خلاقیت در کودکان با 10 روش + ایده و بازی

خلاقیت کودکان قابل پرورش و رشد است. خیلی از ما در کودکی به واسطه روش های غلط آموزشی و تربیتی خلاقیت مان را از دست داده‌ایم. خلاقیت در کارآمدی و موفقیت مان می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد، بنابراین باید به دنبال روش هایی برای رشد آن ها در فرزندانمان باشیم.

فهرست مطالب

مهم ترین عامل در حفظ و بالا بردن خلاقیت هر کودک ، پدر و مادر او هستند. بنابراین در قدم اول والدین باید با روش های آموزشی و تربیتی کودکان آشنایی کامل پیدا کنند.در ادامه به اهمیت و روش های تقویت خلاقیت کودکان پرداخته‌ایم. برای آشنایی بیشتر با بهترین روش های تربیت کودک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه خلاقیت در کودکان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

خلاقیت کودکان

کودکی، دورانی پر از ایده‌های جالب و تصورات تازه از جهان پیرامون است. کودکان برحسب تجارب خود از دنیای اطراف، گاه دیدگاه جدیدی از رویدادها را بیان می‌کنند که افراد بزرگ‌سال هرگز به آن توجه توجهی نداشتند. این موضوع تقریباً در مورد همه بچه‌ها صادق است و تمام کودکان دارای درجاتی از خلاقیت هستند.

در حقیقت منظور از خلاقیت در دوران کودکی، توانایی فطری در تمام افراد است که هر کس بنا بر وراثت و سبک تربیتی خانواده خود، سطوحی از آن را دارا است. این توانایی می‌تواند شامل فعالیت‌های هنری، فنی، انتزاعی و ادبی و حتی علمی‌شود.

اهمیت رشد خلاقیت کودکان

مهم‌ترین نهادی که وظیفه تقویت خلاقیت کودکان را بر عهده دارد، در ابتدا خانواده و سپس آموزش‌وپرورش است. ازآنجایی‌که خلاقیت‌های کودکان، وجوهی از برتری هوشی آن‌ها در زمینه‌های خاص را نشان می‌دهد، بسیار مهم است که شرایط لازم برای پرورش هر چه‌بهتر آن مهیا گردد. بااین‌حال، در سنین بالاتر، نمی‌توان همه افراد را دارای خلاقیت در نظر گرفت؛ زیرا با بی‌توجهی‌های صورت گرفته، این ویژگی در بسیاری از کودکان کم‌رنگ شده یا از بین می‌رود. درنتیجه حجم زیادی از استعدادهای افراد جامعه به دلیل سهل‌انگاری، تخریب و از امکان پیشرفت آن کم می‌شود.

برای آشنایی با روش های برآورد هوش کودک کلیک کنید.

روش‌هایی برای تقویت خلاقیت کودکان

خلاقیت یک مهارت کلیدی است که به کودکان کمک می‌کند در حل مسئله، تفکر انتقادی و نوآوری موفق باشند. پرورش خلاقیت از سنین پایین می‌تواند تأثیر مثبتی بر رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک بگذارد. در ادامه، برخی از راه‌های مؤثر برای تقویت خلاقیت در کودکان ارائه می‌شود:

۱. تشویق به بازی‌های آزاد و خلاقانه

– اجازه دهید کودک با اسباب‌بازی‌های ساده (مثل لگو، خمیر بازی، بلوک‌های ساختمانی) به روش خودش بازی کند.

– بازی‌های تخیلی (مانند نقش‌آفرینی به عنوان دکتر، معلم یا فضانورد) را تشویق کنید.

– محدودیت‌های بیش از حد برای بازی ایجاد نکنید تا کودک آزادی عمل داشته باشد.

۲. فراهم کردن محیطی غنی از محرک‌های خلاقانه

– کتاب‌های داستان متنوع، نقاشی، موسیقی و ابزارهای هنری در اختیار کودک قرار دهید.

– او را با طبیعت آشنا کنید (مثل گردش در پارک، کوهنوردی یا مشاهده حیوانات) تا کنجکاوی‌اش تحریک شود.

۳. پرسیدن سؤالات بازپاسخ

– به جای سؤالاتی که جواب “بله/خیر” دارند، از پرسش‌هایی مانند **”به نظرت اگر این اتفاق بیفتد، چه می‌شود؟”** یا **”چطور می‌توانیم این مشکل را حل کنیم؟”** استفاده کنید.

