شروع غذای کمکی نوزاد
شروع غذای کمکی نوزاد با توجه به سن و نیازهای او باید تهیه شود. رشدسالم نوزاد ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد. تغذیه از شیرمادر تا دوسالگی ضروری است اما کافی نیست. نوزاد تقریبا از 4 الی 6 ماهگی در کنارشیرمادر یا شیرخشک نیاز به تغذیه کمکی نیز دارد. اما چه موادی؟ در چه اندازه؟ چه فرمی؟ چه زمانی؟ می‌توان به نوزاد داد؟ در ادامه با توجه به شرایط و نمودار سلامت تمامی نکات مربوط به شروع غذای کمکی نوزاد را شرح داده ایم. در این خصوص
کودکان تا دو سالگی از شیر مادر که بسیار هم لازم و ضروری است، تغذیه می‌کنند اما اغلب والدین در مورد بهترین زمان شروع غذای کمکی دچار تردید می‌شوند. در سنین مختلف نسبت شیر مادر به غذای کمکی تغییر پیدا می‌کند. بهتر است برای اطمینان بیشتر از سلامت فرزند خود، در مورد نوع و مقدار غذای کمکی او با توجه به نمودار سلامتی و شرایط رشدی، با متخصص مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشاوره تلفنی کودک کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه شروع غذای کمکی نوزاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
شروع غذای کمکی نوزاد در کنار شیر مادر چه زمانی است؟
گاهی نیز به دلایلی همچون وزن کم کودک، مشکل در سینه مادر یا بیماری، به تشخیص پزشک شیر خشک را جایگزین می‌کنند یا به عنوان غذای کمکی به کودک می‌دهند. بعد از 6 ماهگی لازم است کودک برای رشد و نمو، علاوه بر شیر مادر با غذای کمکی تغذیه شود. برای آشنایی با غذا برای نوزاد 8 ماهه کلیک کنید.
بهترین زمان شروع غذای کمکی برای نوزاد 4 الی 6 ماهگی
شروع غذای کمکی نوزاد تا قبل از 4 ماهگی مشکلات رشدی را در پی دارد و احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها را در بزرگسالی افزایش می‌دهد. در کشورهای مختلف و با توجه به شرایط محیطی نظرات مختلفی برای سن شروع غذای کمکی وجود دارد.
اما به طور کلی می‌توان گفت 4 تا 6 ماهگی مناسب‌ترین زمان برای شروع غذای کمکی است.
در ایران نیز به تشخیص متخصصان اغلب از 6 ماهگی غذا دادن به کودک را شروع می‌کنند و این موضوع به عواملی همچون توانایی کودک در صاف نشستن و بالا گرفتن سر، رسیدن به وزنی معادل دو برابر وزن تولد و توانایی در کنترل دقیق‌تر حرکات دهان و زبان بستگی دارد. پزشکان با مشاهده و بررسی این موارد در نوزاد شروع غذای کمکی را به والدین توصیه می‌کنند.
انتخاب نوع غذای کمکی
غذاهای مختلفی برای شروع وجود دارند که سرلاک اولین پیشنهادی است که اغلب مطرح میشود اما این به آن معنا نیست که فقط می‌توانید از سرلاک برای شروع تغذیه کودک استفاده کنید. مشورت با پزشک متخصص به شما کمک می‌کند بهترین غذا را با توجه به شرایط و نمودار رشدی کودکتان به عنوان اولین غذای کمکی او انتخاب کنید. در ادامه هر دسته از مواد غذایی مناسب شروع غذای کمکی نوزاد را شرح داده ایم.
۱. غلات تک‌دانه غنی‌شده با آهن (از ۶ ماهگی)
فرنی یا حریره‌بادام: آرد برنج یا غلات برنج را با شیر مادر یا آب جوشیده سردشده مخلوط کنید.
