دمانس یا زوال عقل در روانشناسی
دمانس یا زوال عقل بیماری است که با افزایش سن ریسک بروز آن بالا می‌رود. البته این بیماری‌ها گستره وسیعی داشته و از بیماری‌ها قلبی و عروقی تا اختلالات مغزی متفاوت است. زوال عقل از جمله بیماری‌ها مربوط به اختلالات مغزی است. دمانس یک واژه کلی است و انواع مختلفی دارد. افراد مبتلا به زوال عقل نیاز به مراقبت و توجه از سمت پزشک و خانواده دارند. روش قطعی برای پیشگیری از زوال‌عقل وجود ندارد اما به کمک برخی اقدامات می‌توان از بروز آن پیشگیری و یا دمانس را به تعویق انداخت. در صورتی که نشانه هایی از این بیماری را در خود یا عزیزتان احساس کردید حتما برای دریافت مشاوره فردی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه حافظه می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
تعریف دمانس یا زوال عقل
دمانس‌عبارت است از یک اصطلاح کلی؛ این واژه برای توصیف اختلالات حافظه، مشکلات شناختی، بیماری آلزایمر ، تغییرات تفکر استفاده می‌شود.
انواع مختلفی از زوال عقل در علم پزشکی شناخته شده است. حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد تشخیص آلزایمر دریافت می‌کنند.
علاوه بر آلزایمر، خونریزی‌های کوچک مغزی، سندروم داون، بیماری پیک (دمانس پیشانی)، زوال عقل با اجسام لویی، هیدروسفالی از انواع دیگر دمانس هستند.
بیماری پارکینسون و هانتینگتون در حقیقت در دسته اختلالات حرکتی قرار دارند، اما ممکن است منجر به بروز علائم زوال‌عقل شوند.
نوع دیگری از زوال عقل را دمانس‌مختلط می‌نامند. این اختلال وقتی رخ می‌دهد که دو یا سه اختلال همزمان با هم در فرد ایجاد شود.
حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو و کانال تلگرامی ذهن نو دیدن نمایید.
علت زوال عقل چیست؟
در بیشتر موارد ابتلا به‌دمانس، مرگ پیشرونده سلول‌های مغزی اتفاق می‌افتد. بیماری‌های تحلیل‌کننده سیستم عصبی از جمله دلایل مرگ پیشرونده سلول‌ها مغزی است. متاسفاته مرگ سلول‌ها مغزی غیرقابل برگشت و غیرقابل جلوگیری است.
ضربه و آسیب به مغز، سکته مغزی، تومور و توده‌ها مغز، آسیب‌ها متعدد همراه با جراحت نیز موجب مرگ سلول‌ها مغزی خواهند شد.
مطالعات نقش ویروس ایدز در بروز دمانس را نشان می‌دهند. البته تحقیقات در زمینه چگونگی تخریب سلول‌ها توسط ویروس ایدز کامل نیست.
بیماری‌های تیروئیدی، کمبود ویتامین در بدن، افسردگی و برخی داروها به صورت برگشت‌پذیر ممکن است دمانس‌موقتی ایجاد کنند.
انواع مختلف دمانس
دمانس یا زوال عقل انواع مختلفی دارد؛ که اصلی ترین آن، آلزایمر است. اما انواع دیگری از این بیماری هستند؛ که به شکل های مختلفی بروز می‌کنند. در ادامه در مورد آنها صحبت خواهیم کرد.
دمانس پیشرونده چیست؟
برخی از انواع دمانس با گذشت زمان شدیدتر و مخرب تر می‌شوند. در این حالت فرد روز به روز شرایط سخت تری را تجربه می‌کند. برخی از انواع دمانس های پیشرونده شامل موارد زیر هستند.
دمانس اف تی دی: به این نوع دمانس فرونتوتمپورال نیز گفته می‌شود که باعث تخریب سلول های عصبی جلوی مغز می‌گردد.
عروقی: این نوع دمانس به دلیل مسدود شدن جریان خون در مغز و نرسیدن اکسیژن کافی رخ می‌دهد.
آلزایمر: در آلزایمر که شایع ترین نوع دمانس پیشرونده است؛ تجمع پروتئین در مغز است که باعث چنین حالتی می‌گردد.
جسم لویی: در این نوع دمانس نیز پروتئین آلفا سینوکلئین است که به طور غیرطبیعی در مغز رسوب می‌کند.
ترکیبی: گاهی ممکن است فرد به ترکیبی از انواع دمانس ها مبتلا شود. برای مثال همزمان دمانس عروقی، آلزایمر و جسم لویی را داشته باشد.
روش های تشخیص ابتلا به دمانس
برای اینکه متخصصین از ابتلای افراد به دمانس مطلع شوند؛ باید آزمایشات و تست های مختلفی را انجام دهند. در واقع تشخیص ابتلا به این بیماری کار ساده ای نیست. برخی از روش های تشخیصی، شامل موارد زیر هستند.
