حساسیت زدایی منظم | انواع روش های حساسیت زدایی
حساسیت زدایی منظم یک روش درمانی برای هراس های ویژه است. حساسیت زدایی منظم نوعی درمان رفتاری_شناختی است که از 3 مرحله استفاده می‌شود. احتمالا خود، فرزند، همسر یا در اطرافتان افرادی را دیده اید که دچار فوبیا، اضطراب شدید و ترس های عجیبی هستند. عموما افراد به دنبال روش مطلوب با بازدهی بالا برای درمان این اختلالات می‌گردند. برای درمان این دست اختلالات متخصصین از روش حساست زدایی استفاده می‌کنند. طبق آمارها حساسیت زدایی منظم توانسته به عنوان روشی موثر شناخته شود. در ادامه مقاله در مورد تکنیک روش درمان حساسیت زدایی منظم توضیحات بیشتری صورت گرفته است. برای اطلاع از این روش برای مشاوره استرس کلیک کنید.
حساسیت زدایی منظم
حساسیت زدایی منظم توسط جوزف ولپی در سال 1985 ابداع شد. فنی برای کاهش اضطراب و ترس‌ها که خیلی زود به عنوان روش درمانی روانشناسان گسترش یافت. در این روش درمان به صورت تدریجی و ایمن فرد را در معرض موضوع یا موقعیتی که هراس دارد، قرار می‌دهند. ابتدا در ذهن، عکس و سرانجام در واقعیت با موضوع روبرو می‌شود. البته که حضور درمانگر در تمامی مراحل الزامی است. تمامی مراحل باید با فاصله و با تکنیک آرامش بخش باشد. در این روش درمان، مراجعه کننده در می‌یابد که تمامی مراحل تحت کنترل وی و با آرامش صورت می‌گیرد و به کمک درمانگر تکنیک کنترل بر ترس را میآموزد. در ادامه مقاله مراحل، درمان اختلالات و تعداد جلسات را توضیح داده‌ایم.
برای آشنایی با سایر روش های درمان استرس کلیک کنید.
مراحل حساسیت زدایی منظم
حساسیت زدایی منظم برای درمان بیمارانی استفاده می‌شود که فوبیا، ترس و اضطراب شدید دارند. حساسیت زدایی منظم شامل 3 تکنیک است. تن آرامی، سلسله مراتب اضطراب، مواجهه یا تصویر سازی.
1.تن آرامی یا آرمیگی
در این روش درمانگر به مراجعه کننده خود آموزش می‌دهد که ماهیچه‌های بدن خود را ریلکس کند. و درمانجو آموزش می‌بیند که چگونه خود را به آرامش عمیق برساند. برای این کار درمانجو باید در جایی راحت قرار بگیرد. سپس درمانگر از او می خواهد که چشمانش را ببندد و به گفته‌هایش تمرکز کند. سپس درمانگر از طریق یکی از روش های زیر و یا به طور توام درمانجو را به حالت آرامش می‌رساند.
روش اول(ریلکسیشن):
در این روش آرمیدگی درمانگر به درمانجو آموزش می‌دهد که عباراتی را در ذهنش مرور کند که موجب آرامش وی می‌شود. تکرار این افکار آرامش بخش باعث آزاد شدن عضلات بدن می‌شود.
روش دوم(آرام سازی پیش رونده عضلانی):
درمانجو آموزش می‌بیند که از انگشتان پا شروع و تا سر و گردن چگونه عضلات بدن را بطور تناوبی سفت و آرام کنید.
روش سوم(تجسم):
در این روش به صورت خیالی مکان‌های آرامش بخش را تجسم می‌کنید. مثل دریا و جنگل و صدای پرندگان. درمانگر این کار را به کمک ایجاد زنجیره فکری و درگیرکردن احساسات تان انجام می‌دهد.
2. سلسله مراتب اضطراب
به طور کلی برای چیدمان سلسله مراتب اضطراب سه عامل باید در نظر گرفته شود.
۱. تاریخچه بیمار
۲. پاسخ های مراجع به ترس
۳. بررسی ویژه در مورد حیطه‌های ترس خاص
در این مرحله لیستی از مکانها یا موقعیت هایی که واهمه دارید تهیه می‌کنید. تهیه لیست باید به کمک درمانگر انجام شود. از کمترین میزان اضطراب تا بیشترین شدت اضطراب درجه بندی می‌کنید. معمولا این موقعیت‌ها روی یک طیف صفر تا صد درجه بندی می‌شود.
در این مرحله درمانگر به ترتیب از کمترین موقعیت اضطراب‌زا شروع به درمان می‌کند. هر مرحله که شما به آرامش رسیدید و استرس‌تان را کنترل کردید سراغ مرحله بعد می‌رود تا تمام موقعیتهایی که یادداشت کرده‌اید را با آرامش جایگزین کند.
