اختلال دو قطبی | علائم و عوامل تشدید کننده دو قطبی
اختلال دو قطبی یکی از انواع بیماری‌های روانی است که موجب تجربه دوره‌هایی از افسردگی و دوره‌هایی از خلق بالا یا انرژی بیش‌ازحد می‌شود. به همین خاطر با نام دو قطبی شناخته می‌شود. زیرا بیماران مبتلا به این اختلال میان دو حالت هیجانی کاملاً متضاد یا دو قطب متفاوت خلقی در نوسان هستند. مشکلاتی نظیر سابقه ژنتیکی، آسیب‌های فیزیولوژیکی در مغز و اضطراب و فشار روانی می‌تواند فرد را نسبت به این بیماری آسیب‌پذیر کند. بااین‌حال متأسفانه بسیاری از مبتلایان به اختلال دو قطبی از بیماری خود آگاهی ندارند و اطرافیان به خاطر رفتارهای آزاردهنده‌شان طرد می‌کنند.
با توجه به اینکه اختلال دو قطبی معمولاً به‌خودی‌خود قابل‌درمان نیستند و مشکلات بسیاری را در جریان فعالیت‌های روزانه فرد ایجاد می‌کند. بهتراست درصورتی‌که نشانه‌های دو قطبی را در خود یا هریک از اطرافیانتان میبینید برای انجام بررسی‌های بیشتر از یک روانشناس کمک بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال دو قطبی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی یکی از انواع اختلالات خلقی است که باعث می‌شود فرد در دوره‌هایی خلق افسرده و در دوره‌هایی انرژی بیش‌ازحد و یا گاه همراه با روانپریشی (دوره های شیدایی یا مانیا) را تجربه کند. اگر شدت علائم کم باشد، به آن نیمه شیدایی (هیپومانیا) گفته می‌شود. عجیب آنکه در اختلال دو قطبی گاهی یک دوره برای مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند. و یا حتی ممکن‌است میان دو دوره افسردگی و شیدایی فرد برای مدتی خلق عادی داشته باشد. به همین خاطر نباید تصور کرد که خلق این افراد دائماً و از لحظه‌ای به لحظه دیگر در حال تغییر است.
انواع اختلال دو قطبی
بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی به‌طورقطع دوره‌هایی از افسردگی اساسی را پشت سر خواهند گذاشت. بااین‌حال دورههای شیدایی میتوانند شدید(مانیا) یا خفیف(هیپومانیا) باشند. که بر این اساس اختلال دو قطبی به دو دسته نوع یک و دو تقسیم می‌شود:
نشانه های اختلال دو قطبی نوع یک
این حالت همان چیزی است که اکثر افراد به‌عنوان بیماری دو قطبی می‌شناسند و فرد مبتلا علاوه بر دورههای افسردگی، دورههای شیدایی کامل یا مانیا را نیز تجربه خواهد کرد. دوره مانیک یا شیدایی برای حداقل یک هفته می‌بایست در فرد باقی مانده و حداقل سه نشانه از نشانه‌های زیر را به همراه داشته باشد. این نشانه‌ها باید به‌صورت خودبه‌خود به وجود آید. یعنی فرد تحت تأثیر دارو یا مخدر خاصی نباشد.
در دوره شیدایی:
- کاهش نیاز به خواب
- تمایل بیشتر به برقراری روابط اجتماعی
- احساس می‌کند افکار با سرعت از ذهنش عبور می‌کند طوری که نمی‌تواند آنها را بر زبان آورد
- پرش افکار، سریع صحبت کردن، پر حرفی و زود صمیمی شدن
- پرت شدن حواس و ناتوانی از تمرکز روی یک موضوع
- افزایش فعالیت (این فعالیت‌ها می‌تواند در تمامی زمینه‌های اجتماعی، شغلی یا تحصیلی باشد)
- انجام رفتارهای پرخطر بدون توجه به عاقبت آنها
- تغییر ناگهانی خلق
- قضاوت تصمیم گیری ضعیف
- ولخرجی‌های بسیار و رفتارهای تکانشی
- مشکل در تمرکز
دوره‌افسردگی و خلق‌پایین:
- اضطراب و پوچی مداوم
- احساس بی ارزشی و گناه
- کاهش علاقه به فعالیت هایی که قبلا از آن لذت می‌برد
- کاهش انرژی
- تغییر اشتها
دوره ترکیبی:
+پرخاشگری و تحریک پذیری شدید
+تجربه خودکشی ناموفق
+پرش بین حالات افسردگی و شیدایی
+افکار خودکشی
نشانه های اختلال دو قطبی نوع دو
در این حالت نیز فرد علاوه بر دورههای افسردگی اساسی دورههای شیدایی را تجربه می‌کند، اما شدت نشانه‌های شیدایی ضعیف‌تر از حالت قبل است که در اصطلاح به آنها هیپومانیا گفته می‌شود و می‌توان گفت توانایی فعالیت فرد در این حالت کمتر دستخوش مشکل می‌شود. به عبارتی تمامی نشانه‌های این اختلال نیز مانند دوقطبی نوع اول است و تنها دو تفاوت میان این دو حالت وجود دارد:
- برخلاف دوره مانیا یا شیدایی شدید برای تشخیص هیپومانیا فرد می‌بایست (حداقل 4 روز) نشانه‌های شیدایی را داشته باشد.
