خودآگاهی در روانشناسی چیست

خودآگاهی در روانشناسی یعنی چه؟ خودآگاهی در واقع مهارتی است که منجر به شناخت دقیق و درست فرد از خودش می‌شود. کسانی که از مهارت خودآگاهی برخوردار هستند، دارای درک واضح و روشنی از ویژگی‌های اخلاقی خودشان می‌باشند و بیشتر از دیگر افراد از زندگی کردن رضایت دارند. خودآگاهی بر روی سلامت و بهداشت روان افراد نیز تاثیر می‌گذارد و بسیاری از ترس‌ها، اضطراب‌ها و تعارضات درونی را از بین می‌برد. در واقع این مهارت به افراد کمک می‌کند تا از نیازها و خواسته‌های واقعی خود مطلع شوند. در ادامه با انواع خودآگاهی و فواید آن آشنا می‌شویم. برای رسیدن به چنین شناختی در زندگی حتما از مشاوره فردی استفاده نمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه خودآگاهی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

خودآگاهی چیست ؟

همانطور که اشاره کردیم، خودآگاهی‌به میزان درک هر فرد از خودش گفته می‌شود. در واقع اگر فردی بداند که علایق و اهداف او در زندگی چیست و چه ارزش‌ها و نگرش‌هایی دارد، از مهارت خودآگاهی برخوردار است.

خودآگاهی دارای مفهوم بسیار نزدیکی به خودشناسی می‌باشد؛ اما نباید این دو را با یکدیگر اشتباه گرفت. درخودآگاهی فرد باید نسبت به احساسات، افکار و عواطف خودش آگاه باشد؛ در حالی که در خودشناسی به علت ایجاد این عواطف و احساسات پرداخته می‌شود. با استفاده از مهارت‌خودآگاهی افراد می‌توانند اطلاعات بیشتری پیرامون زمینه‌های زیر در مورد خودشان کسب کنند. پیشنهاد می‌شود مقاله خودشناسی چیست را بخوانید.

خصوصیات
نیازها
خواسته‌ها
اهداف
نقاط قوت
نقاط ضعف و قابل‌بهبود
احساس‌ها
ارزش‌ها
هویت خودتان

خودآگاهی سبب می‌شود افراد با شناخت بیشتر خودشان، آنچه را که هستند بپذیرند و در جهت تغییر حرکت کنند.

اهمیت خودآگاهی

زمانی به خودآگاهی می‌رسید که در تمامی زمینه‌های نامبرده به شناخت کاملی از خودتان رسیده باشید و از بخش‌های مختلف وجود خود، مطلع شده باشید. در ادامه به اهمیت‌خودآگاهی اشاره کرده‌ایم.

خودآگاهی و پیش‌بینی احساسات در شرایط مختلف و توانایی ابراز، کنترل و مهار آن‌ها
برقراری ارتباط موثر با دیگران متناسب با ویژگی‌های درونی
کنترل بیشتر خشم با مهارت‌خودآگاهی
بهبود نقاط قوت و یا قابل بهبود با شناسایی نقاط ضعف
رسیدن به موقعیت‌های بزرگ‌تر در زندگی با شناخت استعدادها و توانایی‌های درونی
تعریف ارزش‌ها و عقاید متناسب با باورهای ذاتی
تصمیم‌گیری‌های صحیح و منطقی در جهت رشد و پیشرفت فردی

فواید خودآگاهی در روانشناسی

خودآگاهی فواید بسیاری دارد که به طور مستقیم بر سلامت روان فرد تاثیر می‌گذارد. در ادامه به مهم‌ترین فوایدخودآگاهی اشاره کرده‌ایم.

شناخت و پذیرش صحیح خود
تلاش برای رسیدن به خود آرمانی با تعیین هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در زندگی
رسیدن به رشد و تحول
افزایش اعتماد به نفس
ترمیم عزت نفس
افزایش قاطعیت
احساس رضایت از زندگی
مدیریت خشم، استرس و اضطراب
افزایش توانایی و مهارت در کنترل رفتار
مقاومت بالاتر در برابر فشارها و ضربه‌های روانی اجتماعی
افزایش نشاط و روحیه فرد
تعدیل و ترشح هورمون‌های بدن
آگاهی از موفقیت‌ها و شکست‌های خود
پذیرش مسئولیت زندگی
افزایش روحیه همکاری و مشارکت در کارهای گروهی
استقبال از مشورت با دیگران و افراد صاحب نظر
عدم سرزنش دیگران و احترام گذاشتن به همه
مثبت اندیشی
و . . .

