هنر درمانی | آموزش ، فواید و انواع هنر درمانی

هنر درمانی چیست ؟ با وجودی که مردم از هزاران سال پیش هنر را به عنوان راهی برای بیان، ارتباط و بهبود یافتن بکار می‌برند، ولی هنردرمانی به شکل رسمی و امروزی از میانه‌های قرن بیستم رواج یافت. پزشکان با تحقیقات خود دریافتند که افراد با بیماری‌های روانی، معمولا خودشان را در نقاشی‌ها و دیگر کارهای هنری بیان کرده‌اند. این امر موجب شد تا پزشکان به فکر استفاده از هنر به عنوان یک تکنیک بهبود بخشی بیفتند. از آن هنگام، هنر به بخش مهمی از حوزه روان‌درمانی تبدیل شد و در بسیاری از روش‌های سنجش و درمان به کار رفت. از هنر درمانی می‌توان برای درمان بخش وسیعی از اختلالات توجه و تمرکز استفاده مفید کرد. با این تکنیک، بیمار در کنار کسب تجربه تازه، بهبود زیادی در عملکرد روحی و روانی و حتی جسمی تجربه می‌کند. در این قسمت به معرفی هنردرمانی و کاربردهای آن می‌پردازیم.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه هنر درمانی و مشاوره روانشناسی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

هنردرمانی چیست

شاید تعجب کنید اگر بگوییم هنر می‌تواند یک ابزار مؤثر در درمان بیماری‌های ذهنی باشد. ولی هنر همچون یک رسانه بیانگر، به بیماران در برقراری ارتباط، کنترل استرس و کشف جنبه‌های مختلف شخصیت‌‌شان کمک می‌کند. در حوزه روان‌شناسی، به استفاده از روش‌های هنری جهت درمان اختلالات روانی و بهبود سلامت روانی، «هنر درمانی» می‌گویند. این روش تکنیک‌های روان درمانی را با فرایندهای خلاقانه می‌آمیزد و سلامت روانی و بهزیستی را بهبود می‌بخشد.

طبق تعریف انجمن هنر درمانی آمریکا، هنردرمانی «حرفه‌ای است مربوط به سلامت روانی که فرایندهای خلاقانه هنری را بکار می‌برد تا سلامت و بهزیستی جسمی، روانی و هیجانی مردم را در همه رده‌های سنی، بهبود و ارتقاء بخشد. هنردرمانی باور دارد که تکنیک خلاقانه هنر در خودبیانگری هنری، به مردم در حل تعارضات و مشکلات، تقویت مهارت‌های ارتباطی، تنظیم رفتار، کاهش استرس، افزایش عزت نفس و خودآگاهی، و کسب بینش بهتر و بیشتر کمک می‌کند.

انواع و تکنیک‌های هنردرمانی

انواع هنر درمانی عبارتند از: رقص درمانی، موسیقی درمانی، تئاتر درمانی، نقاشی درمانی، عکاسی، قصه درمانی و …

تکنیک‌های مورد استفاده در هنر درمانی نیز شامل: کلاژ، رنگ آمیزی، دودلینگ و خط خطی، نقاشی، نقاشی با انگشت، عکاسی، مجسمه سازی و کار با خاک رس می‌باشد.

وقتی مراجعان در هنردرمانی، هنری را خلق می‌کنند، ممکن است به تجزیه و تحلیل آنچه که ساخته‌اند و احساسی که ساخته‌شان در آنها ایجاد می‌کند، بپردازند. در حقیقت همه مردم می‌توانند با کشف هنر خود، به دنبال موضوعات و درگیری‌هایی باشند که بر افکار، احساسات و رفتار آنها تأثیرگذار است. هنر درمانی برای درمان طیف وسیعی از اختلالات روانی و ناراحتی‌های روانی استفاده می‌شود. در اکثر موارد هم ممکن است در کنار سایر تکنیک‌های روان درمانی همچون گروه درمانی یا تکنیک های درمانی cbt بکار برود.

