استرس در کودکان | علائم استرس کودک در سنین مختلف

از دست دادن والدین یا یکی از آن‌ها

پدر و مادر به دلیل ارتباط عاطفی که با کودک خود دارند، منبع آرامش روحی و روانی برای کودک هستند. به دلیل نقش حمایتی والدین در صورتی که کودک فقدان هر دو یا یکی از آن‌ها را تجربه کند به ویژه اگر رابطه دلبستگی شدید برقرار باشد، استرس زیادی را متحمل خواهد شد. تا جایی که عملکرد روزمره او را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد. کودکانی که چنین شرایطی برای‌شان پیش آمده است نیاز مبرم دارند که تحت درمان قرار بگیرند و مشاوره‌های مستمر با روانشناس کودکان انجام بگیرد.

آزار و اذیت از دلایل استرس در کودکان

ضعف توانایی‌های کودک برای دفاع از خود گاهی باعث می‌شود که دیگران آن‌ها را مورد آزار و اذیت قرار دهند. این آزار و اذیت‌ها می‌تواند از زورگویی‌های کودکان بزرگ‌تر تا سوءاستفاده‌های جنسی را شامل بشود. معمولاً ترس از منابع قدرت و آزارگران باعث می‌شود که کودک راجع به این مسئله با والدین صحبت نکند. شما می‌توانید با مشاهده نشانه‌هایی مثل بی‌میلی به دیدن برخی از آشنایان یا تشدید اضطراب در برخی از موقعیت‌ها متوجه دلیل ناراحتی فرزندتان شوید.

محیط نامناسب خانه

در شرایطی که محیط زندگی کودک وضعیت مناسبی نداشته باشد آن‌ها معمولاً از حضور در خانه دچار اضطراب می‌شوند. دعوا و اختلاف میان والدین، بدرفتاری با کودک یا وجود بحران‌های جدی در خانواده مثل بیماری یا مشکلات مالی می‌تواند باعث ایجاد فشار روانی در کودک شود.

اعتیاد والدین یا یکی از اعضای خانواده

اعتیاد و مصرف مواد مخدر به دلیل تاثیرات عمیقی که بر سیستم مغزی می‌گذارد، با مرور زمان سبب نوسانات خلقی و واکنش‌های عصبی خواهد شد. در چنین محیطی کودک هر لحظه دلواپس این است که نکند حرکتی انجام دهد که با برخورد پرخاشگرانه والد معتاد رو به رو شود. همچنین درگیری‌های بین پدر و مادر به دلیل مصرف مواد مخدر می‌تواند وجود کودک را آمیخته از نگرانی و استرس نماید. برای برخورد با اعتیاد مادر کلیک کنید. سایر عوامل استرس زا در کودکان به شرح زیر است.

• طلاق و جدایی والدین
• تنها ماندن کودک
• تغذیه نامناسب
• در آغوش نگرفتن کودک
• صحبت نکردن با کودک
• بیماری خود کودک یا یکی از نزدیکان
• ترس از اینکه نمرات پایین خود را به والدین نشان دهد.
• جابجایی منزل یا مدرسه

تصور ذهنی منفی از خود

به دلایل مختلفی کودک می‌تواند تصویرسازی ذهنی منفی در خود شکل بدهد. “تو احمق هستی؛ تنبل و تن پرور هستی، دست و پا چلفتی هستی و از پس هیچ کاری بر نمیایی” نمونه‌های بارزی از عبارات منفی هستند که در نتیجه عدم عملکرد موفقیت آمیز کودک خطاب به وی استفاده می‌شود.

این برچسب‌های منفی به قدری خطرناک و مخرب‌اند که شخصیت کودک را له کرده و وجود او را سرشار از استرس خواهد کرد. کودک به دنبال این نوع برخوردهای منفی از طرف والدین یا نزدیکان به این نتیجه می‌رسد که قادر به انجام هیچ کاری نیست و در صورتی که وظیفه‌ای هر چند ساده به او محول شود به شدت مضطرب می‌گردد.

فیلم‌ها یا کتاب‌های ترسناک از دلایل استرس در کودکان

توانایی کودک در تشخیص واقعیت از خیال معمولاً ضعیف‌تر از بزرگسالان است به همین خاطر با مشاهده فیلم‌های ترسناک و یا شنیدن داستان‌های وحشت‌آور ممکن است دچار استرس شوند.

