اختلالات روانی کودکان : راهنمای کامل علل،علائم و درمان
اختلالات روانی در کودکان اگر به موقع شناسایی و درمان نشود می تواند اثرات عمیقی بر روند رشد، تحصیل و روابط اجتماعی آنان بگذارد. کودکی دورانی حساس و تاثیرگذار در شکل گیری سلامت روان آینده هر فرد است. این مقاله جامع، که توسط متخصصان روانشناسی کودک کلینیک ذهن نو تهیه شده، شما را با انواع این اختلالات، علائم هشداردهنده، و حدیدترین روش های درمانی آشنا می‌کند. اگر نشانه ای مشکوک می بینید حتما از خدمات مشاوره کودک استفاده نمایید.
انواع شایع اختلالات روانی کودکان (به همراه علائم کلیدی)
در ادامه به بررسی مهم‌ترین اختلالاتی می‌پردازیم که ممکن است برای یک کودک تشخیص داده شود.
برای آشنایی با گروه اختلالات یادگیری کودکان کلیک کنید.
۱. اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders)
شایع‌ترین نوع از اختلالات روانی کودکان است. این گروه شامل موارد زیر می‌شود:
اختلال اضطراب جدایی: ترس شدید از دوری از والدین یا مراقب اصلی.
فوبیای خاص: ترس غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت خاص (مثل حیوانات، تزریق).
اختلال اضطراب فراگیر (GAD): نگرانی مزمن و بیش‌ازحد درباره مسائل روزمره.
علائم شایع: کابوس‌های شبانه، مشکلات gastrointestinal (دلدرد، تهوع)، چسبندگی بیش‌ازحد به والدین، و irritability.
جهت دریافت روش های درمان استرس در کودکان کلیک کنید.
۲. اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD)
این اختلال بر عملکرد اجرایی مغز تأثیر می‌گذارد.
علائم بیتوجهی: حواس‌پرتی آسان، فراموشکاری، گم کردن وسایل.
علائم بیش‌فعالی/تکانشگری: بی‌قراری، دویدن یا بالا رفتن در زمان�های نامناسب، قطع کردن صحبت دیگران.
برای آشنایی با نشانه های اختلال بیش فعالی کودکان کلیک کنید.
۳. اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
یک اختلال عصبی-رشدی که بر ارتباطات و رفتار تأثیر می‌گذارد.
علائم: اختلال در مهارت‌های ارتباطی و تعامل اجتماعی (تماس چشمی ضعیف)، انجام رفتارهای تکراری و محدود، حساسیت‌های حسی غیرمعمول.
۴. اختلالات خلقی (خلق و خو)
افسردگی در کودکان : فقط “ناراحتی” نیست. به صورت آشکار تحریک‌پذیری، از دست دادن علاقه به بازی‌های موردعلاقه، تغییرات در علایق، خواب و حتی صحبت درباره مرگ.
اختلال دوقطبی: البته در کودکان نادر است و با نوسانات شدید خلقی بین شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود.
نشانه های اسکیزوفرنی در کودکان کلیک کنید.
۵. اختلالات یادگیری خاص (Learning Disabilities)
مشکلی در پردازش اطلاعات که بر توانایی خواندن (دیسلکسیا)، نوشتن (دیسگرافیا) یا ریاضیات (دیسکالکولیا) تأثیر می‌گذارد. هوش کودک در این موارد طبیعی است.
جدول علائم هشداردهنده
| علائم رفتاری | علائم عاطفی | علائم فیزیکی (بدون علت پزشکی) |
| پرخاشگری یا عصبانیت مداوم | نوسانات خلقی | سردرد یا معده دردهای مکرر |
| انزوا و دوری از جمع دوستان | ترس های بیش از حد و غیر منطقی | تغییر در الگوی خواب |
| کاهش نمرات تحصیلی | غن و اندوه مداوم | شب ادراری مجدد |
| عدم تمایل به مشارکت در فعالیت های لذت بخش گذشته | اضطرابو نگرانی که مانع فعالی های روزانه می شود |
روش‌های تشخیص و درمان اختلالات روانی کودکان
تشخیص:
فرآیند تشخیص معمولاً شامل ارزیابی جامعی توسط یک روانشناس کودک یا روانپزشک کودک است که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مصاحبه بالینی با والدین و کودک
- استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد شده
- مشاهده رفتار کودک
- بررسی تاریخچه پزشکی و رشدی
درمان:
خبر خوب این است که اکثر اختلالات روانی کودکان با مداخله به‌موقع قابل درمان یا مدیریت هستند. روش‌های رایج شامل:
play therapy بازی درمانی: برای کودکان کوچک‌تر که نمی‌توانند احساسات خود را به صورت کلامی بیان کنند.
رفتاردرمانی شناختی (CBT): به کودک می‌آموزد الگوهای فکری و رفتاری منفی را شناسایی و تغییر دهد.
family therapy خانواده‌درمانی: برای بهبود تعاملات و ارتباطات within the family.
parent training آموزش والدین: equipping parents با tools و strategies برای مدیریت رفتار کودک.
دارودرمانی: در برخی موارد خاص (مانند ADHD شدید یا اضطراب debilitating)، و تحت نظارت دقیق روانپزشک، دارو می‌تواند کمک‌کننده باشد.
جمع‌بندی نهایی
شناسایی زودهنگام اختلالات روانی کودکان کلید کمک‌رسانی به آنان برای داشتن یک زندگی شاد و سالم است. هرگز رفتارهای هشداردهنده را به حساب “بزرگ شدن” یا “شیطنت” نگذارید. اگر در فرزند خود نشانه‌های نگران‌کننده‌ای مشاهده می‌کنید، دریغ از دریافت کمک تخصصی نکنید.
تماس از تلفن ثابت سراسر کشور: ۹۰۹۹۰۷۰۳۵۴
تماس از طریق موبایل و رزرو وقت: 02191002360
منابع معتبر:
انجمن روانپزشکی آمریکا (APA)
انجمن روانشناسی آمریکا (APA)
سازمان جهانی بهداشت (WHO) – بخش سلامت روان
سوالات متداول
خیر، به ندرت یک اختلال روانی واقعی بدون مداخله تخصصی برطرف می شود. منتظر ماندن فقط باعث عمیق تر شدن مشکل می شود.
خیر، البته بطور کلی سبک فرزندپروری می تواند بر شدت علائم تاثیر بگذارد، اما علل اختلالا روانی کودکان معمولا ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیوژنتیکی و محیطی هستند.
اگر رفتارهای کودک شما:
برای بیش از یک هفته ادامه دارد.
بر روی زندگی روزمره ، تحصیل و دوستیابی او تاثیر منفی گذاشته.
باعث نگرانی شما و اطرافیان شده است.
