ایوان پاولف | زندگی نامه، تعریف نظریه شرطی سازی کلاسیک پاولف
ایوان پاولف، دانشمند بزرگ علم رفتار شناسی که بیشتر پژوهش هایش برای علم فیزیولوژی بود. پاولف در سن 50 سالگی وارد حوزه یادگیری شد و بنیانگذار شرطی سازی کلاسیک است. اما به تدریج و در سن 80 سالگی در رابطه با بیماری های روانی توسط شرطی سازی به مطالعه پرداخت. فیزیولوزیست و پزشک روسی با ابداع شرطی سازی کمک بزرگی به علم روانشناسی و روانپزشکی کرد. در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با شرطی سازی همراه ما باشید.
زندگینامه ایوان پیتروویچ پاولف
ایوان پیتروویچ پاولف، متولد 1849، پزشک، عصب شناس، فیزیولوژیک و روانشناس روس بود. پدر کشیش و فقیری داشت که بیشتر وقت خود را با مطالعه سپری می‌کرد. پاولف در 5 سالگی نوشتن را آموخت و در 11 سالگی تحت تاثیر پدر خود، وارد مدرسه کلیسای ریازان شد. اما کلیسا را رها کرد و در دانشگاه سن پترزبورگ رشته علوم طبیعی را آموزش دید. ایوان پاولف در سال 1875 مدرک لیسانس و در سال 1898 به درجه دکتری رسید. در سال 1904 برای “تحقیقات در مورد چگونگی دستگاه گوارش انسان” برنده جایزه نوبل پزشکی یا فیزیلوژی شد.
نظریه شرطی سازی را تا قبل از 50 سالگی انجام نداده بود. اما یک رویداد تصادفی باعث شد تا نظریه شرطی سازی را بنا کند. نتیجه تلاش های بی وقفه پاولف در زمینه شرطی سازی، انتشار کتاب بازتاب های شرطی و روانپزشکی شد. در نهایت پاولف در سال 1936 درگذشت.
نظریه شرطی سازی کلاسیک ایوان پاولف
مشاهدات ابتداعی که توسط پاولف انجام شد، او را به سمت مفهموم شرطی سازی کلاسیک سوق داد. پاولف در حال مطالعه دستگاه گوارش سگ ها بود که متوجه شد: سگ ها با مشاهده شخصی که به آنها غذا می‌دهد، حتی زمانی که غذا به همراه نداشته باشد، بزاق دهانشان جاری می‌شود.
پاولف با مطالعه این رفتار سگ، شرطی سازی کلاسیک را بنا کرد. در آزمایش اصلی پاولف، او به غده بزاق سگ ها (پاسخ طبیعی) مخزنی برای اندازه گیری وصل کرد. سپس ظرفی را در روبه روی او قرار داد تا به طور خودکار پودر گوشت (محرک غیر شرطی، طبیعی) داخل آن بریزد. پاولف چراغی (محرک بی اثر یا خنثی) را پشت ظرف غذا روشن می‌کند، داخل ظرف غذا می‌ریزد و چراغ را خاموش می‌کند. این کار بارها تکرار می‌شود، اول چراغ و بعد غذا. بعد از اینکه پژوهشگر از پیوند غذا و نور توسط سگ اطمینان حاصل می‌کند. چراغ را روشن می‌کند اما غذایی داخل ظرف نمی‌ریزد. اما سگ بزاق (پاسخ شرطی شده) دهانش ترشح می‌شود. به این رفتار شرطی شدن مغز می‌گویند.
خاموشی و فراگیری، پاسخ شرطی در نظریه ایوان پاولف
همانطور که آزمایش پاولف را توضیح دادیم، پودر گوشت و نور باعث شرطی شدن سگ شد. هر زمان که محرک شرطی و غیر شرطی با هم ارائه شود، یک کوشش است. در ادامه آزماشی های متفاوتی از شرطی شدن را توضیح خواهیم داد.
خاموشی: اگر محرک غیر شرطی یا غذا ارائه نشود، پاسخ شرطی یا بزاق به تدریج ضعیف خواهد شد. به این پدیده خاموشی می‌گویند.
بازگشت خود به خودی: از ظاهر شدن مجدد یک پاسخ یادگیری شده، بعد از خاموشی ظاهری، در بازگشت خود به خودی، جفت سازی محرک شرطی با محرک غیر شرطی لازم نیست.
تعمیم محرک: تمایل به پاسخ دهی به محرک هایی شبیه به محرک شرطی اما نه دقیقا یکسان را تعمیم محرک می‌گویند.
تمیز محرک: توانایی تشخیص تفاوت ها در محرک های مختلف، مخصوصا زمانی که بهم ربط دارند. تمیز محرک واکنش به تفاوت هاست.
شرطی‌شدن همزمان: ارائه همزمان محرک شرطی و غیر شرطی را شرطی شدن همزمان می‌گویند.
شرطی شدن تاخیری: ارائه محرک شرطی چند ثانیه پیش از محرک غیر شرطی، و محرک شرطی تا آغاز پاسخ باقی می‌ماند.این فرایند را شرطی شدن تاخیری می‌گویند.
شرطی شدن ردی: ارائه محرک شرطی، چند ثانیه پیش از محرک غیر شرطی. محرک شرطی قبل از ارائه محرک غیر شرطی حذف می‌شود.
در هر دو مسیر خاموشی و فراگیری، ابتدا تغییرات با سرعت و به تدریج کاهش می‌یابد.
در علم روانشناسی برای درمان چه بیماری هایی از روش شرطی سازی استفاده می‌شود؟
مطالعات، دانش و آزمایشات انجام شده توسط ایوان پاولف، کمک بزرگی به علم روانشناسی کرده است. شرطی سازی نشان می‌دهد که بسیاری از رفتارهای بد و اختلالت روانی در جریان شرطی سازی مغز شکل گرفته اند. برای درمان اختلالات زیر از شرطی سازی استفاده می‌شود.
- فوبیاها
- ترس از اشیاء
- ترس از حیوانات
- ترس از موقعیت ها
- ترس از آمپول
کلام آخر
ایوان پاولف فیزیولوژیست روسی، دانشمند و پژوهشگر بود که کمک بزرگی به علم روانشناسی و روانپزشکی کرده است. پاولف با مطالعاتی که بر سیستم گوارش سگ انجام داد شروع به آزمایش شرطی سازی کرد. در این آزمایش چند محرک وجود دارد که با جابجایی و دستکاری آنها، شرطی سازی به شکل های مختلفی انجام می‌شود.
برای دریافت مشاوره در زمینه رویکردهای روانشناسی می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