سریال (غلات آماده مخصوص) کودک غنی‌شده با آهن: مانند جو یا گندم بدون گلوتن (در صورت عدم سابقه آلرژی).
۲. سبزیجات پوره‌شده (از ۶ ماهگی)
هویج، کدو حلوایی، سیب‌زمینی شیرین، گل‌کلم و لوبیا سبز را بپزید و به صورت پوره نرم درآورید.
نکته: ابتدا سبزیجات شیرین و کم‌فیبر را انتخاب کنید تا برای نوزاد قابل‌پذیرش باشد.
۳. میوه‌های پوره‌شده (از ۶ ماهگی)
موز رسیده (له‌شده با شیر مادر یا آب)
سیب یا گلابی (پخته‌شده و پوره)
آووکادو (نرم و سرشار از چربی سالم)
۴. پروتئین‌های مناسب (بعد از 6 ماهگی)
عدس و لوبیا (پخته و پوره‌شده)
مرغ یا بوقلمون (پخته و کاملاً له‌شده)
زرده تخم‌مرغ آب‌پز (از ۸ ماهگی، ابتدا مقدار کم)
۵. چربی‌های سالم
کره حیوانی یا روغن زیتون (مقدار کم برای افزایش انرژی غذا)
برای آشنایی با اصول غذا دادن به کودک کلیک کنید.
✅ هر ماده جدید را ۳-۵ روز به تنهایی امتحان کنید تا از عدم حساسیت مطمئن شوید.
✅ قوام غذا باید نرم و بدون تکه‌های سفت باشد (در ابتدا شل، سپس غلیظ‌تر).
✅ از نمک، شکر، عسل و شیر گاو تا قبل از یک سالگی اجتناب کنید.
✅ با یک قاشق کوچک شروع کنید و به تدریج مقدار را افزایش دهید.
اگر نوزاد به غذایی بی‌علاقه بود، چند روز بعد دوباره امتحان کنید. در صورت مشاهده علائم آلرژی (راش، استفراغ، اسهال)، مصرف را قطع و با پزشک مشورت کنید.
نحوه شروع غذای کمکی نوزاد چگونه باید باشد؟
خوردن غذای غلیظ در شروع برای نوزاد سخت است و امکان دارد معده‌ی او را اذیت کند؛ بنابراین غذای کمکی باید در ابتدا رقیق باشد و به تدریج مادر میتواند در ماه‌های بعدی به غلظت آن اضافه کند. با این روش تدریجی نوزاد کم کم به غذاهای غلیظ عادت می‌کند و میتواند در دهماهگی غذاهای جامد را به راحتی بجود.
میزان غذای کمکی چقدر باید باشد؟
مقدار غذای کمکی که کودک باید روزانه دریافت کند، کاملا به شرایط او و تشخیص پزشک بستگی دارد. اما به طور کلی از شش ماهگی تا یک سالگی حدود سی تا پنجاه درصد نیاز تغذیه‌ای کودک باید از غذاهای کمکی و مابقی آن از شیر مادر تأمین شود. اغلب توصیه میشود کودک، روزانه غذای خود را در سه تا پنج وعده و هر بار چهار تا پنج قاشق چایخوری مصرف کند. همچنین با افزایش سن او مقدار غذایش نیز افزایش پیدا می‌کند. برای اشنایی با نیازهای اولیه و اساسی کودکان کلیک کنید.
| غذای کمکی | توضیحات |
| فرنی آرد برنج | باید کاملا نرم و یکدست باشد در صورت سابقه آلرژی در خانواده به بعد از یک سالگی موکول کنید رقیق باشد |
| پوره سیب زمینی | غذای مناسبی است، حساسیت زا نبوده و بیشتر کودکان دوست دارند برای رقیق کردن فقط از آب یا شیر مادر یا شیر خشک استفاده شود |
طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد
برای تهیه اولین غذای کمکی نوزاد (از ۶ ماهگی)، بهتر است از مواد ساده، نرم و کم‌حساسیت‌زا شروع کنید. در اینجا دو دستور ساده و مناسب برای شروع آورده شده است:
۱. فرنی آرد برنج ساده‌ترین غذا برای شروع
مواد لازم:
آرد برنج نوزاد (یا پودر غلات برنج غنی‌شده با آهن): ۱ قاشق غذاخوری سرصاف
شیر مادر یا آب جوشیده سردشده: ۳-۴ قاشق غذاخوری
طرز تهیه:
۱. آرد برنج را در یک ظرف تمیز بریزید.
