تله حس گناه چیست؟ چرا باید احساس گناه بگیریم؟

تله حس گناه احساسی آزاردهنده است که می‌تواند سالم و مفید بوده و فرد را در جهت انسانی بهتر شدن سوق دهد. البته در عین حال هم می تواند ناسالم و مخرب باشد، باعث عذاب دائمی او بشود. از نشانه‌های تله حس گناه می توان به بی قرار و کلافه بودن، سرزنش‌های مداوم خود، بی خوای های شبانه، عذاب وجدان و … اشاره کرد. احساس‌گناه از انجام کارهای ناپسند و در پی پا گذاشتن بر روی خط قرمزها و نبایدهای زندگی ایجاد می‌شود. از فواید احساس گناه، جبران اشتباهات است. اما واقعیت این است که تمامی افراد با داشتن احساس گناه نمی‌توانند شرایط را کنترل کنند و این احساس در آن‌ها تبدیل به یک احساس عذاب آور می‌شود. در ادامه به دلایل ایجاد حس گناه و رهایی از آن اشاره کرده‌ایم.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه تله حس گناه می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره آنلاین با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

منظور از تله حس گناه چیست؟

معنی و مفهوم گناه کاملا به دید و نگرش فرد بستگی دارد و احساس گناه به برخی احساسات درونی منفی گفته می‌شود. در این نوع احساس فرد تصور می‌کند به دلیل اینکه اشتباه و گناهی را مرتکب شده است، مستحق سرزنش و مجازات است.

گاهی احساس گناه یک تله است و بسیاری از افراد به این دلیل که گمان می‌کنند، باعث آسیب دیدن دیگران و رنجش آن‌ها شده اند در این تله و احساسات منفی ناشی از آن گرفتار می‌شوند.

احساس گناه پس از ارتکاب یک خطا و اشتباه، می‌تواند احساسی طبیعی در انسان باشد؛ اما تله احساس‌گناه ناشی از یک مسئولیت پذیری افراطی است که فرد خود را در برابر اشتباهی که مرتکب نشده است، مقصر و گناهکار می‌داند.

نظرات مختلفی پیرامون احساس‌گناه وجود دارد، به طوری که دسته‌ای از افراد بر این عقیده هستند که احساس‌گناه برای ایجاد ساختار اجتماعی قانونمند و با امنیت و همینطور رشد شخصیت انسان‌ها لازم است و دسته‌ای دیگر آن را مخرب می‌دانند.

زمانی احساس گناه تبدیل به یک احساس مخرب و آزاردهنده می‌شود که به طور مداوم همراه فرد باشد. کلنجار رفتن‌های مداوم و همیشگی با احساس شرم و گناه و سرزنش‌های درونی، زمینه دیگر آسیب‌های روانی و حتی جسمی را برای فرد فراهم می‌کند. اگر احساس می‌کنید در این تله افتاده‌اید حتما برای مشاوره فردی اقدام کنید.

احساس گناه از کجا سرچشمه می‌گیرد؟

احساس گناه با توجه به منشاء ایجاد آن، دارای انواع مختلفی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. اشتباهات خودمان

زمانی که فرد اشتباهی مرتکب می‌شود که در پی اشتباه آن، صدمات و آسیب‌هایی به دیگر افراد وارد می‌گردد، احساس‌گناه کار بودن می‌کند.

در این نوع از احساس‌گناه، فرد به دلیل زیرپا گذاشتن برخی مسائل اخلاقی همچون عدم صداقت، فریب و نیرنگ، عدم پایبندی به قول و تعهد و … دچار عذاب وجدان می‌شود.

این نوع از احساس‌گناه سالم است و بازدارنده فرد از انجام اشتباهات بیشتر می‌باشد؛ البته به شرطی که احساس‌گناه را نیز به طور مداوم برای خود نگه ندارد. معمولا کسانی که این احساس گناه را دارند، سعی می‌کنند اشتباه خود را جبران کنند.

