ترس از بیماری یا هیپوکندریا چیست؟ | علائم و درمان
ترس از بیماری یکی از انواع اختلالات شبه جسمانی است که با نام‌های مختلفی از جمله هیپوکندریا شناخته می‌شود. در این اختلال بیمار با اشتغال ذهنی یا نگرانی از بیمار شدن مواجه می‌شود و اعتقاد دارد که به یک بیماری جدی مبتلا است. افراد مبتلا به این اختلال احساس‌های جسمی خود را تشدید و تقویت می‌کنند که این موضوع می‌تواند باعث تداوم مشکل شود.
هیپوکندریا ممکن است که تمام دستگاه‌های بدن را فرا بگیرد اما دستگاه‌های گوارش و قلبی-عروقی شایع‌ترین هستند. آنچه که بیشترین نقش را در این اختلال دارد اضطراب‌و‌استرس است که راهکارهای روان درمانی و دارو درمانی نیز به کاهش این مسئله می‌پردازند. در ادامه به بررسی بیشتر علل، علائم و درمان هیپوکندریا خواهیم پرداخت.
برای دریافت مشاوره در زمینه هیپوکندریا می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
هیپوکندریا (ترس از بیماری) یعنی چه؟
ترس از بیماری یا هیپوکندریا نام یک اختلال روانی است که فرد دائما نگران ابتلا به یک بیماریست. و نشانه‌های بدنی را کند و کاو می‌کند و در خود به دنبال علائمی می‌گردد که نشان می‌دهند او بیمار است.
هیپوکندریا می‌تواند اعضای مختلف بدن و انواع بیماری‌ها را شامل شود. یک فرد با این اختلال، زمانی نگران وجود یک توده در مغز خود است و زمانی نگران مشکلات گوارشی. اما می‌توانیم با توجه به شدت و طول مدتی که فرد با این بیماری درگیر است، آن را به دو دسته مزمن و حاد تقسیم کنیم. برای آشنایی بیشتر با اختلال خود بیمار انگاری کلیک کنید.
تاریخچه ترس از بیماری
به طور کلی بشر از ابتدای خلقت خود درگیراضطراب بوده است. به همین دلیل‌اضطراب دارای قدمت بسیار زیادی است. اما به طور کلی کسی که اضطراب را به عنوان یک موضوع قابل پیگیری مطرح کرد و آن را ریشه در اختلالات روانی به شمار آورد؛ زیگموند فروید، پزشک و روانکاو اتریشی بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
حالت های مختلف هیپوکندریا
ترس از بیماری به دو دسته مزمن و حاد تقسیم می‌شود. که در این بخش مقاله به این دو دسته اشاره کرده ایم.
حالت مزمن
در حالت مزمن هیپوکندریا، اگرچه شدت‌اضطراب و نگرانی پایین تر است اما فرد برای سال‌ها با چنین شرایطی درگیر است. برای برخی از این افراد، حساسیت به نشانه‌های بدنی و مراقبت از سلامت، به صورت یک عادت و جنبه‌ای از زندگیشان تبدیل شده است.
به دنبال وجود چنین رفتارهایی آنها نسبت به این مسئله که به لحاظ روانی بیمار هستند، پذیرش پایینی دارند. و همچنین در طی سال‌ها توجیهات بسیاری برای رفتارهای خود پیدا کرده‌اند که اکنون تبدیل به عقایدی غیر قابل نفوذ در آنها شده است.
حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو و کانال تلگرامی ذهن نو دیدن نمایید.
حالت حاد
این گونه از ترس از بیماری، به صورت ناگهانی و به یک دفعه در فرد ظاهر می‌شود و در عین حال، شدت‌اضطراب بالایی را در وی ایجاد می‌کند. شروع این بیماری می‌تواند به دنبال یک رویداد استرس زا باشد. برای مثال ابتلای یکی از نزدیکان به یک بیماری و یا شنیدن اطلاعات نگران کننده‌ای راجع به یک بیماری خاص از طریق تلویزیون، روزنامه یا حتی یک گفت وگو. این وضعیت باعث بروز استرس و نگرانی در فرد شده. و او احساس می‌کند نشانه‌های بیماری را در خود می‌بیند.
برای اطلاع بیشتر در زمینه راه های درمان اضطراب کلیک کنید.
علائم و نشانه های ترس از بیماری
افراد مبتلا به هیپوکندریا ، علائم و نشانه هایی از خود نشان می‌دهند. که در این بخش مقاله به نشانه های آن اشاره کرده ایم.
