایی که مادر افسرده اغلب قدرت و تمایل کافی به مراقبت از خود و نوزاد را ندارد؛ نیازمند توجه است. رویکردهای درمانی گوناگونی برای درمان افسردگی در دوران بارداری مطرح است اما مهم‌ترین مسئله این است که نوع روش درمانی سلامت مادر و جنین را به خطر نیندازد. در کنار این موضوع مادران باردار در این دوران لازم است که همواره از وجود یک مشاور و روانشناس در کنار خود بهره ببرند چراکه تغییرات روحی و روانی در دوران بارداری زیاد است. در ادامه به بررسی بیشتر نشانه‌ها، دلایل و درمان افسردگی در بارداری خواهیم پرداخت.
تعریف افسردگی چیست؟
افسردگی نوعی اختلال خلقی است که در هر مقطع سنی، در طول زندگی می‌تواند برای فرد پیش بیاید. این بیماری با علائم شناخته‌شده‌ای نظیر احساس غم و بی‌انگیزگی شناخته می‌شود. بااین‌حال علائم دیگری نیز وجود دارد که به‌اندازه احساس غم در افسردگی شایع هستند.
- فرد احساس می‌کند موضوعات قبل دیگر برایش جذابیتی ندارد
- مشکلات اشتها و خواب (در هر دو حالت کم یا زیادشدن خواب و اشتها ممکن است بروز پیدا کند)
- مشکلات مربوط به تمرکز
- احساس خستگی بیش‌ازحد
اختلال افسردگی به دلیل کاهش مواد شیمیایی موجود در مغز نظیر سروتونین یا نوراپی نفرین ایجاد می‌شود. بر اساس آمار، زنان نسبت به افسردگی آسیب‌پذیرتر هستند و افسردگی به‌طور میانگین از هر 4 زن، یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پیشنهاد داریم مقاله افسردگی زنان خانه دار را بخوانید.
افسردگی در بارداری
افسردگی در دوران بارداری ، همانند افسردگی بالینی یک اختلال خلقی محسوب می‌شود. اختلالات خلقی منجر به تغییراتی شیمیایی در مغز می‌شوند. در دوران بارداری تغییرات هورمونی، می‌تواند بر مواد شیمیایی موجود در مغز تأثیر بگذارد. این تغییر در مواد شیمیایی مغز، مستقیماً با بیماری‌هایی نظیر افسردگی و اضطراب مرتبط است و می‌تواند با شرایط دشوار زندگی فرد در دوران بارداری ترکیب شود و باعث ابتلای مادر باردار به اختلال افسردگی دوران بارداری گردد.
پیش‌بینی می‌شود که بین 14 تا 23 درصد از زنان در طول دوران بارداری، برخی از علائم افسردگی را تجربه می‌کنند. همان‌طور که گفته شد میزان شیوع افسردگی در بین زنان بسیار رواج دارد بااین‌حال در دوران بارداری در برخی موارد افسردگی به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود، زیرا خود فرد و اطرافیانش فکر می‌کنند که این تغییر حالت خلقی به دلیل عدم تعادل هورمونی در دوران بارداری است.
برای دریافت مشاوره افسردگی کلیک کنید.
نشانه‌های هشداردهنده افسردگی در بارداری
شناسایی این علائم در خود یا عزیزانتان اولین قدم برای دریافت کمک است:
- خلق و خوی افسرده و تحریک‌پذیر برای بیشتر روزها.
- کناره‌گیری از خانواده، دوستان و فعالیت‌های اجتماعی.
- اضطراب شدید و نگرانی مفرط در مورد سلامت جنین.
- عدم توانایی در لذت بردن از بارداری.
- تغییرات شدید در الگوی خواب و اشتها.
- احساس خستگی مفرط و کمبود انرژی.
- مشکل در تمرکز و به خاطر سپاری.
- احساس گناه، بی‌کفایتی یا بی‌ارزشی در نقش آتی مادری.
- افکار مزاحم درباره آسیب رساندن به خود یا جنین. (در صورت وجود این افکار، باید فوراً به دنبال کمک فوری باشید)
برای اطلاع بیشتر در زمینه علائم افسردگی کلیک کنید.
دلایل بروز افسردگی در بارداری
برای بروز افسردگی در بارداری دلایل بسیاری را می‌توان یافت. کنار هم قرار گرفتن تغییرات فیزیولوژیک، استرس‌های مربوط به دوران بارداری، عوامل ژنتیکی یا بسیاری از مسائل دیگر می‌تواند باعث بروز افسردگی بارداری شود. عوامل زیر ازجمله شایع‌ترین مسائلی هستند که باعث بروز افسردگی در مادر باردار می‌شوند.
- سابقه شخصی یا خانوادگی: ابتلا به افسردگی یا سایر اختلالات خلقی در گذشته یا در خانواده.
- تجربیات تروما: سابقه سوءاستفاده، تروما یا فقدان‌های مهم.
- استرس‌های زندگی: مشکلات زناشویی، فشار مالی، یا فقدان حمایت اجتماعی.
- عوارض بارداری: بارداری پرخطر، حالت تهوع شدید (Hyperemesis Gravidarum)، یا سابقه از دست دادن بارداری‌های قبلی.
- بارداری ناخواسته یا برنامه‌ریزی نشده.
برای آشنایی با علت نوسانات خلقی در بارداری کلیک کنید.
عوارض بالقوه افسردگی درمان‌نشده بر مادر و جنین
افسردگی درمان‌نشده می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد:
برای مادر: ممکن است منجر به سوءتغذیه، مصرف مواد، مراقبت‌های ناکافی دوران بارداری، و افزایش خطر افسردگی پس از زایمان شود.
