اختلالات یادگیری کودکان | نشانه ، علل و درمان انواع اختلال یادگیری

اختلالات یادگیری کودکان معمولا با ورود او به دبستان مشخص می‌شود، چرا که هوش این کودکان تفاوتی با سایرین نداشته و والدین قبل از آموزش دروس مدرسه متوجه آن نمی‌شوند. به بیانی ساده تغییر در مدل سیم کشی مغز را اختلالات یادگیری می‌گویند. پس این کودکان هوش پایینی ندارند، بلکه در مواردی از همسالان خود باهو‌ تر نیز هستند. درواقع هرگاه کودک درخواندن، نوشتن‌یا محسابه با توجه به سن و آموزشی که دیده‌است انتظار را برطرف‌نکند، اختلال یاگیری دارد. برای پیشگیری و سنجش این قبیل اختلالات می‌توانید مشاوره کودک دریافت نمایید.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات یادگیری کودکان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

اختلالات یادگیری کودکان

بسیاری از مادران از درس‌نخواندن و یا ناتوانی فرزندشان در یادگیری شکایت دارند. شاید باشنیدن اختلالات یادگیری در کودکان فکرکنید که فرزندتان دچار این مشکل است. اما باید بدانید که برای تشخیص اختلالات یادگیری نظر متخصصین ضروری است. این کودکان نشانه های خاصی دارند. متخصصین با بررسی نشانه ها و مصاحبه اختلالات یادگیری در کودکان را تشخیص می‌دهند.

انواع اختلالات یادگیری

شاید باشنیدن واژه اختلالات یادگیری کودکان به این فکربیافتید که این بچه ها دچار نقصی درجسم یا ذهن هستند. اما دقیقأ برعکس آن‌ها نه تنها مشکل جسمی یا ذهنی ندارند، بلکه دارای هوش عادی و قدرت ارتباط خوب بوده و راحت کارهای خود را انجام می‌دهند وبا دوستان خود بازی می‌کنند.

اما درچند مورد که به درک کردن واستفاده از زبان شفاهی یا کتبی مربوط است، دچار مشکل هستند. اختلالات یادگیری خود را در سه غالب‌نوشتن، گوش‌دادن ومحاسبات ریاضی نشان می‌دهد. در ادامه تمامی انواع اختلالات یادگیری در کودکان را نام برده‌ایم. برای آشنایی بیشتر با هر کدام می‌توانید در ادامه روی آن‌ها کلیک کنید.

_ اختلال نوشتن یا دیسگرافی

_ اختلال درخواندن یا دیسلکسیا

_ اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکلکولیا

_ اختلال در مهارت های حرکتی ظریف یا دیس پراکسی ( مساله کودک در هماهنگی بین چشم، تعادل، دست و مهارت های دستی ایت)

_ اختلال در زبان یا دیس فازی / آفازی

_ اختلال در شنیدن تفاوت بین اصوات

_ اختلال پردازش بینایی یا مشکل در تفسیر اطلاعات بینایی

_ کودکان دیر آموز

افرادی که به دلیل معلولیت ذهنی یا حرکتی توانایی‌شان درشنیدن وخواندن وحل مسأله را از دست‌داده‌اند، اصلا جزء این گروه نمی‌باشند.

نشانه های اختلالات یادگیری کودکان

با توجه به اینکه مشکل مربوط به خواندن و مهارت‌های زبانی از اصلی‌ترین علائم این اختلال است. اما اگر کودک علائم زیر را داشته‌باشد به احتمال زیاد به اختلالات یادگیری کودکان مبتلا است.

مشکل در یادگیری الفبا، اعداد، روزهای هفته، رنگ‌ها و شکل‌ها
مشکل دربستن بندکفش، زیپ و دکمه
ناتوانی هماهنگ کردن اعضای بدن در راه رفتن، ورزش و نگهداشتن مداد
مشکل در روخوانی، خواندن ناصحیح وکند، درک نادرست از مطالب
مشکل در حل وفهم مسائل ریاضی، ترسیم اشکال هندسی، جمع وتفریق و مفاهیم مرتبط با اینها، خواندن ساعت، استفاده از پول و…
مشکل در نوشتن حروف، جابه جایی کلمات، خط ناخوانا، جابه جایی کلمات و غلط نویسی

میزان شیوع اختلالات یادگیری در کودکان

به طور دقیق میزان شیوع اختلالات یادگیری در کودکان قابل سنجش نیست. برخی از متخصصان براین باورند که نباید با هر نشانه ای تشخیص اختلالات یادگیری بر کودک گذاشت. آن‌ها براین باورند که مغز هر انسانی دارای نقص‌هایی است. و به مرور زمان نقص های جزئی رفع می‌شوند.