چه موقع از هنردرمانی استفاده می‌شود

امروزه هنردرمانی برای درمان طیف وسیعی از اختلالات توجه و تمرکز بکار می‌رود. برخی شرایط و وضعیت‌هایی که هنردرمانی در آنها موثر واقع می‌شود عبارتند از:

کودکان با ناتوانی‌های یادگیری، بالغان با استرس شدید، کودکانی که از مشکلات رفتاری یا اجتماعی در مدرسه یا خانه رنج می‌برند، افراد با مشکلات سلامت روانی، افرادی که از آسیب‌های مغزی رنج می‌برند و کودکان یا بالغانی که در معرض رویدادهای آسیب‌زا قرار گرفته‌اند.

جلسات هنردرمانی به چه صورت است

هنر درمانی را می‌توان هم به صورت گروه‌درمانی و هم به صورت فردی به کار گرفت.

هدف از هنردرمانی این است که درمانگر با این تکنیک بتواند به دنیای ناخودآگاه فرد وارد شود و مفاهیم ذهنی او را تحلیل کند. سپس آنها را به خودآگاه تبدیل و بیمار را با الگوهای ذهنی که در ذهنش ساخت، روبه‌رو می‌کند تا آنها را بشناسد. زیرا همان‌گونه که می‌دانید، در حقیقت سخت‌ترین مراحل روانکاوی، مواجه شدن و روبه‌رویی با مشکلات رفتاری، نابهنجاری‌ها، الگوهای اشتباه و ناسالمی است که فرد به صورت ناخودآگاه، هم آن‌ها را پذیرفته است. هم آنها را انجام و ادامه می‌دهد؛ به همین جهت پی در پی مشکلاتی مشابه برای او پیش می‌آیند.

هنر درمانی برای چه سنی مناسب است

هنر درمانی را می‌توان در هر سنی استفاده کرد و شرکت در هنردرمانی نیازی به توانایی هنری یا استعداد خاصی دارد. افراد در هر سنی: کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می‌توانند از فواید آن بهره‌مند گردند. نتایج برخی تحقیقات نشان داد که فقط حضور هنر می‌تواند نقشی مهم در افزایش سلامت روان ایفا کند. همچنین این تکنیک برای افرادی که بیماری‌های جسمی دارند و به خاطر همین بیماری جسمی‌شان، اضطراب و استرس زیادی را تحمل می‌کنند نیز بسیار کاربردی خواهد بود.

افرادی با بیماری‌هایی چون اوتیسم، سرطان، ام اس و سایر بیماری‌های صعب العلاج. بعضی از شرایطی که از هنر درمانی برای درمان آنها در سنین مختلف استفاده می‌شود: مسائل مربوط به افزایش سن، اضطراب، سرطان، افسردگی، اختلالات خوردن، مشکلات عاطفی، مشکلات خانوادگی یا رابطه‌ای، شرایط پزشکی، علائم روانی مرتبط با سایر مسائل پزشکی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، مسائل روانی اجتماعی، فشار و اختلال مصرف مواد می‌باشد.

مزایای هنر درمانی

طبق مطالعه‌ای که در سال 2016 انجام و در مجله انجمن هنر درمانی آمریکا منتشر شد، شما می‌توانید با کمتر از یک ساعت فعالیت خلاقانه، استرستان را کاهش دهید. این فعالیت هنری بدون در نظر گرفتن تجربه هنری یا استعداد، بر سلامت روانی شما تأثیر مثبت می‌گذارد. یک درمانگر هنری می‌تواند از انواع تکنیک‌های هنری از جمله: طراحی، نقاشی، مجسمه سازی و کولاژ در درمان بیماران مختلف از کودکان خردسال تا بزرگسالان استفاده نماید.

