انتقاد کردن
یادگیری راه‌های صحیح انتقاد کردن از دیگران تاثیر زیادی در روابط شما خواهد داشت. تقریباً همه ما گاهی دلمان می‌خواهد چیزی را به کسی بگوییم، اما به دلایل مختلف منصرف می‌شویم. این درحالیست که اگر روش درست انتقادکردن را بلد باشیم می‌توانیم بدون ناراحت کردن طرف مقابل حرف‌هایمان را بزنیم. حتی در بسیاری از مواقع شما می‌بینید که او به صحبت‌های‌تان فکر کرده و عادت‌های بد خود را تغییر داده است. خبر خوب این که انتقادکردن نیز مانند هر مهارت اجتماعی دیگر قابل یادگیری است. پس اگر شما نیز در این زمینه دچار ضعف هستید بهتر است تا پایان این مطلب همراه ما باشید و یا مشاوره فردی دریافت کنید.
انتقاد کردن از دیگران
بسیاری از ما انتقاد کردن را مساوی با ایراد گرفتن از دیگران می‌دانیم. چه وقتی انتقاد می‌کنیم و چه زمانی که انتقادات دیگران را می‌شنویم به تنها چیزی که فکر می‌کنیم نقاط ضعف و اشتباهات هستند. شاید دلیل اصلی اینکه انتقادپذیری برای بسیاری از ما دشوار است نیز همین باشد. این در حالی است که کلمه نقد یا انتقاد به معنای جداکردن خوبی و بدی از یکدیگر است. همین تعریف به ما می‌گوید که نقدکردن یعنی گفتن خوبی‌ها و بدی‌ها در کنار یکدیگر. توجه به این نکته می‌تواند تا حد زیادی دیدگاه ما راجع به انتقادکردن یا نقد شدن را تحت‌تأثیر قرار دهد. بر همین اساس انتقادکردن به انواع مختلفی تقسیم شده که در ادامه آنها را باهم بررسی خواهیم کرد. برای آشنایی با سایر مهارت های ارتباطی کلیک کنید.
انواع انتقاد کردن
به عقیده متخصصان انتقاد کردن از دیگران روش‌های مختلفی دارد. بعضی از انواع آنها می‌تواند بدون آسیب‌زدن به شخصیت و اعتمادبه‌نفس طرف مقابل، به او کمک کند. بعضی‌های دیگر نیز نه‌تنها هیچ سودی ندارند بلکه می‌توانند رابطه شما یا حتی سلامت روان فرد را به خطر بیندازند. احتمالاً این سؤال برای شما نیز به وجود آمده که چطور می‌توانیم به شکل اول از دیگران انتقاد کنیم؟
در این روش که به آن انتقاد سازنده گفته می‌شود شما می‌بایست در کنار اشتباهات فرد، نقاط مثبت او را نیز بیان کنید؛ و در پایان صحبت‌های‌تان یک راه‌حل برای طرف مقابل داشته باشید. طبیعتاً روش دوم که به آن انتقاد مخرب یا غیرسازنده می‌گویند درست برعکس حالت اول است. در این شرایط فرد بدون توجه به نقاط مثبت یا ارائه راهکار، نقاط ضعف طرف مقابل را بزرگ‌نمایی کرده و آنها را به او برمی‌گرداند. برای آشنایی بیشتر با انتقاد سازنده و غیر سازنده کلیک کنید.
علاوه بر نوع انتقاد، لحن بیان نیز بسیار اهمیت دارد. پس شما می‌توانید انتقادی را محترمانه یا برعکس بی ادبانه مطرح کنید.
اصول مهم در انتقاد کردن از دیگران
انتقاد کردن از دیگران اصول و روش‌های خاص خودش را دارد. اگر شما به این اصول بی‌توجه باشید نه‌تنها انتقادات‌تان نتیجه‌ای نخواهد داشت، بلکه دوستی‌تان را نیز دچار مشکل می‌کنید. به‌علاوه انتقادهای اشتباه سلامت روان و اعتمادبه‌نفس طرف مقابل را نیز از بین می‌برد. به همین خاطر بهتر است قبل از انتقادکردن به نکات زیر دقت داشته باشید.