توجه بیش از حد به علائم بدنی
سوء تعبیر علائم جسمی
باور به اینکه فرد دچار بیماری بدی شده و به زودی خواهد مرد
درگیری طولانی مدت برای یافتن مستندات علمی در زمینه بیماری و یا قرار ملاقات‌های مکرر با پزشک
عدم تغییر باور، علی رغم نرمال بودن تمامی آزمایش‌ها و تشخیص بیمار نبودن توسط پزشک
اختلال خواب
مشکل در تمرکز
اجتناب در قرار گیری موقعیت های اضطراب‌آور
احساس عصبانیت
لرزش
احساس ضعف و خستگی
تعریق زیاد
تنفس سریع
احساس وحشت
احساس خطر قریب الوقوع
افراد با اختلال هیپوکندریا استرس‌واضطراب، شدیدی را در ارتباط با بیماری تجربه می‌کنند و این‌اضطراب باعث نارضایتی خود آنها یا دیگران می‌شود. همچنین مشغولیت با رفتارهای مرتبط با سلامت، باعث می‌شود که فرد، نتواند بسیاری از کارهای روزمره زندگی را انجام دهد و به همین خاطر مشکلاتی در زمینه‌های مختلف، از جمله در محیط کاری پیدا کند.
تداوم نشانه‌های هیپوکندریا به مدت 6 ماه، ناراحتی خود فرد از وضع موجود، گلایه اطرافیان و شواهدی که نشان می‌دهد فرد از فعالیت مفید در سایر جنبه‌های زندگی بازمانده است، از دلایل مهم برای تشخیص گذاری در زمینه اضطراب‌بیماری هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیماری وسواس کلیک کنید.
عوارض ترس از بیماری چیست؟
کسانی که مبتلا به ترس از بیماری می‌باشند؛ با مشکلات و عوارض زیادی درگیر می‌شوند که عبارتند از موارد زیر.
ابتلا به سایر اختلالات روانی از جمله بیماری روان تنی، اختلالات‌ضطرابی، اختلال شخصیت و افسردگی
مشکلات مالی به دلیل مراجعه افراطی به مراکز درمانی
اختلال و مشکلات در امور روزمره
مشکلات مرتبط با عملکرد شغلی یا غیبت های بیش از اندازه در محل کار
مشکلات ارتباطی یا خانوادگی
دلایل ایجاد ترس از بیماری
هیپوکندریا به دلیل برخی از شرایط به وجود می‌آید. که در این بخش مقاله به دلایل‌ترس از بیماری اشاره کرده ایم.
اضطراب
اصلی ترین و زیربنای اصلی ترس از بیماری ، اضطراب است. آمادگی فیزیولوژیک برای بالا بودن سطح‌اضطراب در فرد و یا تجربیات فرد در طول زندگی که باعث بالارفتن اضطراب‌در یک فرد می‌شوند، می‌توانند منجر به ابتلای به هیپوکندریا در فرد شوند.
طرز تعبیر غلط
آنچه در افراد بیماری به عنوان علائم جسمی در نظر گرفته می‌شود، همان علائم بدنی است که همه ما در طول روز تجربه می‌کنیم. تیر کشیدن کمر، احساس خستگی و کسالت، یک درد ساده و گذرا در شکم و … . اما افراد دچار ترس از بیماری ، این علائم را به صورت یک فاجعه تعبیر می‌کنند. آنها احساس می‌کنند یک مشکل جدی در بدنشان در حال شکل گیری است. در نتیجه آنچه عامل بیماری شناخته می‌شود یک تفکر اشتباه، به این صورت است که فرد وقایع عادی را به صورت فجایع تعبیر می‌کند.
تربیت خانوادگی
تربیت خانوادگی در بروز هیپوکندریا دخیل می‌باشد. افرادی که در خانواده‌هایی با چنین شرایط زندگی می‌کنند، به احتمال بیشتری به چنین مشکلاتی مبتلا می‌شوند چرا که فرد از کودکی و از طریق والدین شیوه رفتاری نگران بودن راجع به سلامت را یاد می‌گیرد.
بروز یک رویداد استرس زا
به وجود آمدن یک اتفاق پر استرس در زندگی، می‌تواند دلیلی برای بروز ترس از بیماری باشد. در این گروه از افراد، زمینه ابتلا به هیپوکندریا از قبل وجود داشته است اما فرصت بروز پیدا نکرده بود. با بروز یک رویداد پر استرس در زندگی، فرد ممکن است علائم بیماری را نمایش دهد.
عوامل خطر در ایجاد ترس از بیماری
اختلال هیپوکندریا معمولا در اواسط دوران بزرگسالی به وجود می‌آید و روند بیماری معمولا با افزایش سن رو به وخامت می‌رود. عوامل خطری وجود دارد که در بروز اختلال هیپوکندریا دخیل هستند. این عوامل عبارتند از موارد زیر.
جستجوی بیش از اندازه اینترنت در رابطه با سلامت جسمی
برخی از صفات شخصیتی مانند تمایل به غم و غصه
سابقه بیماری سخت در دوران کودکی
سابقه سوء رفتار در دوران کودکی
تجربه استرس های شدید
سابقه بیماری دشوار والدین
سابقه تهدید به بیماری خطرناک که بعدا مشخص شود چندان جدی نیز نبوده است.
تغییرات تشخیصی هیپوکندریا
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) هیپوکندریا را دیگر به عنوان بیماری حساب نمی‌کند. کسانی که تشخیص ترس از بیماری به آنها داده می‌شود؛ حالات جسمانی ناخوشایند یا غیر عادی را نوعی نشانه خطرناک تصور می‌کنند. از سوی دیگری، اختلال روان تنی که مشابه با هیپوکندریا است عبارت می‌باشد از تمرکز بر ماهیت ناتوان کننده علائم جسمانی از قبیل سرگیجه و درد بدون هیچ نگرانی بابت اینکه علائم نشان از بیماری خاص باشد.
