کمال گرایی در کودکان
کمال گرایی در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟ کمال گرایی خصلتی است که در آن افراد برای خود استانداردهای بسیار بالایی تعیین می‌کنند. آن‌ها برای طی کردن هر مسیر بهترین اهداف را در نظر می‌گیرند و به زبان ساده‌تر هرگز به کم قانع نیستند. کودکانی که دچار کمال گرایی هستند اغلب به دو شیوه این خصلت خود را بروز می‌دهند؛ برخی با جبران افراطی به شدت برای دستیابی به استانداردهای خود تلاش می‌کنند و در مقابل برخی دیگر امیدی به رسیدن به معیارهای خود نداشته و همین مسئله باعث روحیه پایین و تلاش کم در آن‌ها می‌شود. با آگاهی از پیامدهای کمال‌گرایی افراطی در کودکان و راه‌های درمان آن می‌توانید گامی در جهت بهبود این ویژگی فرزند خود بردارید.
کمال گرایی در کودکان و نحوه بروز آن
کمال گرایی خصلتی است که باعث می‌شود افراد در زندگی همواره معیارها و استانداردهای بسیار بالایی برای خود وضع کنند. بچه‌هایی که دچار کمال گرایی افراطی هستند در هیچ زمینه‌ای به کم قانع نمی‌شوند. آن‌ها در جنبه‌های مختلف نظیر درس یا بازی دوست دارند همیشه بهترین باشند و نسبت به همسالان خود عملکرد بالاتری را نشان دهند. کمال گرایی اغلب باعث می‌شود که افراد به دو شیوه متفاوت رفتار نمایند. به صورتی که برخی با جبران افراطی به شدت برای رسیدن به خواسته‌های خود تلاش می‌کنند.
در مقابل برخی دیگر احساس می‌کنند که هرگز تلاش‌هایشان برای رسیدن به کمال دلخواه کافی نیست. همین مسئله باعث می‌شود که ناامید شده و هرگز قدم مناسبی برای اهداف خود برندارند. در این شرایط والدین فکر می‌کنند که فرزندشان از انگیزه کافی برای انجام کارهای مختلف برخوردار نیست یا افسرده به نظر می‌رسد. در این شرایط برای ارزیابی دقیق وضعیت روانشناختی کودک لازم است که به یک روانشناس متخصص مراجعه نمایید. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
علل بروز کمال گرایی در کودکان
متخصصان بر این باورند که برخورداری از خصلت کمال گرایی یک علت واحد ندارد بلکه این مسئله از تعامل فاکتورهای زیستی و محیطی مختلف نشات می‌گیرد. برای مثال در بسیاری از موارد کودکان کمال گرایی را از طریق یادگیری مشاهده‌ای از والدین خود یاد می‌گیرند.
در حقیقت اگر پدر و مادر، افرادی کمال گرا باشند، بچه‌هایشان بیش از سایرین احتمال دارد که آن‌ها را الگو قرار داده و در نتیجه خود نیز کمال گرایی افراطی را بروز دهند. از جمله دیگر عواملی که در این مسئله نقش دارند می‌توان به عوامل ژنتیکی، سبک تربیتی والدین، مشروط کردن عشق ورزی به کودک به دلیل دستاوردهای او، پاداش دادن بیش از حد معلمان و ستایش افراطی دستاوردهای کودک اشاره کرد.
اهمیت درمان کمال گرایی در کودکان
بر اساس یافته‌های پژوهشگران در حوزه روانشناسی، کمال گرایی افراطی در کودکان می‌تواند زمینه آسیب دیدن در سایر ابعاد را نیز فراهم کند. از همین رو لازم است که به موقع مورد توجه قرار گرفته و درمان شود. از جمله آسیب‌های رایجی که اغلب در پی کمال گرایی افراطی کودکان بروز می‌یابند، می‌توان به تجربه اضطراب شدید، افت عملکرد، دچار شدن به وسواس‌های فکری، سردردهای میگرنی، افسردگی و بالا رفتن نرخ خودکشی اشاره کرد.
هم چنین کمال گرایی در فرایند طبیعی رشد روانی و اجتماعی کودکان تاثیر می‌گذارد و می‌تواند روابط بین فردی این بچه‌ها را با آشوب مواجه نماید. مراجعه به یک روانشناس کودک به شما کمک می‌کند تا پیامدهای ناشی از کمال گرایی را بهبود ببخشید و از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده نیز پیشگیری نمایید. برای کسب اطلاعات در زمینه روانشناسی کودک کلیک کنید.