قبل از انتقاد کردن فکر کنید
قبل از انتقادکردن با خودتان به این سؤالات پاسخ دهید: علت تمایلتان برای این کار چیست؟ آیا نقد شما برای طرف مقابلتان ضروری است؟ این نقد باعث پیشرفت او خواهد شد یا شما فقط می‌خواهید خودتان را آرام کنید؟ آیا خودتان در این زمینه بدون ایراد هستید؟ اگر واقعاً برای این سؤالات پاسخی دارید از طرف مقابل انتقاد کنید. در غیر این صورت بهتر است دست از قضاوت کردن رفتار فرد بردارید.
در شرایط مناسب انتقاد کنید
توجه به زمان مناسب برای انتقادکردن از دیگران، موضوع بسیار مهمی است. برای مثال هنگامی که طرف مقابل زمان کافی برای شنیدن همه صحبت‌های شما و فکرکردن راجع به آنها را ندارد یا زمانی که فکرش درگیر موضوع دیگری است، نباید این کار را انجام دهید. این‌گونه انتقاد کردن شما طبیعتاً تأثیری روی طرف مقابل نخواهد داشت؛ و حتی می‌تواند او را از دست شما ناراحت کند.
هرگز در جمع انتقاد نکنید
یکی دیگر از نکاتی که باید رعایت کنید این است که انتقادتان را در یک فضای خصوصی انجام بدهید. هرگز از یک نفر در حضور دیگران انتقاد نکنید. این کار شما به شخصیت و عزت‌نفس او آسیب می‌زند. پس برای اینکه صحبت‌های‌تان فایده‌ای داشته باشد، بهتر است یک فضای دونفره ترتیب بدهید و سپس نظرتان را به او بگویید.
در مواقع ضروری انتقاد کنید
انتقادکردن نباید کاری باشد که شما هر ساعت یا در مورد همه‌کس انجام می‌دهید. این کار باعث می‌شود که دیگران ذهنیت منفی نسبت به شما پیدا کنند. این نکته را به‌خاطر داشته باشید که هرکسی روش خاصی برای زندگی خودش دارد؛ و اگر شما این روش را نمی‌پسندید دلیل خوبی برای مخالفت با طرف مقابل نیست. به همین خاطر قبل از اینکه از کسی انتقاد کنید به این سؤال جواب بدهید که آیا واقعاً این کار شما ضروری است؟ آیا شما با انتقادتان نفعی به طرف مقابل می‌رسانید؟ اگر پاسخ‌تان به این سؤالات مثبت است از وی انتقاد کنید.
چگونه از دیگران انتقاد کنیم ؟
1- به طرف مقابل احترام بگذارید
اگر می‌خواهید صحبت‌های شما در طرف مقابل تأثیر داشته باشد باید به فن بیانتان دقت داشته باشید. اینکه چطور صحبت می‌کنید در تأثیرگذاری صحبت‌های شما اهمیت بسیاری دارد. پس تا جایی که می‌توانید حرف‌تان را با خوش‌رویی بیان کنید. از کلماتی که بوی تحقیر می‌دهند، جدا خودداری کنید. هرگز با لحن عصبانی نمی‌توانید تاثیر مثبتی داشته باشید. این رفتارها فقط باعث می‌شوند که طرف مقابل در برابرتان دست به مقابله‌به‌مثل بزند.
2- همراه انتقاد کردن همدلی داشته باشید
قبل از اینکه از کسی انتقاد کنید سعی کنید همدلی را در خودتان تقویت کنید. برای مدتی خودتان را جای او بگذارید و ببینید آیا اگر واقعاً در آن شرایط قرار بگیرید باز هم روی عقیده‌تان می‌مانید؟ وقتی از کسی انتقاد می‌کنید به او اجازه بدهید از خودش دفاع کند؛ و دلایلی که برای کارش دارد را برای‌تان توضیح بدهد. در غیر این صورت شما تنها باعث عصبانی شدن طرف مقابل می‌شوید.
