نظریه رشد کلبرگ | مراحل رشد اخلاقی کلبرگ

نظریه رشد کلبرگ اولین بار در رساله او در سال 1958 نوشته شد؛ اما هیچگاه منتشر نشد. این نظریه شامل مراحلی از کفایت اخلاقی است که برای توضیح رشد استدلال اخلاقی طراحی شده است. او برای مطرح کردن این نظریه از افراد دیگری مانند ژان پیاژه و جان دیویی نیز الهام گرفت. در واقع او به دنبال راهکاری کاربردی برای رشد اخلاق در مدارس و حتی خانواده ها بود. نظریه او ابتدا با این موضوع آغاز می‌شود که افراد در به طور ذاتی میل به کشف و کنترل محیط خود را دارند که این میل آنها را وارد یک فرایند کرده که هریک تا مراحلی پیش می‌روند. در ادامه بیشتر در مورد این مراحل توضیح خواهیم داد. برای دریافت مشاوره تلفنی کلیک نمایید.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه نظریه رشد کلبرگ می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی روانشناسی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

مراحل رشد اخلاقی کلبرگ

نظریه رشد کلبرگ بر این مبناست که استدلال اخلاقی که مبنای رفتار اخلاقی است دارای شش مرحله رشد سازنده و قابل شناسایی است. رسیدن به مراحل بالاتر، فرد را قادر می‌سازد که تصمیمات بهتری گرفته و قضاوت اخلاقی درست تری داشته باشند. این نظریه شامل سه مرحله اصلی است؛ که هر مرحله دو زیر مجموعه فرعی دارد. در این قسمت به توضیح این مراحل خواهیم پرداخت. برای اطلاع از راه های آموزش اخلاق به کودکان کلیک کنید.

اخلاق پیش قراردادی یا پیش عرفی

اخلاق پیش عرفی ، معمولا در کودکان دیده می‌شود؛ اما بزرگسالان نیز می‌توانند چنین استدلالی داشته باشند. در این مرحله افراد دقیقا براساس پیامدهای رفتار خود تصمیم گیری می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با علم روانشناسی کلیک نمایید.

1-جهت گیری بر اساس تنبیه

ذهنیت افراد در این مرحله، این است که رفتار می‌کنم تا تنبیه نشوم. در واقع قوانین به خودی خود ارزشی داشته تنها بر اساس پیامدهای مادی تعریف می‌شوند. هیچ تعهد اخلاقی نیز در این مرحله وجود ندارد. افراد هرکاری در این مرحله انجام می‌دهند؛ به دلیل ترس از تنبیه یا تسلیم در برابر قدرت بالاتر است.

2-سوگیری بر اساس پاداش | نظریه رشد کلبرگ

این مرحله دقیقا برخلاف مرحله قبلی است که در آن افراد کاری را انجام می‌دهند تا فقط پاداش بگیرند. در واقع به هرکاری به چشم یک بده بستان نگاه کرده و واکنش های آنان بر عدالت، سخاوت، همدردی، دلسوزی و یا رحم استوار نیست. افراد در این مرحله، اخلاق را نسبی می‌دانند.

اخلاق قراردادی یا عرفی

اخلاق قراردادی یا عرفی در نظریه رشد کلبرگ مختص به نوجوانان و بزرگسالان است. استدلال افراد در این سطح بر مبنای مقایسه با دیدگاه ها و انتظارات جامعه است. در این حالت انگیزه افراد تطابق با محرک های بیرونی است و اخلاق هنوز درونداد درونی تلقی نمی‌شود.

3-سوگیری بر اساس قضاوت دیگران | نظریه رشد کلبرگ

در این حالت شاهد الگوی پسر خوب – دختر خوب هستیم. در واقع افراد می‌خواهند بر اساس اخلاق رفتار کنند تا پذیرفته شده و از عدم تایید در امان باشند. بیشترین میزان سازگاری با گروه در این مرحله، رخ می‌دهد و برای اولین با بین نیت و عمل تفاوت وجود دارد.

4-جهت گیری بر اساس اقتدار نظم و قانون

مرحله چهارم از نظریه رشد کلبرگ ، سوگیری بر اساس اقتدار نظم و قانون است. افراد معتقدند که باید قوانین را رعایت کنند تا از عیب جویی و انتقاد اجتماعی در امان باشند. حفظ قانون برای فرد، همه چیز است و به دلیل معیارهای فردی و وجدانی نیست.