راه های درمان خانگی استرس کودکان

متخصصان معتقدند که ادامه پیدا کردن استرس، مشکلات جدی برای سلامتی جسم و روان فرد به دنبال خواهد داشت. به همین خاطر کاهش فشار روانی و اقدام برای درمان آن اهمیت بسیاری دارد. اگر فرزند شما دچار استرس شده بهتر است با کمک گرفتن از یک مشاور مطمئن به او در بهبود این شرایط کمک کنید. در ادامه به برخی از راهکارهایی که برای کاهش استرس فرزندتان می‌توانید انجام دهید اشاره خواهیم کرد. در صورتی که بیش از یک هفته نشانه ها ادامه داشت، حتما برای مشاوره کودک اقدام کنید.

صحبت کردن راجع به دلایل نگرانی

اگر نشانه‌های استرس را در فرزندتان مشاهده کرده‌اید سعی کنید راجع به دلایل آن با وی صحبت کنید. احتمال دارد کودک شما از صحبت کردن مستقیم راجع به دلایل نگرانی خود طفره برود و یا حتی خودش هم به‌درستی نتواند علت مشکلات را تشخیص دهد.

روانشناسان در این شرایط می‌توانند با کمک گرفتن از تکنیک‌هایی مثل بازی‌درمانی و تفسیر نقاشی اطلاعات مفیدی در این زمینه به شما بدهند. در هرصورت آنچه در صحبت کردن با فرزندتان باید به آن توجه داشته باشید این است که تا حد ممکن با لحنی حمایتی و دوستانه با کودک صحبت کنید و به او نشان دهید که همواره برای کمک کردن به او آماده‌اید. تا جای ممکن سعی کنید از بی اهمیت نشان دادن دلایل نگرانی او خودداری کنید و با فرزندتان همدلی نشان دهید.

عوامل استرس زا کودکان را از بین ببرید

دلایل ایجاد کننده استرس می‌تواند مربوط به محیط منزل یا مدرسه باشد. بهتر است با دقت علل مختلف را شناسایی کرده و تا حد ممکن آن‌ها را به حداقل برسانید. در صورتی که این عوامل استرس زا مربوط به محیط مدرسه کودکان باشد، می‌توانید از اولیای مدرسه کمک بگیرید، گاهی تشخیص عوامل استرس زا برای والدین ممکن نیست در این شرایط مشاوری با تجربه طی سوالاتی که از کودک شما به عمل می‌آورد و با برسی رفتارهای کودکتان می‌تواند شما را در شناخت عوامل استرس زا یاری رساند.

افزایش فعالیت‌های بدنی

ورزش کردن و یا هر فعالیت سازنده دیگری مثل کارهای هنری می‌تواند باعث کاهش اضطراب در کودک شما بشود. با چنین برنامه‌هایی برای کودک به بهبود تدریجی شرایط کمک کنید.

کودک خود را تشویق کنید و او را مورد حمایت قرار دهید

تشویق کردن کودک در امور مختلف سبب می‌شود که اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند از لحاظ روانی در وضعیت مطلوب‌تری قرار بگیرد. تمرکز بر نقاط قوت کودک و مورد حمایت قرار دادن او باعث رشد و بالندگی او خواهد شد. توجه نمایید این تشویق نیز باید به حد اعتدال انجام شود.

از یک متخصص کمک بگیرید

روانشناسان کودک می‌توانند اقدامات مفیدی برای کاهش استرس در کودکان انجام دهند. اگر شدت استرس در فرزندتان بیش از حالت طبیعی است و یا برای مدت نسبتاً طولانی استرس در او باقی مانده بهتر است از یک متخصص در این زمینه کمک بگیرید. مشاورین با استفاده از تکنیک‌های بازی‌درمانی یا نقاشی می‌توانند دلایل ناراحتی کودک را پیدا کرده و با همین روش‌ها نیز به درمان استرس بپردازند.

ضعف مهارت‌هایی مثل تفکر منطقی یا حل مسئله در کودکان می‌تواند باعث ایجاد استرس در آن‌ها شود. اگر روانشناسان تشخیص دهند که این مسائل در ایجاد استرس کودک نقش دارد می‌توانند از طریق آموزش این مهارت‌ها، به کودک در مدیریت بهتر مشکلات به او  کمک کنند.

یکی دیگر از فواید مراجعه به متخصصان روانشناسی کودک، این‌است که آن‌ها نکات مناسبی را در زمینه تربیت فرزندتان به شما آموزش می‌دهند. گاهی اوقات رفتارهایی مثل داشتن انتظارات بیش از حد از کودک یا مجبور کردن او برای انجام کارهایی که دوست ندارد باعث اضطراب می‌شوند. روانشناسان با آگاهی بخشی به والدین راجع به رفتارهای اشتباهشان در این زمینه قدم‌های مطلوبی برمی‌دارند.

برای دریافت مشاوره در زمینه استرس در کودکان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 با برترین متخصصان کلینیک مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول