تربیت نوجوان

تربیت نوجوان به خاطر چالش‌هایی که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد، برای اکثر پدر و مادرها با دشواری‌های متعددی همراه است. فرزندان در سنین نوجوانی دیگر مانند کودکی حرف شنوی ندارند و بیش از هر زمانی بر استقلال رای خود تاکید می‌کنند. همین موضوع می‌تواند زمینه بروز تنش میان والدین و نوجوان را فراهم نماید. برای اینکه بتوانید در این دوران بهترین شیوه برخورد را در پیش بگیرید بهتر است دانش خود را در زمینه روانشناسی نوجوان بالا ببرید و نکات آموزشی در این زمینه را از طریق خواندن مقاله های مختلف و یا شرکت در کارگاه های فرزندپروری فرا بگیرید. ما در ادامه این مقاله به توضیحات بیشتری در مورد تربیت نوجوان از منظر روانشناسی اشاره کرده‌ایم.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه تربیت نوجوان در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 ویا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

تربیت نوجوان

نوجوانی یکی از مهم ترین مراحل رشدی در زندگی همه انسان هاست. چرا که در این دوره تلاش می کنید از کودکی عبور کرده و پا به دنیای بزرگسالی بگذارید. در این میان نحوه برخورد و حمایت اطرافیان می تواند تا حد بسیاری تاثیرگذار باشد. برای مثال نوجوانانی که والدین مستبد یا کنترلگری دارند، معمولا در دستیابی به استقلال بزرگسالی با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند و ممکن است فرایند گذار آن‌ها از کودکی به بزرگسالی بیش از سایرین طول بکشد.

برعکس سهل انگاری مفرط والدین و عدم نظارت بر فرزند نوجوان می‌تواند باعث سردرگمی افراد شده و آسیب‌های روانی و اجتماعی مختلفی را به آن‌ها تحمیل کند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که به عنوان پدر و مادر سبک تربیتی معتدل و مناسبی را در برابر نوجوان پیش بگیرید و بتوانید تا حد امکان این دوران را مدیریت نمایید. برای کسب اطلاع درباره نحوه مدیریت اشتباهات نوجوان کلیک کنید.

آشنایی با چند نکته روانشناسی درباره تربیت نوجوان

راه های تربیت نوجوان

روانشناسان خانواده برای تربیت نوجوان بر نکات مختلفی تاکید می‌کنند. ما در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم. با این حال اگر دچار تعارض یا تنش با فرزند نوجوان‌تان هستید، فراگیری این نکات به تنهایی کافی نیست. چرا که در این شرایط لازم است که به یک روانشناس متخصص در حیطه کودک و نوجوان مراجعه نمایید. برای آشنایی بیشتر درباره روانشناسی نوجوان کلیک کنید.

1- تربیت نوجوان با نظارت غیر مستقیم داشته باشید

در دوران نوجوانی، فرزندتان نمی‌خواهد که دائما آن‌ها را کنترل کنید. آن‌ها معمولا در برابر هرگونه رفتاری که نشان از دخالت یا کنترلگری داشته باشد، به شدت مقاومت می‌کنند و می‌خواهند به طور مستقل در مورد اعمال خود تصمیم بگیرند. برای اطلاع از روش های رفتار صحیح با نوجوان کلیک نمایید.

اما نوجوانان هنوز به نظارت و مراقبت والدین خود نیاز دارند. برای اینکه بتوانید این شرایط را به درستی مدیریت نمایید، باید سبک نظارت غیرمستقیم را برای تربیت نوجوان خود در پیش بگیرید.

برای مثال اگر نگران گروه‌های دوستی فرزندتان هستید، به جای منع کردن نوجوان از بیرون رفتن با دوستانش یا بدگویی در مورد آن‌ها، دوستانش را به منزل دعوت کنید یا با خانواده‌هایشان آشنا شوید. این کار کمک می‌کند که فرزندتان احساس بهتری در ارتباط با شما داشته باشد و کمتر در برابر نکاتی که گوشزد می‌کنید مقاومت نماید.