انواع خودآگاهی

خودآگاهی‌انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

خود فیزیکی: خودآگاهی‌فیزیکی، تصویر افراد از ظاهر خودشان را شامل می‌شود. نبود خودآگاهی‌فیزیکی، افراد را به سمت بدریخت انگاری و انجام عمل‎‌های جراحی مختلف سوق می‌دهد.
خود جنسیتی: خودآگاهی‌جنسیتی شامل تمایلات و هویت جنسی افراد است.
خود تاریک: خود تاریک بخشی از فرد را شامل می‌شود که دارای اسرار درونی است. اسراری که او از دیگران پنهان می‌کند.
خود واقعی: خودآگاهی‌واقعی شامل بخشی از وجود انسان می‌باشد که دربردارنده تمامی نقاط ضعف و نقاط قوت او است.
خود معنوی: خود معنوی نشان دهنده باورهای معنوی و مذهبی هر فردی است.
خود آرمانی: این بخش ازخودآگاهی همان خودی می‌باشد که فرد تمایل دارد به آن نقطه برسد. خودآرمانی در ذهن افراد شکل می‌گیرد.
خود اجتماعی: خود اجتماعی نشان دهنده جایگاه اجتماعی افراد در زندگی است.

مراحل دستیابی به خودآگاهی

شاید برای بسیاری از افراد این سوال ایجاد شود که چگونه می‌توانند به خودآگاهی برسند. رسیدن به‌خودآگاهی به دو صورت به شرح موارد زیر امکان‌پذیر می‌باشد.

خودآگاهی‌عمومی: درخودآگاهی عمومی فرد در تلاش است که با معیارهای بیرونی خودش را مقایسه کند. درواقع برای او این موضوع مهم می‌باشد که از نظر دیگران چگونه به نظر می‌رسد.
خودآگاهی‌خصوصی: درخودآگاهی خصوصی برخلاف خودآگاهی عمومی، فرد به ملاک‌ها و معیارهای درونی خودش اهمیت می‌دهد و در واقع تحلیل درست‌تر و دقیق‌تری از خودش دارد.

چگونه به مهارت خودآگاهی برسیم؟

چگونگی کسب مهارت خودآگاهی

رسیدن به‌خودآگاهی نیازمند این است که فرد برخی مراحل را پشت سر بگذارد. امروزه روانشناسان از روش‌هایی همچون روان‎‌درمانی و روان‌کاوری استفاده می‌کنند و به کمک این دو روش به افراد کمک می‌کنند تا به خودآگاهی برسند. در ادامه به مهم‌ترین راه‌های رسیدن به خودآگاهی اشاره کرده‌ایم.

1.شناخت احساسات

هر فردی در مواجهه با مسائل مختلف و قرار گرفتن در موقعیت‌های متفاوت، به نوعی احساسات خود را بروز می‌دهد. بنابراین شناخت احساسات نقش مهمی در رسیدن به خودآگاهی دارد.

2.شناخت افکار

افراد اگر بتوانند به شناخت درستی از افکار خود برسند، می‌توانند با قرارگیری در موقعیت‌های مختلف زندگی، تصمیم‌گیری‌های درستی داشته باشند و افکار درست را از افکار نادرست تشخیص دهند.

3.شناخت دقیق انتظارات و خواسته‌ها

از دیگر مراحل رسیدن به خودآگاهی، شناخت دقیق انتظارات و خواسته‌ها می‌باشد. کسی که دارای درک درست و روشنی از انتظارات و خواسته‌های خود است، می‌تواند در موقعیت‌های مختلف زندگی هم درک درستی داشته باشد.

4.شناخت میزان اعتماد به نفس

کسانی که دارای اعتماد به نفس پایینی هستند، معمولا در پی این اعتماد به نفس پایین، انتظارات زیاد و خارج از توانمندی‌هایشان از خود دارند. این موضوع می‌تواند سبب شود فرد دچار نارضایتی از زندگی شود.

اعتماد به نفس بالا می‌تواند به فرد کمک کند، راحت‌تر از دیگران به خودآگاهی برسد، چراکه این دسته از افراد در موقعیت‌های مختلف زندگی انتظارات و خواسته‌های خود را در اولویت قرار می‌دهند و به آن‌ها ارزش و اهمیت می‌بخشند.

5.شناسایی محرک ها

یکی دیگر از راه های رسیدن به خودآگاهی شناسایی محرک ها و موقعیت هایی است که احساسات ما را تغییر می‌دهند. زمانی که بتوانیم این محرک ها را شناسایی کنیم؛ در موقعیت های مختلف عملکرد بهتری داشته و واکنش درست تری می‌توانیم از خود نشان دهیم.