– به ایده‌های غیرمعمول کودک احترام بگذارید و او را به فکر کردن ترغیب کنید.

۴. اجازه دادن به اشتباه کردن و تجربه‌های جدید

-برای پرورش خلاقیت در کودکان را به خاطر اشتباهاتش سرزنش نکنید، بلکه از آنها به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنید.

– فعالیت‌های جدید مانند آشپزی ساده، کاردستی یا آزمایش‌های علمی ساده را امتحان کنید.

۵. محدود کردن استفاده از صفحه‌نمایش (گوشی، تبلت، تلویزیون)

– زمان استفاده از رسانه‌های دیجیتال را مدیریت کنید تا کودک فرصت بیشتری برای بازی‌های خلاقانه داشته باشد.

– برنامه‌های آموزشی و خلاقانه را جایگزین محتوای غیرفعال کنید.

۶. تشویق به داستان‌سرایی و هنر

– از کودک بخواهید داستان‌های تخیلی بسازد یا پایان داستان‌ها را خودش حدس بزند.

– نقاشی، مجسمه‌سازی، نمایش عروسکی و سایر فعالیت‌های هنری را تشویق کنید.

۷. مشارکت در فعالیت‌های گروهی

– بازی‌های گروهی که نیاز به همکاری و ایده‌پردازی دارند (مثل ساخت کاردستی گروهی) می‌توانند خلاقیت را افزایش دهند.

– به کودک فرصت دهید تا نظراتش را در جمع بیان کند.

۸. الگوبرداری از خلاقیت در کودکان

– خودتان نیز خلاق باشید! وقتی کودک ببیند شما ایده‌های جدید را امتحان می‌کنید، از شما الگو می‌گیرد.

– با هم کارهای خلاقانه انجام دهید، مثل درست کردن یک پروژه علمی ساده یا طراحی یک باغچه کوچک.

۹. ایجاد فضایی بدون ترس از قضاوت

– به جای انتقاد از ایده‌های غیرمعمول کودک، او را تشویق کنید تا راه‌حل‌های مختلف را آزمایش کند.

– جملاتی مانند **”چه ایده جالبی!”** یا **”دوست دارم بیشتر در موردش به من بگویی”** انگیزه‌بخش هستند.

۱۰. تقویت کنجکاوی و پرسشگری

– وقتی کودک سؤالی می‌پرسد، به جای پاسخ سریع، از او بپرسید: **”تو چه فکر می‌کنی؟”**

– برای یافتن پاسخ‌ها با هم تحقیق کنید (مثل مراجعه به کتاب یا آزمایش ساده).

نکاتی که باید رعایت کنید

فراهم کردن شرایط برای ارضاء کنجکاوی فرزندان

تقریباً همه بچه‌ها در سال‌های اولیه تولد خود، اشتهایی سیری‌ناپذیر برای کشف محیط پیرامون دارند. آن‌ها به‌طور مداوم مکان اطراف خود را جست‌وجو می‌کنند و با مشاهده هر شی‌ء تازه‌ای، کنجکاو می‌شوند

گروهی از والدین برای در امان نگه‌داشتن فرزند خود، اقدام به محدود کردن او و ممانعت از جست‌وخیز کودک می‌کنند. درواقع، آن‌ها به‌جای آنکه محیط را برای کودک ایمن کنند، سعی می‌کنند او را از وسایل و بخش‌های خطرناک دورنگه دارند. بااین‌حال، مسئله‌ای که به وجود می‌آید کاهش چشمگیر محرک‌های جدید برای کودک است.

از این‌سو توصیه می‌شود والدین به‌جای مراقبت افراطی از فرزندان و جلوگیری از جست‌وجوگری آن‌ها، از روش‌های زیر برای کاهش خطرات استفاده کنند:

استفاده از درپوش‌های محکم برای پریزهای برق
قرار دادن پوشش‌های محافظ برای گوشه‌های تیز اشیاء منزل
پوشاندن کف خانه با موکت یا فرش
خارج‌سازی وسایل زینتی و خطرناک از محیط خانه

توصیه می شود که برای فراهم سازی محیط مناسب حتما برای استعدادیابی کودکان نیز اقدام کنید.