3- شما همه چیز را نمی‌دانید
ایراد بسیاری از ما در انتقاد کردن این است که طوری رفتار می‌کنیم انگار همه چیز را بلد بوده و کاملاً بی‌نقص هستیم. این رفتار شما باعث می‌شود طرف مقابل احساس کند او را از خودتان پایین‌تر می‌دانید. قطعاً در چنین شرایطی نه‌تنها به صحبت‌های شما گوش نمی‌دهد؛ بلکه از دست‌تان ناراحت شده و با شما برخورد بدی خواهد داشت. پس تا جایی که می‌توانید از نصیحت‌کردن یا القای اینکه او کارش غلط است و شما درست، خودداری کنید.
4- ویژگی‌های مثبت را برجسته کنید
قبل از اینکه از ویژگی‌های منفی فرد صحبت کنید ابتدا نقاط قوت او را بیان کنید. این کار شما باعث می‌شود طرف مقابل احساس کند که شما فقط قصد تخریب‌کردنش را ندارید و خوبی‌های او را نیز درک می‌کنید. در نتیجه با احتمال بیشتری بدون ناراحتی به صحبت‌های شما گوش خواهد داد.
5- از رفتارش انتقاد کنید نه از شخصیت فرد
برای اینکه نقد شما احساسات منفی و ناخوشایند ایجاد نکند سعی کنید انتقادتان را فقط در مورد رفتار فرد به کار ببرید؛ و از صحبت‌کردن راجع به شخصیت او خودداری کنید. برای مثال به او بگویید “تو یک رفتار اشتباه داری و آن این است که…”، این طرز صحبت بسیار متفاوت‌تر از زمانی خواهد بود که شما به فرد بگویید او به‌طورکلی اشتباه است.
6- از مقایسه کردن خودداری کنید
مقایسه کردن به‌خصوص هنگامی که می‌خواهید از یک نفر انتقاد کنید راه مناسبی نیست. یادتان باشد که هرکدام از مشکلات، ویژگی‌های اخلاقی و باورهای خاص خودمان را داریم. پس شما هرگز نمی‌توانید انتظار داشته باشید که دو نفر با این‌همه تفاوت مانند هم رفتار کنند. با این کار طرف مقابل احساس می‌کند که اصلاً او را درک نمی‌کنید.
7- شفاف صحبت کنید
اگر می‌خواهید انتقاد درستی داشته باشید باید در نهایت شفافیت و صداقت صحبت کنید. استفاده از جملاتی که می‌توان چند برداشت از آنها داشت تنها باعث می‌شود که فرد دچار سردرگمی شده و نتواند منظور شما را به‌درستی بفهمد. به‌علاوه این شکل از صحبت‌کردن خطر ایجاد سوءتفاهم را نیز افزایش می‌دهد.
8- راه‌حل خود را پیشنهاد دهید
برای داشتن یک نقد درست، در پایان راه‌حل خود را به‌عنوان یک پیشنهاد مطرح کنید. مثلاً بگویید ” به نظر من اگر این کار را این‌گونه انجام بدهی بهتر است “؛ و یا از او سؤال کنید برای مثال بگویید: ” اگر به این شکل عمل کنی بهتر نیست؟ ” در این صورت به حق انتخاب و عزت‌نفس طرف مقابلتان احترام گذاشته‌اید.
انتقاد کردن و اهمیت مشاوره
انتقادکردن صحیح از دیگران یکی از مهارت‌هایی است که همه ما در طول زندگی به آن نیاز داریم. بااین‌حال شاید کمتر کسی به این مسئله توجه نشان دهد. همین موضوع باعث می‌شود که بیشتر اوقات اطرافیان از ما برنجند و روابط‌مان دچار مشکل شود. یا حتی ممکن است حرفی در دلتان بماند و از ترس اختلاف نتوانید آن را بیان کنید. درحالی‌که شما به‌راحتی می‌توانید روش‌های صحیح انتقادکردن را از یک مشاور یاد بگیرید.
یکی دیگر از کارهایی که یک مشاور می‌تواند برای شما انجام دهد اصلاح روابطتان است. اگر رابطه شما با همسر و خانواده به دلیل انتقادهای اشتباهتان به‌هم‌ریخته می‌توانید با کمک‌گرفتن از یک متخصص این مشکل را برطرف کنید. برای دریافت مشاوره خانواده کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه مهارت‌های ارتباطی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
با همسری که انتقادپذیر نیست چطور برخورد کنم؟