اخلاق فوق قراردادی یا پس عرفی | نظریه رشد کلبرگ

آخرین مرحله در نظریه رشد کلبرگ ، اخلاق فوق قراردادی یا پس عرفی است که در آن افراد به درک فزاینده ای از مسائل می‌رسند. در واقع فرد به دیدگاه خود ارجحیت داده و علاوه بر احترام به قانون به نظر خود نیز اولویت می‌دهد. احتمالا برای ما هم پیش آمده است که به نظرمان قانونی اشتباه است؛ اما مجبور به رعایت آن هستیم و تلاش نمی‌کنیم تا آن را زیر سوال ببریم. اما زمانی که افراد به این مرحله از اخلاق برسند؛ در ابتدا در مورد هر قانونی به خوبی فکر کرده و بر اساس استدلال خود عمل می‌کنند.

5-اخلاق بر اساس پیمان اجتماعی

در مرحله اخلاق بر اساس پیمان اجتماعی هم حقوق فردی مورد توجه است و هم قانون و حقوق عمومی. افراد در این مرحله علاوه بر اینکه قانون مورد تایید همگان را رعایت می‌کنند؛ هنجارها و ارزش های خود را نیز در نظر گرفته و پیش از پیروی کردن از یک قانون، در مورد آن به خوبی فکر می‌کنند. در واقع دیگر در بند تنبیه و پاداش نبوده و به مسائل مهم تری فکر می‌کنند.

6-اخلاق بر مبنای اصول جهانی | نظریه رشد کلبرگ

آخرین مرحله از نظریه رشد کلبرگ ، اخلاق بر مبنای اصول جهانی است که در آن رفتار درست و نادرست بر مبنای تصمیم و انتخاب خودآگاهانه است. این بدان معنا نیست که افراد از قانون سرپیچی کرده و هرکاری که خودشان دوست دارند؛ انجام می‌دهند. بلکه افراد اعتقادات اخلاقی خود را به هر قانون بیرونی ترجیح داده و از هر قانونی پیروی نمی‌کنند. افراد معتقدند که قوانین زمانی معتبر هستند که بر اساس عدالت باشد.

سن و مراحل رشد اخلاقی کلبرگ

فراموش نکنید که سن افراد در مورد طی کردن این مراحل موثر است. البته که ممکن است سن فرد بالا برود؛ اما همچنان در یکی از مراحل ابتدایی تثبیت گردد. حتی می‌توان گفت که کمتر کسی وجود دارد که به آخرین مراحل نظریه رشد کلبرگ رسیده باشد. اما به هر حال ترتیب سنی برای این مراحل به شرح زیر است. برای آشنایی با انواع نظریه های روانشناسی کلیک نمایید.

کودکان زیر هفت سال در مرحله اول و دوم سطح پیش عرفی هستندد
کودکان هفت تا دوازده ساله در مرحله سوم می‌باشند.
مرحله چهارم در کودکان 12 تا 15 سال دیده می‌شود.
و مرحله پنجم و ششم احتمالا بعد از 20 سالگی در افراد بروز می‌کند.

نکاتی در زمینه نظریه رشد کلبرگ

نکاتی که باید در مورد نظریه رشد کلبرگ بدانید؛ شامل موارد زیر می‌باشند.

✨ترتیب بروز این مراحل در همه فرهنگ ها ثابت و بدون تغییر می‌باشد.

✨از آنجایی که برای تبیین این نظریه از نظریه پیاژه الهام گرفته شده است پس استدلال اخلاقی با رشد شناخت ارتباط دارد.

✨ذات و طبیعت افراد نیز بر رشد اخلاقی آنها تاثیر دارد.

✨بین رفتار اخلاقی و قدرت استدلال اخلاقی کودکان لزوما ارتباطی وجود ندارد.

انتقاداتی که به نظریه کلبرگ وارد شد

انتقادات نظریه رشد کلبرگ

به نظریه رشد کلبرگ نیز مانند هر نظریه دیگری، انتقاداتی وارد گردید. در این قسمت به ذکر برخی از این انتقادات پرداخته ایم.

از آنجایی که تفاوت زیادی بین آنچه که باید انجام دهیم با آنچه که در واقعیت انجام می‌دهیم؛ وجود دارد پس ممکن است استدلال اخلاقی منجر به رفتار اخلاقی نشود.
در این نظریه تاکید زیادی بر عدالت شده است و مفاهیم دیگر در نظر گرفته نشده اند.
در مورد به کارگیری این نظریه در جوامع باید به فردگرا بودن یا جمع گرا بودن آنها نیز توجه داشته باشیم.
برخی معتقدند که این نظریه سوگیری جنسی نیز دارد.

سخن پایانی

بر اساس این نظریه هر فردی بر اساس مرحله ای که در آن قرار دارد؛ با قوانین برخورد می‌کند. در واقع باید هم به قوانین پایبند بود و به آنها احترام گذاشت و از طرف دیگر در مورد آنها فکر کرده و نظر شخصی را نیز در نظر گرفت. در واقع اهمیت تفکر انتقادی در اینجاست که خود را نشان می‌دهد. افراد بهتر است در این زمینه با یک متخصص نیز مشورت نمایند.