پیشگیری از هیپوکندریا
اطلاعات کافی برای نحوه پیشگیری از ترس از بیماری در دسترس نیست. اما توصیه هایی وجود دارد بسیار مفید هستند. در ادامه راجع به این توصیه ها توضیح داده ایم.
زمانی که مشکلات‌ضطرابی دارید هرچه سریعتر به روانشناس مراجعه کنید. تا از بروز شدت بیشتر این علائم جلوگیری شود.
تلاش کنید تا موقعیت های استرس زا را شناسایی کنید. و نحوه تاثیر این استرس بر جسم شما چگونه است؟
روش های کنترل و مدیریت‌اضطراب واسترس را آموزش ببینید.
درمان توسط روانشناس را جدی بگیرید و حتما جلسات روان درمانی را ادامه دهید.
درمان هیپوکندریا و ترس از بیماری
خوشبختانه روش های متعددی برای درمان انواع وسواس واضطراب از جمله ترس از بیماری ایجاد شده است. متخصص با توجه به شخصیت و موقعیت شما روشی متناسب را در پیش می‌گیرد. در ادامه برخی از آن ها را شرح داده‌ایم. برای آشنایی با انواع دیگر درمان وسواس کلیک کنید.
دارو
همانطور که گفته شد، بحث اصلی در ترس از بیماری است. البته نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که درصد بالایی از بیماران افسرده نیز، به این بیماری دچار می‌شوند. به همین خاطر داروهایی که در درمان‌اضطراب وافسردگی نقش دارند، برای تخفیف علائم مفید هستند. از جمله داروهایی که در درمان این بیماری مفید هستند، خانواده دارویی (SSRI)ها مانند فلوکستین یا ونلافاکسین هستند. این داروها بر میزان ترشح سروتونین در مغز اثر می‌گذارند و از این طریق میزان‌اضطراب فرد را کنترل می‌کنند.
آنچه در ارتباط با درمان دارویی تمام بیماری‌های روانی می‌بایست به آن توجه داشت این است که داروها صرفا باعث کاهش علائم شده و زمینه مناسبی برای برقراری ارتباط با درمانگر و انجام تمرینات فراهم می‌کنند. به همین خاطر هرگز نباید داروهای روانی را به عنوان درمان کامل در نظر بگیریم. این در حالیست که تخفیف علائم پیش آمده با مصرف دارو از جانب اکثر افراد به عنوان درمان تلقی می‌شود.
درمان شناختی-رفتاری برای ترس از بیماری
مناسب‌ترین درمان روان شناختی برای اختلال ترس از بیماری ، درمان شناختی-رفتاری است. این درمان معتقد است افکار هر فرد، رفتار و هیجانات او را به دنبال دارند. به همین خاطر سعی می‌کند تا به بیماران دچار هیپوکندریا کمک کند، جریانات غلط فکری را شناخته و آنها را اصلاح کنند. زیرا همانطور که گفته شد، آنچه باعث بروز بیماری در فرد می‌شود، تفکر فاجعه آمیز بودن علائم بدنی است.
جلوگیری از پاسخدهی
یک روش مفید این است که در هنگام تجریه نشانه های ترس از بیماری، از انجام رفتارهای وارسی خودداری کنید. در این روش شما می‌بایست بعد از مشاهده علائم جسمی و نگرانی برای سلامت خود، علی رغم تمایلی که به جست‌وجوی سایت‌ها و نوبت گرفتن از پزشک‌ها دارید این رفتار را به تعویق بیاندازید.
برای مثال یک برنامه تلویزیونی تماشا کنید و یا برای خرید از خانه خارج شوید. با خودتان قرار بگذارید که پس از بازگشت به خانه از دکتر وقت می‌گیرم و یا در اینترنت جست‌وجو می‌کنم. سعی کنید تا جایی که برایتان مقدور است فاصله زمانی بین مشاهده علائم و رفتارهای این چنینی را افزایش بدهید. در ابتدا ممکن است نتوانید زمان زیادی به خوبی از پاسخدهی جلوگیری کنید، اما به تدریج توانمند خواهید شد.
درمان‌های گروهی
تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در جلسات گروهی و مشاهده این امر که افراد بسیاری نظیر ما با این مشکل درگیر هستند، تاثیر بسیاری در بهبودی ترس از بیماری خواهد داشت. با این حال برای انتخاب بهترین نوع درمان بهتر است که از یک مشاور در زمینه بیماری‌های روانی کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره وسواس کلیک کنید.
کلام آخر
برای دریافت مشاوره در زمینه هیپوکندریا می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
سوالات متداول
آمادگی بالای بدنی برای اضطراب، تعبیر فاجعه آمیز از وقایع و تربیت دوران کودکی در ایجاد این بیماری اثر دارند.