برای آشنایی با عوامل استرس زا کلیک کنید.
۳. حساست زدایی
حساسیت زدایی به دو روش صورت می‌گیرد:
تجسم ذهنی:درمانگر از درمانجو می‌خواهد که موقعیت اضطراب آور را به صورت ذهنی تجسم کند.
مواجهه واقعی: درمانجو به کمک درمانگر به موقعیت های اضطراب آور واقعی می‌رود.
پس از اینکه آموزش آرمیدگی و تهیه لیست تمام شد. درمانگر شروع به حساسیت زدایی می‌کند. در مرحله اول درمانگر از درمانجو می‌خواهد که روی یک کاناپه یا صندلی خود را به آرمیدگی برساند و با استفاده از یکی از 3 روش مرحله اول صحنه‌ای آرامشبخش را تجسم کند. در این مرحله اگر درمانجو احساس اضطراب داشت با علامت انگشت دست به درمانگر اطلاع می‌دهد. درمانگر از درمانجو می‌خواهد که دیگر به آن فکر نکند و به موقعیت قبلی تجسم خود باز گردد. اگر درمانجو احساس آرامش داشت درمانگر به مدت 7 تا 10 ثانیه می‌خواهد که درمانجو به حالت آرامش ادامه دهد. پس از گذشت 15 تا 30 ثانیه حالت آرامش، مراجع دوباره باید صحنه را تجسم کند. زمانی که درمانجو دوباره تجسم بدون استرس را تجربه کند سراغ تجسم دوم می‌رود.
اگر درمانجو اضطراب را تجربه کند درمانگر از او می‌خواهد که به آن موقعیت فکر نکند. سپس زمانی که درمانجو به آرامش رسید درمانگر می‌خواهد که صحنه قبلی را تجسم کند.
به این صورت از موقعیت های کم اضطراب تا پر اضطراب پیش میرویم تا درمانجو موقعیتهای اضطراب‌زا را به آرامش تبدیل کند. پژوهش های انجام شده نشان می‌دهد که تجربه های خیالی موقعیتهای اضطراب‌زا که در حساسیت زدایی منظم آن را تجربه می‌کند قابل انتقال به موقعیت های واقعی نیز هستند.
از تکنیک حساسیت زدایی منظم برای درمان چه اختلالاتی استفاده می‌کنند؟
کاربرد اصلی حساسیت زدایی منظم درمان انواع فوبیاها و اختلالات روانشناختی است. در ادامه اختلال هایی که با این روش درمانی بهبود می‌بخشند را معرفی می‌کنیم:
انواع فوبیا ها (ترس از ارتفاع، بیرون آمدن از خانه و…)
انواع ترس‌ها (ترس از حیوانات، ترس از محیط های بسته و…)
اضطراب و استرس پس از سانحه (PTSD)
وسواس
تعداد جلسات درمان حساسیت زدایی منظم
تعداد جلسات بستگی به شدت اختلال دارد. جلسات طبق نظر درمانگر مشخص می‌شود. معمولا از 4 تا 6 جلسه درمان روند بهبودی را مشاهده خواهید کرد. اما برای برخی اختلالات در زمینه فوبیاهای شدید و مزمن ممکن‌است تا 12 جلسه نیاز به درمان باشد.
مزایای حساسیت زدایی منظم چیست؟
حساسیت زدایی منظم در مقابل روش های درمانی دارویی مزایای بسیار زیادی دارد. شاید طول درمان کمی نسبت به داروها بیشتر باشد، اما طبق آمار تاثیر درمانی بیشتری داشته است. در ادامه به سایر مزایای روش حساسیت زدایی منظم پرداخته ایم.
- عوارض داروها را ندارد
- در دراز مدت تاثیرات مثبت آن در فرد باقی می ماند
- نیاز به بستری ندارد
- در موقعیت های مختلف فرد می‌توان آن را اجرا کند
- آگاهی فرد نسبت به بیماری‌اش زیاد می‌شود
- احتمال بازگشت بیماری را کاهش می دهد
کلام آخر
رویارویی با ترس و غلبه بر اضطرب برای بسیاری از انسان ها دشوار است. اغلب کسانی که دچار اختلالات فوبیا و اضطرب هستند با مشکلات جدی تری رو به رو هستند. مطالعاتی که در زمینه حساست زدایی منظم انجام شد نشان داد که این روش درمانی فقط توسط متخصص روانشناس صورت می‌گیرد. هرگز خود درمانی یا دگر درمانی نکنید. مرکز مشاوره ذهن نو با حضور متخصصین مجرب به صورت حضوری، تلفنی و آنلاین در خدمت شماست. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه حساسیت زدایی منظم می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