برای نوزاد: با افزایش خطر زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، و مشکلات رشدی و عاطفی در بلندمدت مرتبط است.
درمان افسردگی در دوران بارداری
خوشبختانه گزینه‌های درمانی ایمن و مؤثری برای مدیریت افسردگی در بارداری وجود دارد. انتخاب روش درمانی حتماً باید توسط یک روانپزشک یا روانشناس متبحر و با هماهنگی پزشک متخصص زنان انجام پذیرد.
۱. روان‌درمانی (Psychotherapy):
* درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش به عنوان خط اول درمان برای افسردگی خفیف تا متوسط توصیه می‌شود. به فرد کمک می‌کند الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهد.
* درمان بین‌فردی (IPT): بر بهبود روابط و مهارت‌های ارتباطی متمرکز است.
۲. دارودرمانی (Pharmacotherapy):
* تصمیم‌گیری برای مصرف داروهای ضدافسردگی در بارداری، یک تصمیم مبتنی بر سنجش دقیق Benefit/Risk (منفعت در مقابل خطر) توسط پزشک متخصص است.
* برخی داروها مانند SSRIهای خاص (مثل سرترالین) نسبت به سایرین، دارای پروفایل ایمنی مطالعه‌شده‌تری در بارداری هستند.
*هیچگاه بدون تجویز پزشک، مصرف دارو را شروع، قطع یا تغییر ندهید.
۳. تغییرات سبک زندگی (به عنوان مکمل درمان):
* ورزش منظم و ملایم (مانند پیاده‌روی یا یوگای بارداری) با انتشار اندورفین به بهبود خلق کمک می‌کند.
* تغذیه متعادل و غنی از امگا-۳.
* خواب کافی و باکیفیت.
* تمرینات ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن.
* جستجوی حمایت اجتماعی از همسر، خانواده و گروه‌های حمایتی.
آیا داروهای ایمن برای درمان افسردگی در دوران بارداری وجود دارد؟
در مورد ایمنی و اثرات طولانی‌مدت داروهای ضدافسردگی که در دوران بارداری مصرف می‌شود، بحث‌های زیادی وجود دارد. برخی تحقیقات اکنون نشان می‌دهد که برخی از داروهای مورداستفاده در درمان افسردگی ممکن است با مشکلات نوزادان از قبیل ناهنجاری‌های جسمی، مشکلات قلبی، فشارخون ریوی و وزن کم هنگام تولد مرتبط باشد.
یک زن با افسردگی خفیف تا متوسط ممکن است بتواند علائم خود را با گروه‌های حمایتی، روان‌درمانی فردی و نوردرمانی مدیریت کند؛ اما اگر یک زن باردار با افسردگی شدید روبرو باشد، معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی توصیه می‌شود. زنان باردار باید بدانند که تمام داروها از جفت عبور کرده و به نوزادان می‌رسند.
اطلاعات کافی در مورد اینکه کدام داروها کاملاً بی‌خطر هستند و کدام‌یک از آن‌ها خطراتی دارند، به‌طور کامل در دست نیست. بااین‌حال باید مزایا و معایب روش‌های درمانی را با توجه به وضعیت بیمار نظر گرفت و داروهایی کمترین خطر برای کودک و بیشترین اثربخشی برای درمان افسردگی مادر را دارند؛ استفاده شود.
برای شناخت بیشتر در زمینه داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.
خدمات مرکز ذهن نو
مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و دارای پروانه رسمی در حوزه سلامت روان ، آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای به شما عزیزان است. شما می‌توانید برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره تلفنی یا حضوری از طریق راه‌های ارتباطی زیر اقدام نمایید:
تماس با خطوط ثابت شهری: ۹۰۹۹۰۷۰۳۵۴
تماس با تلفن همراه: ۰۲۱۹۱۰۰۲۳۶۰
ما در کنار شما هستیم تا این مسیر را با آرامش بیشتری طی کنید.
سؤالات متداول
ناتوانی در اعتماد کردن، یکی از مشکلات رایج در افرادی است که احتیاج به مراجعه و درمان دارند. نخستین توصیه در این زمینه این است که حداقل برای یک‌بار مراجعه به روانشناس را تجربه کنید. نیازی نیست در اولین جلسه، اطلاعات مهمی را در اختیار وی بگذارید، شما حتی تا پایان جلسات درمان این حق را دارید که صرفاً در مورد مسائلی که تمایل دارید صحبت کنید. درصورتی‌که احساس می‌کنید این موضوع برایتان غیرقابل‌قبول است، می‌توانید از جلسات مشاوره تلفنی استفاده کنید تا هویت شما و روانشناس برای یکدیگر ناشناخته باقی بماند.
مهم‌ترین چیزی که در شرایط ابتلا به افسردگی برایتان پیش خواهد آمد بی‌انگیزگی نسبت به مسائل مختلف است. درنتیجه این حالت، شما رفتارهای مراقبتی از نوزاد خود را با دقت کمتری انجام می‌دهید. این موضوع می‌تواند باعث آسیب به نوزاد شود و درنتیجه بسیار مهم است که شما برای حفظ سلامت نوزاد خود هم که شده، برای درمان اقدام کنید.
افسردگی بارداری معمولاً به دلیل وجود استرس‌های بیش‌ازحد یا مشکلات فیزیولوژیکی ایجاد می‌شود. روانشناس می‌تواند به شما در بهبود این شرایط و تسلط پیدا کردن بر آن کمک کند. این کار از طریق تکنیک‌های مختلفی ازجمله نوردرمانی، گروه‌های درمانی یا آموزش تکنیک‌هایی برای مدیریت وضع موجود صورت می‌گیرد. برای این امر مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو با داشتن مشاورانی برجسته می‌تواند به شما کمک کند.