۲. شیر مادر یا آب جوشیده سردشده را کم‌کم اضافه کنید و هم بزنید تا کاملاً حل شود.
۳. مخلوط را روی حرارت بسیار ملایم قرار دهید و مدام هم بزنید تا به قوام فرنی نرم برسد (حدود ۲-۳ دقیقه).
۴. پس از سرد شدن، به نوزاد بدهید.
✅ نکات:
اگر از سریال آماده نوزاد استفاده می‌کنید، طبق دستور روی بسته آن را تهیه کنید (معمولاً نیاز به پختن ندارد).
در روزهای اول، قوام باید شبیه شیر غلیظ باشد، سپس به تدریج غلیظ‌تر شود.
۲. پوره سیب زمینی شیرین (اولین سبزی کمکی)
مواد لازم:
+ سیب‌زمینی شیرین کوچک: ۱ عدد
+ شیر مادر یا آب جوشیده: ۱-۲ قاشق غذاخوری
طرز تهیه:
۱. سیب‌زمینی شیرین را پوست بگیرید و به تکه‌های کوچک خرد کنید.
۲. آن را بخارپز یا در کمی آب بپزید تا کاملاً نرم شود.
۳. بعد از پخت، با پشت قاشق یا مخلوط‌کن، آن را کاملاً له کنید.
۴. برای رقیق‌تر شدن، شیر مادر یا آب جوشیده اضافه کنید تا قوام نرم و یکدست شود.
✅ نکات:
می‌توانید کدو حلوایی یا هویج را هم به همین روش آماده کنید.
هر بار فقط یک نوع سبزی معرفی کنید تا در صورت حساسیت، تشخیص آن آسان باشد.
برای آشنایی با سایر دستورهای غذایی روی لینک مربوطه زیر کلیک کنید.
طرز تهیه پوره نخود فرنگی برای کودک
طرز تهیه پوره سیب زمینی برای کودک
طرز تهیه حریره بادام برای کودک
فاصله بین شیر و غذای کمکی نوزاد چقدر باید باشد؟
فاصله‌ی مناسب بین شیردهی و غذای کمکی نوزاد (از ۶ ماهگی به بعد) نقش مهمی در پذیرش غذا و هضم بهتر دارد. در اینجا راهنمای دقیق ارائه میشود. فاصله‌ی ایده‌آل ۱ تا ۱.۵ ساعت میباشد. پس پیشنهاد میشود ۱ ساعت قبل از غذای کمکی شیر ندهید (اگر نوزاد گرسنه نباشد، ممکن است غذا را پس بزند). ۱ تا ۱.۵ ساعت بعد از غذا شیر بدهید (اگر بلافاصله شیر دهید، ممکن است غذای کمکی هضم نشود یا نوزاد استفراغ کند).
۸ صبح: شیر مادر/شیر خشک
۹:۳۰ صبح: غذای کمکی (مثلاً پوره سیب‌زمینی شیرین)
۱۱ صبح: شیردهی مجدد
چرا این فاصله مهم است؟ اگر نوزاد دقیقاً قبل از غذا شیر بخورد، سیر میشود و تمایلی به خوردن غذای جدید ندارد. فاصله‌ی ۱ ساعت به هضم غذای کمکی کمک می‌کند و از جمع شدن شیر و غذا در معده (که باعث نفخ یا استفراغ میشود) جلوگیری می‌کند.