- آزمایش خون
- تست های شناختی و عصبی
- اسکن مغز
- تست خواب
- آزمایش ژنتیک
مراحل دمانس یا زوال عقل
چهار مرحله مجزا در بیماری دمانس مطرح است. هرچه مرحله بیماری بالاتر برود، زوال عقل با علائم و شدت بیشتری ظاهر می‌گردد.
| مرحله اول | مرحله دوم | مرحله سوم | مرحله چهارم |
| قدرت شناختی افراد به طور خفیفی مختل می‌شود. علامت اصلی این مرحله فراموشی عمومی است. بسیاری از افراد با بالا رفتن سن با این اختلال مواجه می‌شوند. تنها در برخی از افراد اختلال شناختی به زوال عقل تبدیل می‌شود. | زوال عقل به صورت خفیف در فرد وجود دارد. اختلال حافظه، گیجی، گم شدن در مکان‌ها آشنا، ناتوانی در برنامه‌ریزی از نشانه‌ها این مرحله هستند. | مانند مرحله قبل بوده با این تفاوت که شدت علائم در این مرحله افزایش می‌یابد. افراد در این مرحله از زوال عقل به کمک و مراقبت بیشتری از سمت اطرافیان نیاز دارند. اختلالات خواب، تحریک‌پذیری، شک کردن بدون علت از دیگر نشانه‌ها این مرحله است. | علائم فرد شدت یافته و حتی قادر به انجام ساده‌ترین کارها نیست. برخی افراد کنترل ادرار خود را نیز از دست می‌دهند. مراقبت‌ها تمام وقت از بیمار در مرحله چهارم این اختلال ضروری است. |
علائم و نشانه های دمانس
با توجه به تعیین مرحله بیماری، علائم نیز متفاوت هستند. علائم را به سه دسته علائم اولیه، علائم مراحل میانی و علائم نهایی تقسیم‌بندی می‌کنیم.
علائم اولیه
نشانه ها خفیف هستند و معمولا نادیده گرفته می‌شوند. فراموشی، گم شدن در محل‌های آشنا، به یاد نیاوردن زمان و اتفاقات کوچک از جمله علائم اولیه هستند.
علائم مراحل میانی
از یاد بردن نام افراد و اتفاقات اخیر، اشکال در برقراری ارتباط با دیگران و تغییرات رفتاری از نشانه‌ها این مرحله‌اند.
علائم نهایی
نیاز به مراقبت تمام وقت دارد. آگاهی به مکان، زمان و افراد نداشته و اختلالات حافظه در وی شدید است.
بیمار در مراحل نهایی دمانس قادر به راه رفتن نبوده، تغییرات رفتاری در وی شدید و نیاز به مراقبت دائم دارد.
ریسک‌فاکتور‌ها یا عوامل خطرزا برای ابتلا به زوال عقل
احتمالا مهم‌ترین عاملی که ریسک بروز زوال عقل را بالا می‌برد، افزایش سن و رسیدن دوران پیری باشد.
عوامل دیگری نیز وجود دارند که ریسک ابتلا به‌دمانس را بالا می‌برند. این عوامل عبارت است از:
- نوشیدن الکل و مصرف دخانیات
- بیماری‌های قلبی و عروقی مانند تصلب شرایین
- بعضی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت
- سطح بالا کلسترول مضر بدن
- سطح بالاتر از متوسط هموسیستئین در خون
روش های درمان دمانس یا زوال عقل
مرگ سلول‌های مغزی که در این اختلال رخ می‌دهد، برگشت‌ناپذیر است. از این رو، درمان‌ها زوال عقل بیشتر مربوط به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
دارودرمانی یکی از روش‌های درمان است. دسته دارویی “مهارکننده‌ها کولین‌استراز” مانند ریواستگمین و هم‌چنین دارو ممانتین در درمان دمانس کاربرد دارد.
تمرینات مغزی به بهتر شدن شرایط فرد می‌تواند کمک کند.
طول عمر بیماران مبتلا به دمانس
از زمانی که فرد به دمانس مبتلا می‌شود؛ تا زمان مرگ او حداکثر 5 تا 6 سال طول می‌کشد. البته که این مدت زمان، بستگی به شدت بیماری و سن بیمار و بیماری های زمینه ای دیگر نیز دارد. اما در صورتی که فرد به موقع اقدام کرده و درمان های لازم را انجام دهد؛ ممکن است بیشتر هم عمر کند.
سخن پایانی
برای دریافت مشاوره در زمینه حافظه می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
آلزایمر از انواع پیشرونده دمانس یا زوال عقل است.
برخی از نشانه های ابتلا به این بیماری، شامل تغییرات رفتاری، فراموش کردن، اختلال در حرف زدن و… است.
