مکانیسم فرافکنی
مکانیسم فرافکنی یکی از اصطلاحاتی است که تقریباً همه ما آن را شنیده‌ایم. بااین‌حال شاید معنای صحیح آن را کمتر کسی بداند. برون‌فکنی در حالت کلی به این معناست که یک نفر ویژگی که در درون خودش دارد و آن را نمی‌پسندد به دیگران نسبت بدهد. حتماً شما هم ضرب‌المثل “کافر همه را به کیش خود پندارد” را شنیده‌اید. این ضرب‌المثل به‌خوبی مفهوم مکانیسم برون فکنی را توضیح می‌دهد. وقتی یک نفر به دیگران نسبت‌هایی مثل حسادت، تعصب، اغواگری یا هر چیز دیگری می‌دهد می‌توان گفت که احتمالاً این صفات در درون خود او وجود دارد. بااین‌حال برون‌فکنی خیلی هم چیز بدی نیست؛ و به اعتقاد روان‌شناسان ویژگی‌های خوبی هم دارد. در ادامه توضیحات کامل‌تری آورده‌ایم. برای آشنایی بیشتر با روانکاوی کلیک کنید.
مکانیسم فرافکنی
برون‌فکنی، فرافکنی یا projection، همگی نام‌هایی برای یکی از مکانیسم‌های دفاعی فروید هستند. زیگموند فروید روانکاو معروف، نخستین کسی است که راجع به مکانیسم فرافکنی صحبت کرده است. او معتقد است همه ما ویژگی‌هایی در درونمان داریم که آن‌ها را دوست نداریم. به همین خاطر وجود آن‌ها را در خودمان سرکوب یا انکار می‌کنیم. یا به عبارت دیگر می‌توان گفت که این ویژگی‌ها وارد ناهشیار ما می‌شوند؛ و اصلاً از وجود آن‌ها خبر نداریم. در این شرایط مکانیسم برون‌فکنی کار خودش را شروع می‌کند و این ویژگی‌ها را به دیگران نسبت می‌دهد. پس به‌طورکلی می‌توان گفت نسبت دادن آنچه در درون خود فرد است به دیگران، فرافکنی یا برون‌فکنی نامیده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با سایر مکانیسم های دفاعی کلیک کنید.
نشانه های مکانیسم فرافکنی
قبل از هر چیز این نکته را به‌خاطر داشته باشید که تشخیص مکانیسم فرافکنی فقط برعهده متخصصین روانکاوی است. پس بهتر است از برچسب زدن به خود و دیگران جدا خودداری کنید. بااین‌حال برون‌فکنی نشانه‌هایی نیز از خودش به جا می‌گذارد. برای مثال کسانی که روی یک موضوع تعصب خاصی نشان می‌دهند احتمالاً از این مکانیسم استفاده می‌کنند. اگر یک نفر قبل از اینکه فرد یا گروهی را به‌خوبی بشناسد راجع به آن‌ها قضاوت می‌کند، و به‌خصوص زمانی که روی این قضاوت پافشاری می‌کند می‌توان احتمال داد که او از مکانیسم فرافکنی استفاده می‌کند.
اهمیت مکانیسم فرافکنی چیست؟
برای اینکه بدانید برون‌فکنی چه اهمیتی دارد باید ابتدا معنای مکانیسم‌های دفاعی را بدانید. به‌طورکلی فروید معتقد بود همه ما غرایز و خواسته‌هایی داریم که جامعه آن‌ها را نمی‌پذیرد. گاهی اوقات این ویژگی‌ها آن‌قدر غیراخلاقی می‌شوند که حتی خود شما هم نمی‌خواهید باور کنید چنین خصوصیاتی دارید. در این شرایط بخشی از ذهن ما وظیفه دارد که این خواسته‌ها را از حالت هشیاری خارج کند. در حقیقت این غرایز سرکوب شده به ناهشیار می‌روند. و در نتیجه شما هیچ آگاهی از آن‌ها نخواهید داشت.