2- به خاطر یک رفتار شخصیت نوجوان را زیر سوال نبرید

نوجوانان در این دوره سنی به دنبال کشف هویت‌شان هستند و می‌خواهند به عنوان یک بزرگسال خود را تعریف نمایند. در این شرایط بهتر است راهی پیدا کنید تا اون راحت‌تر خودش را بشناسد و اعتماد به نفس خوبی نیز پرورش دهد. در همین راستا اگر نوجوان دست به اعمال اشتباهی زد، هرگز کل شخصیت او را زیر سوال نبرید و برای حل موضوع تنها به همان مساله مشکل ساز بپردازید. روش تربیت نوجوان شما باید تبدیل به نوعی تعامل و همگویی شود. برای اطلاع از راه های افزایش اعتماد به نفس نوجوانان کلیک نمایید.

برای مثال گفتن جملاتی نظیر اینکه ” تو آدم بی عرضه‌ای هستی” ، ” تو هیچ وقت نمی‌توانی کاری را به درستی انجام دهی”، “هیچ وقت به من کمک نمی‌کنی”، “فقط با دوستات خوش می‌گذرونی”، “با این کارات هیچی نمیشی”، “این همه خرجت کردم ولی آدم نمیشی”، “همیشه با این خنگ بازیات آبرومو میبری”، ” لیاقت نداری..”، “نمی فهمی من….” در برداشت نوجوان از خودش تاثیر بسیار منفی می‌گذارد و فرایند هویت یابی او را با اختلال مواجه می‌کند.

پس به جای نتیجه گیری‌های کلی سعی کنید بر آن رفتار به خصوص تمرکز نمایید. به فرزندتان بگویید به خاطر این رفتار خاص از او ناراحت هستید و توضیح دهید که چرا این رفتار موجب رنجش شما شده است. برای اطلاع از عوارض و پیامدهای تحقیر نوجوان کلیک کنید.

3- برای تربیت نوجوان به جای تحکم استدلال کنید

دیگر فرزند شما کودکی نیست که به اوامر شما بدون چون و چرا گوش دهد، او در حال بلوغ و دستیابی به تفکر و تحلیل هست، پس به جای دستورات بدون توضیح، برای او علل و پیامدهایی مساله را شرح دهید، بدین گونه او نیز روش تحلیل و درک شما از مسائل را متوجه می‌شود و ارتباط نزدیک تری می‌تواند با شما ایجاد نماید. برای اطلاع از چگونگی تاثبر رسانه بر نوجوانان کلیک نمایید.

پس تلاش کنید به جای تحکم کردن ظرفیت استدلال خود را بالا ببرید. وقتی از نوجوان چیزی می‌خواهید به طور شفاف آن را برای او توضیح دهید. فرصت اقناع شدن را در اختیارش قرار دهید (او در حال یادگیری است).

4- محیط امن و آرامی را در خانه ایجاد کنید

نوجوانان بیش از هر زمان دیگری تمایل دارند وقت خود را با افرادی غیر از اعضای خانواده بگذارنند. آن‌ها در این دوران بیشتر بر گروه‌ دوستان تمرکز کرده و بخش مهمی از هویت خود را در ارتباط با آن‌ها تعریف می‌کنند. در این شرایط اگر محیط پر تنشی را در خانه تجربه کنند، بیشتر به دوستان گرایش پیدا می‌کنند. طبیعتا تاثیر تربیت شما بر نوجوان تان نیز کاهش می‌یابد.

در مواردی نیز برای آرام کردن خود به روش‌های هیجان مدار و پرخطری نظیر مصرف سیگار یا الکل پناه ببرند. بنابراین اگر می‌خواهید فرزندتان انتخاب‌های صحیحی در مورد دوستان خود داشته باشد، لازم است پیش از هرچیز بر محیط خانه تمرکز کنید و سعی کنید تعارض و تنش را به حداقل برسانید. اگر احساس می‌کنید در این زمینه با مشکلات زیادی رو به رو هستید بهتر است از یک روانشناس متخصص در زمینه کودک و خانواده کمک بگیرید.