مراجعه کنندگانی که تجربه ضربه روحی، خشونت جسمی، سوء استفاده خانگی، اضطراب، افسردگی و سایر مسائل روانی را دارند، می‌توانند از ابراز خلاقیت خود بهره ببرند. مطالعه دیگری که در سال 2017 انجام شد؛ نمایش هنر در محیط بیمارستان به بیمارن کمک می‌کند که در آن احساس امنیت کنند. همچنین در بهبود اجتماعی شدن و حفظ هویت بیماران در خارج از بیمارستان هم نقش موثری دارد.

میزان اثربخشی هنر درمانی

در حالی که برخی از تحقیقات نشان می‌دهند هنر درمانی می‌تواند در درمان بسیاری از اختلالات روحی و روانی مفید باشد. برخی از یافته‌ها هم در مورد اثربخشی آن شک دارند. پزشکان با مطالعاتی که بر روی بزرگسالان مبتلا به تروما انجام دادند، نتیجه گرفتند که هنر درمانی علائم تروما را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد و به کم شدن سطح افسردگی کمک می‌کند.

بررسی دیگری اثربخشی هنر درمانی را اینگونه نشان داد که این تکنیک به بهبود کیفیت زندگی بیماران تحت درمان سرطان کمک می‌کند و می‌تواند انواع علائم روانی آن را کاهش دهد. در مطالعه‌ای هم اثربخشی هنر درمانی در کاهش افسردگی و بالا بردن عزت نفس افراد مسنی که در خانه سالمندان زندگی می‌کردند، ثابت شد.

هنردرمانی چگونه عمل می‌کند

اشخاص با آسیب‌های هیجانی، خشونت جسمی، بهره‌کشی خانگی (استفاده از ثمره کاردیگری)، اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات روانی، می‌توانند از خودبیانگری خلاقانه در هنردرمانی بهره ببرند. خدمات هنر درمانی را می‌توان در مدرسه، سازمان‌های اجتماعی، بیمارستان و مراکز روان‌درمانی خصوصی در اختیار بیماران گذاشت. شاید بگویید تفاوت جلسات هنردرمانی با کلاس‌های معمولی هنرآموزی در چیست.

کتی مالدیوچی در کتاب مرجع هنردرمانی می‌نویسد: «غالبا در جلسات هنردرمانی، تمرکز بر روی تجربیات درونی (احساسات، ادراکات و تصوّرات) خود شخص می باشد. با اینکه هنردرمانی می‌تواند شامل یادگیری مهارت‌ها یا تکنیک‌های هنری هم شود. اما تأکید اصلی نخست بر ایجاد و بیان تصاویری می‌باشد که از درون فرد برمی‌خیزد، نه چیزهایی که او در دنیای خارج می‌بیند». شاید در بعضی کلاس‌های سنتی هنری هم از شما بخواهند که از روی تصوّرات و تخیلاتتان نقاشی کنید؛ ولی در هنردرمانی، آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد، دنیای درونی تصاویر، احساسات، افکار و ایده‌های شماست.

نتیجه‌گیری در مورد هنر درمانی

هنر درمانگر از روش‌های متنوع و متعدد هنری مانند نقاشی، طراحی، مجسمه‌سازی و کولاژ (تصویر تکّه‌کاری) برای درمان بیماران، از کودک تا سالمند، استفاده می‌کند. ولی هنر درمانی، به معنای یک کلاس هنر نیست. تعجب مردم از هنردرمانی بیشتر به این خاطر است که آن را همانند یک کلاس هنری می‌بینند. باید بگوییم در یک کلاس هنری، هدف و تمرکز آموزش تکنیک یا ایجاد یک محصول نهایی خاص می‌باشد، اما در هنر درمانی بیشتر تمرکز هنردرمانگر به این است که اجازه دهد بیمار بر تجربیات درونی خودش تمرکز کند و طبق آن به خودبیانگری و طراحی بپردازد.