فومو (FOMO) چیست؟ ترس از جا ماندن و راه های مقابله با آن
فومو (FOMO) یا “ترس از جا ماندن” یک پدیده روانشناختی است که در سال‌های اخیر به شدت رواج یافته است. اگرچه فومو به عنوان یک اختلال روانپزشکی مستقل شناخته نمی‌شود، اما بسیاری از ما به نوعی با این تجربه آشنا هستیم. فومو همان اضطراب یا نگرانی است که وقتی احساس می‌کنیم دیگران در حال تجربیات لذت‌بخشی هستند که ما از آن جا مانده‌ایم.
تصور کنید آخر شب در حال چرخیدن در اینستاگرام هستید و ناگهان با عکس‌ها و ویدیوهای دوستان یا خانواده‌تان مواجه می‌شوید که بدون شما در حال خوشگذرانی هستند. در این لحظه چه احساسی پیدا می‌کنید؟ آیا شروع به بررسی دلایل دعوت نشدنتان می‌کنید؟ به دنبال اشتباهات اخیر خود می‌گردید؟ این همان تجربه فومو است که میتواند احساسات ناخوشایندی مانند غم، احساس گناه یا شرم را در شما ایجاد کند.
فومو چیست و چگونه بر زندگی ما تأثیر می‌گذارد؟
فومو (ترس از جا ماندن) به احساس یا باور نادرستی اشاره دارد که دیگران در حال تجربه رویدادهای اجتماعی، فرصت‌های شغلی یا تجربیات لذت‌بخش بیشتری نسبت به ما هستند. وقتی می‌بینیم افرادی که می‌شناسیم یا حتی افراد ناشناس در شبکه‌های اجتماعی در حال زندگی “بهتری” هستند، ممکن است احساس کمبود کنیم.
دکتر امی سالیوان، روانشناس، در این زمینه می‌گوید: “با پیشرفت رسانه‌های اجتماعی، مردم احساس می‌کنند نمی‌توانند از فومو فرار کنند. ما در 24 ساعت شبانه‌روز به همه چیز دسترسی داریم و اکثر مردم در چندین پلتفرم اجتماعی فعال هستند. به همین دلیل، مردم دائماً احساس می‌کنند که در حال از دست دادن فرصت‌ها هستند.”
البته فومو کاملاً به رسانه‌های اجتماعی وابسته نیست. این ترس میتواند در هر زمینه‌ای از زندگی رخ دهد؛ از ورزش و مطالعه گرفته تا پیشرفت شغلی و روابط اجتماعی.
این وضعیت میتواند باعث تشدید سندرم خود ویرانگری بشود.
دلایل ایجاد ترس از جا ماندن چیست؟
ما به طور ذاتی موجوداتی اجتماعی هستیم و نیاز به ارتباط با دیگران داریم. این میل طبیعی برای تعلق و ارتباط اجتماعی میتواند زمینه‌ساز ترس از جا ماندن باشد. وقتی احساس می‌کنیم ارتباط‌های اجتماعی‌مان در خطر است، ممکن است ناراحتی عاطفی و حتی جسمی را تجربه کنیم.
بر اساس پژوهشی که در وبسایت PubMed منتشر شده است، احساس پیوند با دیگران باعث کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی می‌شود. فومو با احساس از دست رفتن این ارتباط فعال می‌شود و مانند سایر شرایط اضطرابی، با فعال کردن پاسخ “جنگ یا گریز” بر مغز تأثیر می‌گذارد.
علل شایع ایجاد فومو عبارتند از:
- نفهمیدن یک شوخی که دیگران به آن می‌خندند
- انتخاب نشدن در یک تیم یا گروه
- دعوت نشدن به یک رویداد اجتماعی
- از دست دادن یک فرصت شغلی یا سرمایه‌گذاری
- دیدن پست‌های شبکه‌های اجتماعی از گردهمایی‌هایی که در آن شرکت نکرده‌اید
پیشنهاد می شود که حتما درباره طرحواره بی کفایتی و وابستگی مطالعه داشته باشید.
نقش شبکه‌های اجتماعی در تشدید ترس از جا ماندن
امروزه وسایل دیجیتال و اینترنت درهای ارتباطی بی‌شماری را به روی ما گشوده‌اند، اما در کنار آن می‌توانند به سلامت روان ما آسیب برسانند. استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی میتواند پیامدهای منفی زیادی داشته باشد که یکی از مهمترین آنها تشدید ترس از جا موندن است.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که شبکه‌های اجتماعی و فومو رابطه متقابلی دارند؛ هر چه استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیشتر باشد، ترس از جا ماندن نیز افزایش می‌یابد. متأسفانه، ما برای تسکین این ترس، بیشتر به سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌رویم و در چرخه معیوبی گرفتار می‌شویم که تنها بر اضطراب ما می‌افزاید.
حتما برای کنترل این مساله درباره تهدیدها و فرصت های فضای مجازی بخوانید.