در مقابل متخصصان دیگری بر این باورند که باید اختلالات یادگیری کودکان با ظریف ترین نشانه ها نیز تشخیص داده شود. چرا که آن‌ها فرصت دریافت آموزش های ویژه را پیدا می‌کنند.

علت بروز اختلالات یادگیری کودکان

ژنتیکی و بیولوژیک

اختلالات یادگیری کودکان در بعضی خانواده‌ها بیش از سایرین نمود داشته و ارثی است. به طوری که به عوامل پیش، هنگام و پس از تولد ربط دارد. این مورد همچنین می‌تواند به معنی تأخیر در رشد، نقص در کار مغز ویا نارسایی در یکی از اجزای عصبی باشد.

محیطی

عوامل محیطی بسیاری در اختلالات یادگیری کودکان نقش دارند. توجه نکردن به کودک، ضعف درتغذیه و وجود مواد غذایی بی ارزش ومصنوعی در غذاها، حساسیت‌ها، بیماری‌های مزمن و… هرکدام نقش بسزایی در ایجاد اختلال یاگیری دارند.

کودک به شدت نیازمند ارتباط با محیط وبرقراری داده‌های حسی است تا تجربه ارتباط را به مرور زمان بیاموزد وبه محیط بازگرداند. ارتباط زبانی نقش بسیار زیادی درتفکر ویادگیری سایر مهارت‌ها دارد که باعث می‌شود کودکانی که بخاطر این اختلال سرکش ومضطرب هستند، احساس امنیت وآرامش کنند وارتباط بیشتری با محیط خود برقرار کنند.

آموزشی

آموزش نادرست وناکافی به کودکان، نپرداختن به یادگیری مطالب، عدم تکرار مفاهیم، نبود آموزش زبان شفاهی، شیوه نادرست آموزش فعالیت‌های عملی، ارتباط ضعیف معلمان و توقع کم یا زیاد آن‌ها از کودکان، همگی از عواملی هستند که در زمینه آموزش باعث ایجاد اختلال یادگیری می‌شوند.

سن تشخیص اختلالات یادگیری در کودکان

بیشتر کودکان بعد ازورود به مدرسه و در سال های اول تحصیلشان از جانب معلمان یا والدین به متخصصین ارجاع‌داده می‌شوند. کودک در زمان خواندن، نوشتن، حرف زدن و رفتارش در کلاس شناسایی می‌شود. اما اولیا تنها متوجه وجود یک نقص‌می‌شوند. در حالی که برای تشخیص دقیق باید به متخصص روانشناس کودک مراجعه نمایید.

ارزیابی های اولیه از سنین کمتر از 5سالگی نیز قابل اجرا است. والدین برای ارزیابی های هوش و یادگیری می‌توانند به مراکزی مثل نی نی مایند مراجعه نمایند. پس اگر سابقه اختلالات یادگیری در کودکی یا سایر آشنایان خود دارید حتما برای ارزیابی قبل از شروع مدارس اقدام کنید.

پیشگیری از اختلالات یادگیری در کودکان

اختلال یادگیری اگر پیش از مدرسه تشخیص داده‌شود، می‌توان‌با به کارگیری مهارت‌های مورد نیاز و آموزش درست وبجا از افزایش آن پیشگیری کرد. اما متأسفانه در اکثر موارد این علائم تا زمان رفتن کودک به مدرسه شناسایی نمی‌شوند.

بهتراست ضعف‌های یادگیری توسط متخصصین شناسایی و تشخیص داده شود. آن‌ها می‌توانند توانایی‌های کودکان را تقویت کنند. این تقویت‌ها با تست پزشکی، تحقیق راجب سابقه خانوادگی وآزمون‌های فکری وتحصیلی صورت می‌گیرد.