- در طی دوره هیپومانیا توانایی فعالیت فرد به‌طور کامل از بین نمی‌رود و این بیماران در اکثر مواقع نیاز به بستری شدن ندارند.
علائم مربوط به دوره شیدایی خفیف
- افزایش سطح انرژی و خلق بالا
- احساس بیقراری و تکانشی بودن
- افزایش اعتماد به نفس و خود بزرگ بینی
- پرش افکار و پرحرفی
- احساس تحریک‌پذیری
- کاهش نیاز به خواب
علائم مربوط به دوره افسردگی
- ایجاد تغییر در اشتها (افزایش یا کاهش وزن)
- احساس غمگینی در اکثر ساعات روز
- بیخوابی یا پرخوابی
- احساس ناامیدی و خستگی
- فقدان لذت از فعالیت‌هایی که قبلاً لذت بخش بوده است
- کاهش اعتماد به نفس
- کاهش تمرکز
- افکار خودکشی
| تفاوت افسردگی نوع یک و نوع دو | |
| نوع یک | نوع دو |
| دوره های شیدایی کامل و شدید | دوره های شیدایی خفیف |
| دوره های افسردگی کمتر و کوتاه | افسردگی کامل |
سایر انواع اختلالاتی که شامل دوقطبی‌های می‌شوند به شرح زیر است.
اختلال دو قطبی پیشرونده
دلایل بروز اختلال دو قطبی
تاکنون هیچ دلیل قطعی و مشخصی برای بروز اختلال دو قطبی شناسایی نشده و این بیماری نیز مانند سایر اختلالات روان‌شناختی به دنبال وجود مجموعه‌ای از علائم ایجاد می‌شود. تحقیقات نشان‌دهنده این است که احتمال بروز اختلال دو قطبی در افرادی که سابقه این بیماری را میان اعضای خانواده دارند، در حدود ده برابر بیشتر از سایر افراد است و به عبارتی می‌توان آمادگی ژنتیکی را یکی از مهم‌ترین دلایل این بیماری دانست.
در کنار این موضوع سابقه آزار و تجاوز در دوران کودکی و یا اضطراب‌های شدید می‌تواند در بروز این اختلال تأثیرگذار باشد.
علاوه بر آمادگی‌های ژنتیکی و تجربیات طول زندگی فرد، برخی نارسایی‌های فیزیولوژیک نیز در این بیماران دیده می‌شود. برای مثال برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مغز این بیماران نسبت به افراد عادی نوراپی‌نفرین بیشتری ترشح می‌کند و یا قشر مخ در برخی مناطق ضخامت لازم را ندارد. شناسایی این عوامل و پیشگیری از آنها تا حد زیادی در این مورد هستند.
درمان اختلال دوقطبی
متأسفانه برای اختلال دو قطبی بیماری درمان قطعی وجود ندارد، اما می‌توان با کمک از مشاورین روانشناسی این اختلال را تحت کنترل درآورد تا فرد بتواند با مدیریت شرایط موجود فعالیت و زندگی خود را در اجتماع به‌راحتی ادامه دهد. در شرایطی که این بیماران همکاری‌های درمانی لازم را با متخصصین داشته باشند میتوانند با کمترین محدودیت به فعالیت‌های شغلی یا تحصیلی خود بپردازند. برای شروع درمان دوقطبی کلیک کنید. برخی از داروها و رش های درمانی در ادامه اورده شده است.
والپروات سدیم ، قرص لیتیوم ، آمی تریپتیلین ، فلووکسامین ….
خانواده‌درمانی
اطرافیان بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی چه کار باید بکنند؟
خانواده و اطرافیان افرادی که درگیر اختلال دو قطبی هستند معمولاً آسیب زیادی را از این شرایط تجربه می‌کنند. فشار روانی و مشکلاتی که بیماری یکی از اعضا برای دیگران ایجاد می‌کند آنها را در معرض آسیب‌های روحی بسیاری قرار می‌دهد.
به همین خاطر اگر در اطراف شما نیز فردی دچار این اختلال شده بهتر است برای پیشگیری از آسیب‌های روحی مانند اختلالات اضطرابی و افسردگی و همین‌طور آموزش راهکارهایی برای ارتباط با بیمار از یک روانشناس کمک بگیرید. با توجه به اهمیتی که خانواده و سیستم حمایت اجتماعی در بهبودی فرد دارد بهتر است به این نکات توجه داشته باشید.