بسیاری از والدینی که به خاطر اعتیاد نوجوان‌شان با ما تماس می‌گیرند. گله از گروه دوستان و سعی در مقصر جلوه دادن آن‌ها دارند، با کمی بررسی و مشخص شدن جوانب مختلف ارتباطات و حتی علت انتخاب آن دوستان‌ والدین متوجه سهم خودشان در اعتیاد فرزندشان می‌شوند. همه آن‌ها از این که چرا زودتر به مشاور مراجعه نکردند ابراز پشیمانی داشتند. برای دریافت مشاوره خانواده کلیک کنید.

5- برای تربیت نوجوان به حریم شخصی فرزندتان احترام بگذارید

برای نوجوان بسیار اهمیت دارد که برای میل استقلال او ارزش قائل شوید. شما با رعایت حریم خصوصی به او در حفظ و پرورش این تمایل کمک شایانی می‌کنید.

مثلا قبل از ورود اتاق او در بزنید. یا بدون اجازه وسایل او را وارسی نکنید. موبایل او را بدون اجازه وارسی نکنید. (هرچند خریدن موبایل برای نوجوان باید در زمان مناسب انجام شود). تلفن‌هایش را گوش ندهید؛ چرا که این رفتارها بیشتر نوجوانان را به مخالفت و انجام رفتارهای نابهنجار تحریک می‌کند و منجر به بروز شکاف‌های جدی میان شما خواهد شد. فراموش نکنید اصلی ترین روش تربیت نوجوان ، الگوبرداری است. برای اطلاع از چگونگی حفظ حریم خصوصی نوجوان کلیک کنید.

6-لیستی برای کارهای روزمره او تهیه کنید

یکی از خصوصیات نوجوانان در این دوران گیجی و احساس بلاتکلیفی در آنان است. به همین دلیل می‌توانید در برنامه ریزی کردن به آنها کمک کرده و برای مثال لیستی از کارهای روزمره شان را تهیه کنید.

7-با نوجوان شوخ طبع بوده و همدلی کنید

با اینکه برخورد قاطعانه با نوجوانان اهمیت زیادی دارد؛ اما نباید با او بسیار خشک و جدی باشید. سعی کنید حس شوخ طبعی را در برخورد با آنان حفظ کرده و با آنان در زمینه های مختلف همدلی کنید.

8-اعتماد خود را به او نشان دهید

باید در تربیت نوجوان ، به آنها نشان دهید که اعتماد دارید و فشار زیادی وارد نکنید. برخی از نوجوانان تنها به این دلیل به شراغ انجام کارهای عجیب و گاها اشتباه می‌روند که حس بی اعتمادی زیادی از والدین خود دریافت کرده و اعتراض خود را اینگونه نشان می‌دهند.

9-آموزش مهارت های زندگی به او

فراموش نکنید که برای تربیت نوجوان ، آموزش مهارت های زندگی به آنها از ارکان اصلی است. آنها باید پیش از هرچیز نحوه زندگی کردن را یاد بگیرند. و این موضوع در آینده آنان تاثیر زیادی خواهد داشت.

10-پاداش دادن به او

یکی از مشکلات اصلی والدین در تربیت نوجوان ، این است که همواره به دنبال ایراد گرفتن و یا تنبیه کردن هستند. در صورتی که به جای اینکار باید به کارهای خوب نوجوان پاداش دهند. با اینکار نوجوان بیشتر ترغیب خواهد شد تا رفتار درست از خود نشان دهد.

11-کمک کردن به او برای تعیین اهداف

از آنجایی که نوجوانان از این سنین باید در مورد اهداف خود تصمیم گیری کرده و تلاش جدی تری کنند؛ بهتر است در مورد تربیت نوجوان، روی این موضوع نیز حساس بوده و حتی در این مورد به آنها کمک کنید. راهنمایی شما در این مورد تاثیر زیادی در تصمیم نهایی نوجوان خواهد داشت.