نکته مهم اینجاست که این غرایز در ناهشیار از بین نمی‌روند. بلکه همواره تلاش می‌کنند تا خود را به سطح آگاهی شما بیاورند؛ و به‌عبارت‌دیگر برای ارضا شدن تلاش می‌کنند. در چنین شرایطی خود یا ایگو که مدیر شخصیت ماست از مکانیسم‌های دفاعی استفاده می‌کند. مکانیسم‌های دفاعی مجموعه‌ای از سازوکارها هستند که به‌صورت ناهشیار به ارضای تمایلات شما کمک می‌کنند.
فرافکنی (برون‌فکنی) یکی از همین مکانیسم‌های دفاعی است. برای مثال خانمی را در نظر بگیرید که غرایز جنسی فعالی دارد. اما به هر دلیلی مثل اعتقادات مذهبی نمی‌خواهد این ویژگی را در خود بپذیرد. در نتیجه غریزه جنسی در این فرد وارد ناهشیار می‌شود. اما همیشه این تهدید وجود دارد که این تمایل به سطح آگاهی برسد. و طبیعتاً آگاه شدن از این موضوع اضطراب و شرم بسیاری را به همراه خواهد داشت. در این شرایط ایگو از طریق مکانیسم‌های دفاعی مختلف که برون‌فکنی یکی از آن‌هاست تلاش می‌کند تا درعین‌حال که این نیاز را ارضا می‌کند از ورود آن به هشیاری جلوگیری کند. در چنین شرایطی این خانم ویژگی اغواگری یا بی‌اخلاقی‌های جنسی را به بسیاری از زنان دیگر نسبت می‌دهد.
مکانیسم برون فکنی و آزمون‌های روانی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی مکانیسم فرافکنی ( برون‌فکنی ) این است که هرچقدر یک پدیده ناشناخته‌تر باشد ما برون‌فکنی بیشتری در مورد آن خواهیم داشت. برای مثال همه دیده‌ایم که وقتی یک نفر را خوب نمی‌شناسیم قضاوت‌هایی راجع به رفتارهایش داریم، اما زمانی که او را بهتر شناختیم متوجه می‌شویم که افکار ما اشتباه بوده است. در چنین شرایطی احتمالاً شما نیازهای ناهشیار خودتان را روی فرد فرافکنی کرده‌اید.
یکی از استفاده‌هایی که از این قانون می‌شود در آزمون‌های روانی مخصوص روانکاوی است. آیا تابه‌حال آزمون لکه جوهر رورشاخ، تصاویر TAT یا جمله‌های ناتمام را دیده‌اید؟ در این آزمون‌ها از شما خواسته می‌شود آنچه را به ذهن‌تان می‌رسد راجع به تصویر بگویید. یا جمله‌ای که به شما گفته شده را کامل کنید. فرض بر این است که هرکدام از ما بخش‌هایی از نیازها و غرایز خودمان را در پاسخ‌هایمان فرافکنی می‌کنیم؛ و از این راه متخصص می‌تواند اطلاعات بسیاری راجع به نیازهای روانی شما به دست بیاورد.
مکانیسم فرافکنی و بیماری‌های روانی
فروید معتقد بود استفاده از برون‌فکنی در حد متعادل می‌تواند به سلامت روان ما کمک کند. بااین‌حال گاهی اوقات استفاده از این مکانیسم به حالت بیماری می‌رسد. برای مثال افراد شکاک یا بیمارانی که مبتلا به بدبینی هستند از نظر فروید بیش از حد از این مکانیسم استفاده می‌کنند. بااین‌حال یک بار دیگر تکرار می‌کنیم که تشخیص اینکه یک نفر از چه مکانیسم دفاعی استفاده می‌کند و همین‌طور اینکه آیا بیش از حد از آن استفاده می‌کند یا خیر، فقط برعهده متخصص روانکاوی است. پس بهتر است از برچسب زدن به خود یا دیگران خودداری کنید. و اگر سؤالی در این زمینه دارید از یک مشاور متخصص کمک بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه مکانیسم‌های دفاعی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
خیر؛ همه ما از این مکانیسم دفاعی استفاده می‌کنیم. اما اگر یک نفر بیش از حد از این مکانیسم استفاده کند بهتر است که راجع به آن با یک متخصص مشورت کند.