پرهیز از مقایسه کودک با دیگر همسالان

همه کودکان ازنظر ویژگی‌های شخصیتی، خلق‌وخو و ابعاد هوشی با یکدیگر متفاوت‌اند. برخی از آن‌ها دارای توانمندی در زمینه‌هایی هستند که در کوتاه‌مدت جلوه کرده و موجب خشنودی و افتخار بزرگ‌سالان می‌شود. بااین‌وجود، گروهی از کودکان نیز برای نشان دادن پتانسیل‌های خود نیازمند صرف زمان، پشتیبانی والدین و داشتن امکاناتی خاص هستند. بر این اساس، مقایسه کودکان با یکدیگر نه‌تنها بی‌فایده، بلکه آسیب‌رسان به شمار می‌رود.

ازجمله نتایجی که مقایسه کودکان با دیگران به همراه دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

گوشه‌گیری و تمایل به انزوای اجتماعی در کودک
خاموش شدن شعله‌های خلاقیت
جهت‌گیری فعالیت‌های کودک به سمت کارهایی که میزان مقایسه را کم کند
به وجود آمدن احساس خشم و عصبانیت در کودک
تحریک حسادت کودک نسبت به همسالان خود
تخریب حس اعتمادبه‌نفس کودک
افزایش احتمال ابتلای کودکان به اختلالات اضطرابی یا افسردگی

سرزنش و قضاوت نکردن رفتارهای کودک به‌صورت افراطی

هنگامی‌که کودکان دست به انجام کارهایی جدید یا خلاقانه می‌زنند، همواره دو نتیجه مورد انتظار است. فعالیت آن‌ها یا موفقیت‌آمیز بوده و نتیجه مورد تائید اطرافیان قرار می‌گیرد و یا شکست می‌خورد. درصورتی‌که موفق نبودن کودک با سرزنش و تمسخر اطرافیان همراه گردد، باعث می‌شود وی نسبت به تکرار کار خود و عیب‌یابی آن بی‌علاقه می‌شود.

همچنین کودک احساس شرمندگی و حقارت می‌کند. در این شرایط، او احساس می‌کند پشتوانه حمایتی خود را ازدست‌داده و در برابر خطاهایش، پشتیبان ندارد. لذا حجم زیادی از انرژی روانی خود را صرف به کار بردن راهبردهای مقابله‌ای برای روبه‌رو نشدن دوباره با این هیجانات منفی می‌کند. درنتیجه، فرصت‌های وی برای پرورش خلاقیت و نوآوری خویش را به میزان چشم‌گیری از دست می‌دهد.

احترام گذاشتن به شخصیت منحصربه‌فرد کودک

برخی از کودکان نیازمند صرف زمان بیشتری به‌صورت تنهایی هستند. آن‌ها در خلوت خود می‌توانند روی تصورات نوآورانه یا ایده‌های جدیدشان کار کنند. عده‌ای دیگر از کودکان، برای داشتن بهترین عملکرد خود، به همکاری اطرافیان و یا همراهانی نیاز دارد. علاوه بر این، میزان حساسیت خلقی کودکان نیز متفاوت است. درنتیجه، حوادث کوچکی می‌تواند روحیه آن‌ها را برای رشد خلاقیت‌شان تخریب کند.

به‌طورکلی باید در نظر داشت که توجه به مشخصه‌های خاص هر کودک، لازمه پرورش صحیح آن‌ها و تقویت استعدادهای مختلفشان است.

ابراز محبت بی‌قیدوشرط نسبت به کودک

ازجمله حقوق هر کودکی، بهره‌مندی از محبت و عشق حقیقی از جانب خانواده خود است. این موضوع یکی از نیازهای اساسی انسان‌ها به شمار می‌رود که ارضای مناسب آن، شخص را از ناراحتی‌های روانی بسیاری مصون می‌دارد. درنتیجه کودک می‌تواند با روانی سالم، به سمت پرورش مهارت‌ها، توانایی‌ها و خلاقیت خود گام بردارد.

این در حالی است که اکثر والدین، باآنکه در حقیقت فرزند خود بسیار دوست دارند، اما این علاقه را به انجام کارهایی از سوی کودک مشروط می‌کنند. درنتیجه بچه‌ها به‌جای آنکه در تلاش برای تجلی هویت و توانایی‌های خود باشند، به دنبال انجام اموری هستند که خشنودی و ابراز محبت والدینشان را به همراه خواهد داشت. این امر باعث می‌شود تا کودکان تبدیل به فردی وابسته شوند و هویت مستقلی از خود را شکل ندهند.