نشانه‌های هشداردهنده فومو
علائم و نشانه‌های فومو عبارتند از:
همیشه بله گفتن: پذیرش تمامی دعوت‌ها و درخواست‌ها از ترس از دست دادن فرصت‌ها
احساس طرد شدن: احساس ناراحتی وقتی متوجه می‌شوید دیگران بدون شما دور هم جمع شده‌اند
رضایت نداشتن از زندگی: احساس نارضایتی مداوم از زندگی خود در مقایسه با دیگران
فعالیت زیاد در رسانه‌های اجتماعی: صرف زمان طولانی برای چک کردن شبکه‌های اجتماعی به امید اینکه مطلبی را از دست نداده باشید
سبک زندگی سریع: پریدن از یک فعالیت به فعالیت دیگر بدون لذت بردن از لحظه حال
نگرانی افراطی درباره نظرات دیگران: اشتغال ذهنی درباره اینکه دیگران در مورد شما چه فکری می‌کنند
شرکت در رویدادها علی‌رغم میل باطنی: حضور در جمع‌ها حتی زمانی که خسته، بیمار یا بی‌حوصله هستید
پیامدهای منفی فومو بر سلامت روان
ترس از جا ماندن میتواند تأثیر مستقیمی بر سلامت جسمی، روانی و عاطفی ما داشته باشد. از نظر فیزیکی ممکن است علائمی مشابه اضطراب را تجربه کنید:
- تنش معده و حالت تهوع
- سردردهای مزمن
- بدن درد و دردهای مبهم
- تپش قلب و بی‌قراری
از نظر روانی و عاطفی، فومو میتواند منجر به افزایش افکار منفی، خودسرزنشی و کاهش عزت نفس شود. به مرور زمان، این حالت میتواند تمام جنبه‌های زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد، بدون اینکه دلیل اصلی آن را درک کنید.
راهکارهای عملی برای مقابله با فومو
راه‌حل‌های مفید برای مدیریت فومو عبارتند از:
۱. شناخت احساسات و تعیین محدودیت
وقتی علائم فیزیکی و روانی ترس از جا ماندن را تجربه می‌کنید، زمان آن رسیده که بایستید و محدودیت‌هایی برای محافظت از خود تعیین کنید. این محدودیت‌ها می‌توانند شامل غیرفعال کردن موقت حساب‌های رسانه‌های اجتماعی یا تعیین محدودیت زمانی برای استفاده از تلفن همراه باشد.
۲. شناسایی محرک‌ها
محرک‌های فومو را در زندگی خود شناسایی کنید. آیا دیدن پست‌های خاصی در اینستاگرام شما را مضطرب می‌کند؟ آیا اخبار خاصی شما را نگران از دست دادن فرصت‌ها می‌کند؟ با شناسایی این محرک‌ها می‌توانید واکنش بهتری در برابر آنها داشته باشید.
۳. تمرین خودشناسی
برای خود ارزش قائل شوید، ارزش‌های شخصی‌تان را بشناسید و اهدافتان را مشخص کنید. وقتی هویت و مسیر زندگی خود را به وضوح بشناسید، کمتر زندگی خود را با دیگران مقایسه می‌کنید.
۴. تمرین لذت بردن از زندگی خود
به جای تمرکز بر زندگی دیگران، روی داشته‌های خود تمرکز کنید. اهداف شخصی تعیین کنید و برای دستیابی به آنها برنامه‌ریزی کنید. تمرکز بر خودسازی میتواند به شما کمک کند احساس امنیت بیشتری کنید.
۵. ارزیابی واقعی رسانه‌های اجتماعی
به یاد داشته باشید که آنچه در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید، نمایشی ویرایش شده از واقعیت است. بیشتر کاربران تنها بهترین لحظات زندگی خود را به اشتراک می‌گذارند و ما rarely شاهد چالش‌ها و مشکلات پشت صحنه آنها هستیم.
۶. کمک گرفتن از روانشناس
اگر فومو به طور جدی بر کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته است، کمک گرفتن از یک روانشناس متخصص میتواند گام مؤثری در مدیریت این وضعیت باشد.
سخن پایانی
فومو یا ترس از جا ماندن، پدیده‌ای است که بسیاری از ما در دنیای پر از ارتباط امروز آن را تجربه می‌کنیم. این احساس اگرچه ناخوشایند است، اما طبیعی محسوب می‌شود. نکته کلیدی این است که اجازه ندهید این ترس بر تصمیمات و کیفیت زندگی شما مسلط شود.
با آگاهی از علائم فومو، شناسایی محرک‌ها و به کارگیری راهکارهای مدیریتی، می‌توانید از تسلط این ترس بر زندگی خود جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که زندگی هر فرد منحصر به فرد است و مسیر رشد و شکوفایی شما با دیگران متفاوت است.
اگر احساس می‌کنید فومو به طور جدی بر سلامت روان و کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته است، دریغ نکنید که از متخصصان روانشناسی کمک بگیرید.
برای دریافت کمک تخصصی و مشاوره در زمینه مدیریت فومو، می‌توانید با متخصصان مرکز روانشناسی ذهن نو تماس بگیرید:
شماره تماس: 02191002360
شماره تماس از طریق تلفن ثابت: ۹۰۹۹۰۷۰۳۵۴
سوالات متداول
خیر، فومو به عنوان یک اختلال روانی مستقل در راهنمای تشخیصی اختلالات روانی (DSM-5) شناخته نمی‌شود، اما یک پدیده روانشناختی شایع است که میتواند نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای مانند اضطراب یا افسردگی باشد.
در حسادت، ما آرزو می‌کنیم چیزی را که دیگری دارد، داشته باشیم. در فومو، ما نگرانیم که فرصت‌ها و تجربیاتی را از دست بدهیم که دیگران از آن بهره می‌برند.