6.تمرین ذهن آگاهی

انجام تمرینات ذهن آگاهی و حس های بدنی نیز راه دیگری برای رسیدن به خودآگاهی است. با کمک این تمرینات افکار و احساسات خود را بهتر و واضح تر درک کرده و گستره توجه ما گسترده تر خواهد شد.

7.تقویت هوش هیجانی

تقویت هوش هیجانی نیز یکی دیگر از راه های خودآگاهی است. چرا که در صورت برخورداری از هوش هیجانی بالا می‌توانیم واکنش های درست تر و بهتری از خودمان نشان داده و حتی رفتار بهتری نسبت به خودمان داشته باشیم. در واقع برخورداری از هوش هیجانی بالا به ما این امکان را می‌دهد که خودمان را از دید سوم شخص نگاه کرده و بهتر همه چیز را ارزیابی کنیم.

8. گرفتن بازخورد از دیگران

صحبت کردن با دیگران در این مورد و درخواست کردن از آنها برای بازخورد دادن باعث می‌شود تا به خودآگاهی بیشتری برسید. علاوه بر اینکه باید ویژگی های خودتان را به درستی بشناسید؛ مطلع شدن از نظرات دیگران نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

تفاوت خودآگاهی با خودشناسی

بیشتر افراد این دو مفهوم را باهم یکسان می‌دانند؛ در صورتی که خودآگاهی و خودشناسی کاملا از یکدیگر متفاوت هستند. خودآگاهی می‌تواند به شما در رسیدن به خودشناسی کمک کند. خودآگاهی به معنی آگاهی از احساسات ، افکار و به طور کلی تمام چیزهایی است که درون شما اتفاق می‌افتد؛ در صورتی که خودشناسی به معنی شناخت از تمام جنبه های وجودی است. برای آشنایی بیشتر با راه های خودسازی کلیک نمایید.

مراحل رسیدن به خودآگاهی

رسیدن به خودآگاهی مراحلی دارد که برای همه افراد یکسان نیست. در واقع طی کردن این مراحل به عوامل مختلفی بستگی داشته و برای گذر از آنها باید تلاش زیادی کنید. برای برخی انجام این مراحل بسیار سخت و طاقت فرسا شده و به همین دلیل است که دیگر به آن ادامه نمی‌دهند. پذیرش استباهات، دقت کردن به نقدهای دیگران، تلاش کردن برای رشد و پیشرفت شخصی، گشودگی برای تغییر و… برخی از مراحل رسیدن به خودآگاهی هستند که افراد نسبت به آنها واکنش های مختلفی نشان می‌دهند.

مثالی در زمینه رسیدن به خودآگاهی

از آنجایی که رسیدن به خودآگاهی یک مفهوم بسیار کلی و انتزاعی است؛ بسیاری از افراد درکی درستی از آن ندارند. اما زمانی که فردی در سن بزرگسالی قرار داشته و در شرایط مختلف بسیار پخته و عاقلانه رفتار می‌کند؛ بدین معناست که تا حدی به خودآگاهی رسیده است. چنین فردی به طور کامل از احساسات و افکار خود آگاهی داشته و واکنش های درستی از خود نشان می‌دهد. این بدان معنا نیست که چنین فردی اصلا اشتباه نمی‌کند؛ اما حتی در مورد خطاهایش نیز مسئولیت پذیر بوده و از بروز مجدد آنها پیشگیری می‌کند.

مثلث خودآگاهی

برخی فرایند رسیدن به خودآگاهی را به یک مثلث تشبیه می‌کنند که انجام آنها به طور همزمان است که به معنای داشتن چنین ویژگی است. این سه ضلع شامل آگاهی نسبت به کاری است که انجام می‌دهید؛ آگاهی نسبت به احساسات و در نهایت شناخت نقاط قوت و ضعف است. البته نظرات مختلفی در این زمینه وجود داشته و افراد این سه ضلع را به شکل های مختلفی تعبیر می‌کنند.

سخن پایانی

با اینکه رسیدن به خودآگاهی و داشتن اطلاعاتی در این زمینه بسیار مفید و اثربخش است؛ اما کسب آن کار ساده ای نیست. افراد باید برای رسیدن به خودآگاهی تلاش زیادی کرده و حتی از دیگران نیز کمک بگیرند. چرا که بخشی از شناخت و تصور ما از خود معطوف به دیگران است. از این رو بهتر است افراد در این جهت با استفاده از روش هایی که گفته شد؛ تلاش کرده و از یک روانشناس نیز کمک بگیرند.