12-الگوی خوبی باشید

در تربیت نوجوان ، شما نقش الگو را داشته و باید در ابتدا خود رفتار درستی داشته باشید. او از شما نحوه رفتار کردن را می‌آموزد و از همین رو ارتباط خود را با همسر بهبود بخشیده و خودتان نیز رفتار درست تری در مقابل نوجوان نشان دهید

13-مراقبت و حمایت کردن از آنها در مقابل آسیب های اجتماعی

امروزه آسیب های اجتماعی بیش از هر زمان دیگری بر زندگی نوجوانان تاثیر دارند. پیشرفت تکنولوژی به صورت فزاینده، دسترسی ساده تر به اینترنت و وسایل ارتباطی، مدرنیزه، نارسایی ها و… همگی از آسیب های اجتماعی هستند که باید از وجود آنها نوجوان را مطلع کرده و به او کمک کرد تا از خود در مقابل آنها محافظت نماید.

در نظر گرفتن شکاف بین نسلی در تربیت نوجوان

شکاف بین نسلی در تربیت نوجوان

باید تربیت نوجوان را با توجه به شکاف بین نسلی که بین شما و فرزندتان وجود دارد؛ پیش ببرید. به طور کلی اختلاف نظر و عقیده بین دو نسل طبیعی است. اما در مورد شما و فرزند نوجوان تان یک شکاف عمیق وجود دارد که رشد و پیشرفت ناگهانی همه چیز باعث آن شده است. معمولا خانواده ها در این مورد دو موضع متفاوت دارند. برخی از خانواده ها دچار سخت گیری شدید شده و تمایل دارند تا انتقام مشکلاتی را که خود تجربه کرده اند؛ از فرزندشان بگیرند و برخی دیگر نوجوان را به طور کلی به حال خود رها می‌کنند. هیچ یک از این موارد درست نیست و باید در عین قاطعیت با نوجوان به او سخت نگرفت و حمایت کرد.

پاسخ دادن به کنکجاوی های جنسی آنها به شکل درست

احتمالا یکی از چالش هایی در این دوران با نوجوان خود خواهید داشت؛ پاسخ دادن به کنجکاوی های جنسی آنان و کنترل این موضوع خواهد بود. در ابتدا در نظر داشته باشید که این موضوع کاملا طبیعی است و آنان نیز به دلیل نبود اطلاعات درست و کافی به دنبال جوابی برای سوالات خود هستند. از این رو اصلا واکنشی تند از خود نشان ندهید. به صورت کاملا روشن و به آرامی در مورد موضوعاتی مثل روابط جنسی امن، گرایش های مختلف جنسی، محتواهای غیر اخلاقی، آزار جنسی و… صحبت کرده و پاسخگوی سوالات او باشید.

سخن آخر

برای تربیت نوجوان دیگر روش های قدیمی پاسخ گو نیست. نوجوان شما در حال یافتن هویت جدیدش است. با تغییراتی که در جسم و ذهن او رخ می‌دهد. شما نیز باید روش تربیتی خود را ارتقا دهید. اگر دائم بین شما و فرزند نوجوان تان تنش و تعارضی رخ می‌دهد، به احتمال زیاد اطلاعات کافی درباره دوران نوجوانی ندارید. دریافت کمک از متخصصین خانواده و نوجوان برای اتخاذ روشی مناسب ضروری است. متخصص با بررسی شرایط فردی و خانوادگی راهکار ارائه می‌دهد. اما تربیت نوجوان کار آسانی نیست. پس مطالعه مستمر درباره شیوه های فرزندپروری توسط والدین حتما باید مدنظر قرار بگیرد.

سوالات متداول

فرزند من در دوره نوجوانی بسیار حساس و پرخاشگر شده. آیا این مسئله طبیعی است یا باید برای رفع آن به روانشناس مراجعه کنم؟

تحریک پذیری و افزایش حساسیت روانی در دوران نوجوانی امری طبیعی محسوب می شود. اما در صورتی که این مشکل با شدت زیادی بروز پیدا کند و منجر به افت عملکرد نوجوان در حوزه های مختلف زندگی نظیر تحصیل یا روابط خانوادگی شود لازم است برای بهبود آن از یک روانشناس کمک بگیرید.