بهترین راه برای درمان اختلالات یادگیری کودکان آموزش‌های ویژه است.

معلمان ومتخصصان می‌توانندبا یافتن‌نقاط قوت کودکان وپیداکردن راهکار مناسب برای جبران نقاط ضعف به کودک در یادگیری مهارت کمک کنند. کودکان مبتلا به اختلال یادگیری می‌توانند از مربیان گفتار درمان کمک خواسته واز راهکارهای آن‌ها بهره ببرند.

کودکان مبتلا به اختلال به تدریج دچار کاهش اعتماد به نفس وناامیدی می‌شوندکه می‌تواننداز متخصصان سلامت روان کمک‌گرفته وبا ابزارهای برقراری روابط سالم به روحیه خود کمک کنند.

والدین می‌توانند با کودک راجب اختلال یاگیری صحبت کرده واو را در جهت پرورش تشویق کنند. هرگاه کوچک‌ترین موفقیتی کسب کرد او را حمایت کنند. مدام با مشاور و معلمان مدرسه او جهت رفع مشکل فرزند خود در ارتباط باشند و همواره امید داشته باشند.

سایر اختلالاتی که در یادگیری نقص ایجاد می‌کنند

ناتوانی کودک در یادگیری همیشه ناشی از اختلالات یادگیری نیست. گاه وجود ناراحتی دیگری مثل مشکلات خانوادگی، افسردگی، اضطراب، بیش فعالی و نقص توجه، اختلالات طیف اوتیسم و…. موجب کندی یا ناتوانی در یادگیری کودک می‌شوند. شما برای کمک به کودک خود ابتدا باید به کمک متخصص علت ناتوانی او در یادگیری را بیابید. سپس با توجه به دستورات متخصص به فرزندتان کمک نمایید.

روش‌های درمانی اختلالات یادگیری

برای درمان اختلالات یادگیری از روش های درمانی متفاوتی استفاده می‌شود. گاهی روش های درمانی را باهم ترکیب و همزمان انجام می‌دهند. روش های درمانی اختلالات یادگیری شامل موارد زیر است.

1. کاردرمانی و مهارت‌های ادراکی

یکی از فرایند‌های دخیل در اختلالات یادگیری وجود مشکل و نقص در مهارت‌های ادراکی و حرکتی است. کاردرمانی یکی از روش‌هایی است که برای توانبخشی کوکان بر اساس ترکیب مهارت‌های ادراکی و حرکتی و بر پایه اهداف آموزشی مدرسه عمل می‌کند. به طور کلی دو روش درمانی عمده توسط کاردرمان‌ها برای درمان اختلالات یادگیری استفاده می‌شود که شامل یکپارچگی حسی و آموزش مهارت‌های ادراکی-حرکتی است.

این روش‌های درمانی باعث بهبود عملکرد مغزشده و عملکرد و سطوح انتزاعی مغز را افزایش می‌دهد. در نتیجه این مسئله کارایی تحصیلی و آموزشی کودکان را بهبود می‌دهد. از جمله روش‌های درمانی حسی-حرکتی برای درمان اختلالات یادگیری می‌توان به روش‌های چند حسی و ادراکی – حرکتی، چند حسی فرنالد، آموزش تمرین‌های یکپارچگی حسی، آموزش ادراک شنیداری، روش درمانی ادراکی- حرکتی کپارت و راهبرد کپی و پوشش اشاره کرد.

2. دارو درمانی اختلالات یادگیری

یکی از اولین روش‌ درمان اختلالات یادگیری، دارو درمانی است. از آن‌جایی که اختلالات یادگیری یک مسئله تمام عمر هستند و نیاز به مداخله و تمرین همیشگی دارد، دارو درمانی روش چندان موثری نیست. با این حال استفاده از ویتامین‌های مختلف می‌تواند برخی از عملکرد‌های این کودکان را بهبود دهد.