برای خواندن آینده ازدواج با بیمار دوقطبی کلیک کنید.
- نسبت به نشانه‌ها حساس باشید. ( اختلال دو قطبی وابستگی بسیاری به زمان دارد. یعنی هرچقدر سریع‌تر بتوانید نشانه‌های این بیماری را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کنید احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان بیشتر خواهد بود)
- محیط خانه را آرام نگه دارید
- از برچسب‌های منفی خودداری کنید
- جلسات مشاوره را جدی بگیرید
از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
تشخیص اختلال دوقطبی باید توسط روانپزشک یا روانشناس صورت بگیرد. اما برخی از علائم و نشانه های هشداردهنده مثل کاهش نیاز به خواب، احساس سرخوشی بیش از حد، ولخرجی های بی منطق و در دورهای دیگر خلق پایین و افسرده و از دست دادن علاقه به فعالیت های لذت بخش را باید جدی بگیرید. در صورت مشاهده این علائم با شماره های درج شده تماس گرفته شود.
اختلالات همراه با اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) اغلب با سایر اختلالات روانپزشکی همبودی (comorbidity) دارد، یعنی ممکن است همزمان با سایر شرایط روانی رخ دهد. این همبودیها میتوانند تشخیص و درمان را پیچیدهتر کنند. برخی از شایعترین اختلالات همراه با دوقطبی عبارتند از:
۱. اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders)
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD): نگرانی مزمن و بیش از حد درباره مسائل روزمره.
- اختلال پانیک (Panic Disorder): حملات ناگهانی ترس شدید همراه با تپش قلب، تنگی نفس و احساس مرگ.
- فوبیای اجتماعی (Social Anxiety Disorder): ترس شدید از قضاوت دیگران در موقعیتهای اجتماعی.
- اختلال وسواس فکری-عملی (OCD): افکار مزاحم و رفتارهای تکراری برای کاهش اضطراب.
۲. اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD)
مشکلات تمرکز، بیقراری و تکانشگری که ممکن است با علائم شیدایی یا هیپومانیا اشتباه گرفته شود.
۳. اختلالات مصرف مواد (Substance Use Disorders)
سوءمصرف الکل، مواد مخدر یا محرکها (مثل کوکائین و آمفتامین) برای خوددرمانی یا تحت تأثیر دورههای شیدایی.
۴. اختلالات شخصیت (Personality Disorders)
- اختلال شخصیت مرزی (BPD): نوسانات خلقی شدید، ترس از رها شدن و رفتارهای تکانشی.
- اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD): بیتوجهی به حقوق دیگران، رفتارهای پرخطر و فریبکاری (در برخی موارد).
۵. اختلالات خوردن (Eating Disorders)
پرخوری عصبی (Bulimia Nervosa) یا بیاشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) ممکن است همراه با دوقطبی دیده شود، بهویژه در دورههای افسردگی یا شیدایی.
۶. اختلالات خواب (Sleep Disorders)
- بیخوابی (Insomnia) یا پرخوابی (Hypersomnia) در دورههای افسردگی.
- کمخوابی بدون خستگی در دورههای شیدایی.
۷. اختلالات روانپریشی (Psychotic Disorders)
در موارد شدید دوقطبی (خصوصاً در دورههای شیدایی یا افسردگی روانپریش)، علائمی مانند هذیان (Delusions) یا توهم (Hallucinations) ممکن است رخ دهد.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال دو قطبی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
سؤالات متداول
دوقطبی یکی از انواع اختلالات روانی است که باعث می‌شود فرد دوره‌هایی از افسردگی اساسی و همین‌طور شیدایی یا انرژی بیش از حد را به صورت دورهای تجربه کند.
بهترین روش درمانی برای این بیماری استفاده همزمان از داروها و جلسات مشاوره روان‌شناختی است. با این روش علاوه بر اینکه نشانه‌های بیماری توسط داروها کنترل می‌شود فرد راهکارهایی را برای مدیریت هیجانات و علائم بیماری خود آموزش می‌بیند.
نامزد من خیلی نشونه های دوقطبی رو داره هرچیم که ازش می‌خوام بریم روانشناس نمیاد نمیدونم دیگه باید باهاش چیکار کنم؟
متاسفانه هنوز درمانی قطعی برای اختلال دوقطبی یافت نشده. و اگر ایشون تشخیص این بیماری رو دریافت کنن پس باید در نظر بگیرید که برای همیشه زندگی مشترکتون تحت تاثیر این مساله قرار میگیره. پیشنهاد میدم اگر نشونه های مشکوکی در او میبینید قاطعانه درخواست مراجعه به مراکز مشاوره ازشون داشته باشید.