✅ اگر نوزاد بلافاصله بعد از غذا گریه کرد (اشاره به گرسنگی): ابتدا کمی آب جوشیده سردشده بدهید، سپس پس از ۳۰ دقیقه شیر دهید.
✅ اگر غذای کمکی را کامل نخورد: نگران نباشید، ممکن است روز بعد بهتر بخورد.
✅ از اجبار به غذا خوردن خودداری کنید؛ اجازه دهید نوزاد با میل خودش غذا را بپذیرد.
نشانه‌های زمان‌بندی صحیح
- نوزاد پس از غذا آرام است و تف نمی‌کند.
- دفعات شیردهی به تدریج کاهش می‌یابد (طبیعی است).
- وزن گیری مناسب دارد (اگر نگران هستید، با پزشک مشورت کنید).
نکاتی در مورد شروع غذای کمکی نوزاد
غذای کمکی بر اساس نوع غذا و زمان شروع گاه با خطراتی برای نوزاد به همراه است؛ بنابراین توصیه میشود پیش از هر چیز از نظرات و مشاوره‌ی پزشک متخصص بهره‌مند شوید تا بهترین برنامه غذایی را متناسب با شرایط کودکتان در نظر بگیرید.
- شروع غذای کمکی نوزاد از شش ماهگی است؛ اما اگر زودتر میخواهید این کار را بکنید حتما از متخصص مشورت دریافت کنید.
- از غذاهای ساده برای شروع استفاده کنید
- نمک و شکر در هیچ کدام از غذاهای کمکی نریزید.
- بافت غذاها در ابتدا باید نرم و رقیق باشند و به تدریج غلیظ و یکدست پوره شوند
- روز های اول یک الی دو قاشق غذا خوری کافی است.
- به تدریج تا پایان ماه به 2 الی 3 قاشق غذا خوری هر وعده میرسد.
- برای تشخیص حساسیت هر ماده جدید را 3-5 روز به تنهایی امتحان کنید.
- شیر همچنان غذای اصلی است.
- از یک ساعت قبل غذای کمکی شیر ندهید
- در صورت مشاهده کهیر، تورم، استفراغ و… غذا را قطع کنید.
- همیشه در حال نشسته به او غذا بدهید.
- از قاشق نرم و مناسب نوزاد استفاده کنید.
- اگر غذا را پس زد، اصرار نکنید
- زمانی آرام و بدون استرس برای غذا اختصاص دهید.
برای اشنایی با رژیم مناسب و تغذیه سالم کودکان کلیک کنید.
سخن آخر
شروع غذای کمکی نوزاد بهتر است از شش ماهگی باشد. با این حال طبق نظر متخصص میتواند زودتر هم باشد. نوع مواد و طریقه پخت بسیار اهمیت دارد. شما برای نوزادی که توانایی کافی در بلعیدن و قورت دادن ندارد، باید تمامی جوانب احتیاط را رعایت کنید. پس نوع و چگونگی غذای کمکی نوزاد را در این مقاله مطالعه کردیم. برای حفظ سلامت‌نوزاد خود پیشنهاد میدیم اطلاعات خود را کامل کرده و یا جهت دریافت مشاوره با شماره های درج شده تماس بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه شروع غذای کمکی نوزاد می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
مطالب مرتبط
سؤالات متداول
مادران می‌توانند از فرنی با آرد برنج برای شروع غذای کمکی نوزاد خود استفاده کنند و کم کم به او پوره‌ی سیب زمینی هم بدهند.
مولتی ویتامین‌ها اغلب از ابتدای نوزادی به تجویز پزشک، به عنوان غذای مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. قطره مولتی ویتامین تنها چیزی است که تا قبل از 6 ماهگی می‌توان در کنار شیر مادر یا شیر خشک مصرف کرد. علاوه بر مولتی ویتامین ممکن است پزشک مصرف شربت آهن را نیز برای کودک شما توصیه کند.