3. تاثیر نوروفیدبک بر اختلالات یادگیری

یکی از روش‌های درمانی برای درمان اختلالات یادگیری که در چندسال اخیر شیوع بیشتری پیدا کرده و پشتوانه پژوهشی بیشتری دارد، استفاده از نوروفیدبک است. موفقیت‌های نوروفیدبک تحول بزرگی را در درمان این کودکان به وجود آورده است. به طور کلی نتایج و تاثیر نوروفیدبک تا یک سال پس از پایان دوره درمانی باقی می‌ماند. مهم‌ترین مسئله این است که در هنگام انجام درمان‌ نوروفیدبک کودک باید دوره درمانی را کامل بگذارند، رها کردن درمان باعث عدم موفقیت روش درمانی می‌شود.

4. بازی درمانی برای بهبود اختلالات یادگیری

بازی درمانی یکی دیگر از روش‌های درمانی برای درمان اختلالات یادگیری است که برای طیف گسترده‌ای از مشکلات و اختلالات مرتبط با کودکان استفاده می‌شود. به طور کلی بازی درمانی می‌تواند به صورت سنتی (مداد کاغذی) و به صورت رایانه‌ای توسط یک روانشناس متخصص اجرا شود. نکته مفید بازی درمانی این است که کودک در ظاهر مشغول بازی کردن است، اما در واقع این دسته از بازی‌ها به صورتی طراحی شده‌اند که منجر به بهبود عملکرد و فرایند مغزی می‌شوند.

5. روش‌های درمانی نوین

یکی دیگر از درمان اختلالات یادگیری، روش‌های درمانی نوین است که شامل ترکیب شیوه‌های مختلفی از درمان‌ها هستند. این دسته از روش‌های درمانی قابلیت اجرا به صورت چند رسانه‌ای و از راه دور و حتی تحت نظارت متخصص را دارند. از جمله این روش‌های درمانی می‌توان به روش چندرسانه‌ای آموزشی، روش چند رسانه‌ای آموزشی دیکته یار و… اشاره کرد.

6. روش‌ درمان شناختی رفتاری

به دلیل مشکلاتی که کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری در محیط مدرسه و همسالان خود تجربه می‌کنند، معمولا از نظر روانشناختی هم دچار مشکلاتی مانند کمبود اعتماد بنفس و عزت نفس، افسردگی، اضطراب و … می‌شوند. از این جهت می‌توان از روش درمان شناختی رفتاری برای درمان اختلالات یادگیری و بهبود مشکلات روانشناختی کودکان استفاده کرد. که عمدتاً شامل آموزش کارکردهای اجرایی حافظه فعال و بازداری پاسخ، خودارزیابی آموزش راهبردهای خود نظم دهی، آموزش مبتنی بر هوش‌های چندگانه گاردنر، خودآموزی، خود نظارتی، و بازآموزی اسنادی می‌باشد.

7. اجرای روش حسی-حرکتی

یکی دیگر از روش ها برای درمان اختلالات یادگیری اجرای روش حسی-حرکتی‌است که شامل موارد اشاره شده است.

آموزش ادراک شنیداری
راهبرد کپی و پوشش
روش درمانی ادراکی- حرکتی کپارت
تمرین های یکپارچگی
روش چند حسی فرنالد
روش درمانی چند حسی و ادراکی- حرکتی

8. روش فرایند و تکلیف

در این روش توانایی های کودک ارزیابی و بررسی می‌شود. بر اساس توانایی های کودک برنامه ای می‌دهند که تکلیف او برای انجام می‌شود. و به تدریج درجات تکلیف سخت و دشوار تر می‌شود.

9. آموزش چند رسانه ای

امروزه وجود روش های درمانی فراوان به همراه آموزش، برای بهبود اختلال یادگیری کودک کمک کننده است. روش های آموزش چند رسانه ای شامل موارد زیر است.

بسته آموزشی چند رسانه ای
روش چند رسانه ای آموزشی
چند رسانه ای آموزشی دیکته یار

سخن پایانی

در مواردی از اختلالات یادگیری کودکان ممکن است پزشک دارو تجویز کند. اما باید با در نظرگرفتن تمام عوارض این کار صورت گیرد. برخی تحقیقات نیز نشان‌داده که موسیقی درمانی می‌تواند برای کودکان اختلال یادگیری مفید باشد اما بهتر است با توجه به شرایط و شناخت دقیق‌تری از کودک تحقیق بیشتری انجام شود.