2. احساس گناهی که از درون ما نشات می گیرد

تمامی افراد در زندگی خود برخی ارزش‌ها و موازین اخلاقی را تعیین می‌کنند و سعی دارند آن‌ها را زیر پا نگذارند. در این میان برخی از اشخاص حتی با فکر کردن بر خلاف آنچه که در سر دارند، احساس گناه می‌کنند.

به عنوان مثال ممکن است برای مردی رابطه با زن متاهل، زیر پا گذاشتن قوانین باشد و او در عمل نیز به این ارزشی که تعیین کرده است، پایبند باشد اما با فکر کردن به این موضوع احساس‌گناه کند.

این نوع از احساس گناه آسیب زننده است، بنابراین فرد باید تلاش کند به کمک مکانیسم‌های دفاعی همچون سرکوب امیال نادرست، انکار و… از این تله حس گناه رها شود.

در برخی موارد نیز روانشناسان توصیه می‌کنند، کسی که در تله احساس گناه ناشی از افکارش به دام افتاده، سعی کند با احساسات خود مقابله کرده و آن‌ها را بپذیرد و کم کم این افکار را در ذهن خود کم رنگ نماید.

3. باورهای غیرمنطقی در مورد چهارچوب های اخلاقی

بسیاری از افراد به دلیل اینکه گمان می‌کنند مرتکب خطا و اشتباه شده‌اند و به عبارتی با برداشت غیرمنطقی از اشتباهات، احساس گناه می‌کنند.

برخی عقاید و باورهای غلط سبب می‌شود که فرد با انجام هر کاری، گمان کند مرتکب یک کار ناشایست و غیرمنطقی شده است و عذاب وجدان بگیرد.

برای درک بهتر این موضوع مثلا ممکن است فردی دوستش را نفرین کند و پس از مدتی برای دوستش مشکلی ایجاد شود. در این حالت فرد خودش را به خاطر مشکلی که برای دوستش پیش آمده مقصر بداند، در حالی که او در بروز این مشکل هیچ نقشی نداشته است.

4. احساس گناه به خاطر کمک نکردن به دیگران

احساس گناه ناشی از کمک نکردن به دیگران و یا فرسودگی عاطفی، نوع دیگری از احساس‌گناه است. این احساس‌گناه نیز بسیار مخرب می‌باشد.

کمک کردن به دیگران بسیار خوب است، اما اگر به دلایل مختلفی نمی‌توانید این کار را انجام دهید، نباید احساس گناه داشته باشید و افکار وسواس گونه را وارد ذهن خود کنید.

چرا احساس گناه ایجاد می‌شود؟

حس گناه نتیجه جنگ میان اصل اخلاقیات و اصل لذت و شهوات است. در واقع کسی که احساس می‌کند میان ارزش‌های تعیین شده خود و خواسته‌های نامعقول امیالش ناهماهنگی وجود دارد، دچار تعارض شده و در نتیجه احساس گناه و عذاب وجدان می‌کند. تله حس گناه دلایل و منشاءهای متفاوتی دارد که در ادامه سعی کرده‌ایم به آن‌ها بپردازیم:

از دلایل ایجاد حس گناه، عقده ادیب می باشد. مطابق این نظریه سومین مرحله رشد روانی و حنسی افراد در سن سه تا شش سالگی اتفاق می افتد. عقده ادیب مطابق نظریه فروید به تمایل جنسی پسربچه ها به مادرشان گفته می شود که اولین زمان شکل گیری احساس گناه در آنان نیز هست. باید ها و نباید های تعیین شده در زندگی، می تواند باعث ایجاد گناه شود.
حس گناه بخشی از فرآیند رشد شناختی انسان نیز هست. فرد از کودکی همدلی کردن با دیگران را می آموزد و در صورتی که رفتارهای آسیب زننده از او رخ دهد، احساس‌گناه می کند.
افراد برخی استانداردهای احتماعی را برای خود تعیین می کنند که زیرپا گذاشتن آن ها می تواند باعث ایجاد احساس‌گناه شود.
افرادی که احساس می کنند، میان آنچه که هستند و ایده آلی که از خود انتظار دارند، فاصله زیادی هست، دچار حس گناه می شوند.

برای آشنایی با راه های رهایی عذاب وجدان کلیک کنید.

عوارض تله احساس گناه ناسالم چیست؟

احساس گناه اگر سالم باشد، به عنوان عاملی بازدارنده از ارتکاب جرم برای فرد عمل می‌کند و سبب می‌شود از قوانین اجتماعی و هنجارها تبعیت کند.

در برخی موارد احساس‌گناه از محدوده سالم خود خارج شده و بر روی زندگی فرد تاثیرات منفی خود را می‌گذارد. از مهم‌ترین عوارض احساس‌گناه شدید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ایجاد اختلالات اضطرابی
افسردگی شدید
وسواس
عدم انگیزه کافی برای انجام امور زندگی
کاهش عزت نفس
لذت نبردن از اتفاقات خوب
احساس‌گناه و عذاب وجدان از هر گونه کار کوچک و اشتباه
و …

در صورتی که احساس‌گناه شما را به این درجه از آشفتگی رسانده حتما باید برای درمان اقدام نمایید، برای شروع پیشنهاد می‌کنیم مقاله درمان افسردگی را بخوانید.

چگونه از تله حس گناه خلاص شویم؟

اگر گرفتار احساس‌گناه و عذاب وجدان افراطی هستید، می‌توانید به کمک برخی راهکارها از میزان حس گناه خود کم کنید. در ادامه به راهکارهایی برای رهایی از احساس‌گناه اشاره کرده‌ایم.

ریشه های حس گناه را پیدا کنید

مهم‌ترین قدم در جهت کاهش احساس‌گناه، پیدا کردن عامل ایجاد این حس می‌باشد. در واقع فرد باید متوجه شود که احساس گناه او ناشی از بروز یک اشتباه است و یا از یک مسئولیت پذیری افراطی نشات می‌گیرد.

حس گناه پیامد طبیعی روان انسان در برابر اشتباهات او است. این احساس در صورت درست بودن می‌تواند زمینه سازگاری‌های اجتماعی را فراهم کند.

حس گناه خود را بپذیرید

خطا و اشتباه جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان است. اگر مدام خود را سرزنش و ملامت می‌کنید و خود را به خاطر اشتباهاتی که رخ داده، لایق مجازات می‌بینید؛ فقط باید به این موضوع باور داشته باشید که انسان جایز الخطا است.

در روش‌های شناختی و روان‌درمانی برای از بین بردن حس گناه، از تغییر دید و تفکر افراد استفاده می‌شود. به طوری که اگر افکار فرد در مورد اینکه او نمی‌تواند همواره مصون از خطا باشد، تغییر کند؛ احساس‌گناه او نیز کمتر می‌گردد. پیشنهاد می‌شود حتما مقاله بخشش خود را بخوانید.

علیه کمال طلبی خود بیاستید

اشاره کوتاهی کردیم که در خیلی موقع‌ها حس گناه از کمال گرایی افراد نشات می‌گیرد. به این معنی که فرد برای اینکه از نظر خود، خانواده و جامعه یک فرد ایده آل نشده است، احساس‌گناه می‌کند.

برای از بین بردن این نوع از حس گناه باید معیارهای استانداردتری برای خود وضع کنید. این نوع از احساس گناه دارای بیشترین آسیب برای فرد است.

به دنبال جبران باشید

اگر احساس گناه شما به این دلیل است که احساس می‌کنید خطای شما باعث آسیب و صدمه به دیگر افراد شده است، می‌توانید برای جبران برنامه‌ریزی کنید. جبران خطا و اشتباهات تا حد زیادی از احساس‌گناه افراد را کم می‌کند.

در نظر داشته باشید که احساس‌گناه مداوم و سرزنش همیشگی خود، می‌تواند نشانه‌هایی از افسردگی باشد. اگر شما هم در تله حس گناه هستید، پیشنهاد می‌شود از مشاوره افسردگی روانشناسان و متخصصان مرکز مشاوره ذهن نو بهره ببرید.