توصیه‌هایی برای والدین به‌منظور پیشگیری و بهبود کمال گرایی در کودکان
والدین در بهبود روحیه کمال گرایی در کودکان نقش بسزایی ایفا می‌کنند. از همین رو رعایت کردن برخی توصیه‌های روانشناسی تا حد زیادی می‌تواند کمک کننده باشد. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
1- پذیرش مثبت و نامشروط را تمرین کنید
والدین همواره باید محبتی بی قید و شرط را به فرزند خود ابراز کنند. در حقیقت اگر رفتار ناپسندی از فرزندتان سر زد، باید تنها آن رفتار خاص را هدف قرار دهید. به کودک بگویید این کار شما را ناراحت کرده و لازم است این رفتار تغییر کند. اما هرگز نباید از جملاتی نظیر “من دیگر مادر تو نیستم” یا “چون این کار را کردی دیگر دوستت ندارم” استفاده کنید. این جملات به طور غیر مستقیم به فرزندتان نشان می‌دهد که ارزشمندی او به عملکردش بستگی دارد و اگر نتواند به اندازه کافی خوب باشد شما نه تنها او را نمی‌پذیرید بلکه ممکن است از محبت کردن به او نیز دست بکشید.
این موضوع در نهایت اضطراب زیادی را در کودک بر می‌انگیزد و باعث شکل گیری روحیه کمال گرایی در او می‌شود. به همین خاطر همواره به فرزندتان خاطر نشان کنید که با وجود این که انتظار دارید او بچه خوبی باشد و عملکرد مناسبی در زمینه‌های مختلف زندگی به دست بیاورد، اما در هر صورت شما به عنوان والدین او همیشه دوستش دارید و هیچ چیز باعث نمی‌شود که او را تنها بگذارید.
2- از مقایسه کردن کودک با سایر همسالان بپرهیزید
یکی از عواملی که می‌تواند کمال گرایی در کودکان را تشدید کند مقایسه‌های والدین است. در نظر داشته باشید که تنها فرزندتان را با خودش مقایسه کنید و عملکرد زمان حال او را نسبت به گذشته بسنجید. این موضوع را بپذیرید که هر بچه‌ای روحیه و شرایط منحصر به فرد خود را دارد و مقایسه کردن افراد با زمینه‌های خانوادگی و استعدادهای ذاتی متفاوت، از اساس کار نادرستی محسوب می‌شود.
3- در انتخاب کلمات خود دقت بیشتری به خرج دهید
کلماتی که در توصیف کودک به کار می‌برید تاثیر بسزایی در روحیه فرزندتان ایفا می‌کند. برای مثال استفاده از واژه‌هایی نظیر “کامل” و ” بهترین” می‌تواند در شکل گیری روحیه کمال گرایی افراطی تاثیر بسزایی داشته باشد. بهتر است همواره روی این موضوع تاکید کنید که هیچ انسانی کامل نیست و همه آدم‌ها گاهی اوقات دچار نقص یا اشتباه می‌شوند. مهم این است که اشتباهات درس بگیریم و در قدم‌های بعدی سعی کنیم عملکرد رو به جلویی داشته باشیم.
4- انتظار شکست را در فرزند خود ایجاد کنید
برخی از پدر و مادرها دائما فرزند خود را در یک میدان رقابت گیر می‌اندازند. آن‌ها همیشه انتظار دارند کودک بهترین باشد و با جملاتی نظیر اینکه تو هرگز شکست نمی‌خوری یا تو همیشه برنده هستی او را تشویق می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود که فرزندتان هرگز انتظار هیچ شکستی را نداشته باشد و در نتیجه هنگام مواجهه با کوچک‌ترین مشکلی احساس کند از پا در آمده است یا قضاوت بسیار بدی در مورد خود انجام دهد.
بهتر است در عین حال که فرزندتان را برای پیشرفت تشویق می‌کنید، به او توضیح دهید که در زندگی همواره به دلایل مختلف شکست‌هایی نیز اتفاق می‌افتند. اگر از قبل برای آن‌ها آماده باشد، می‌تواند راحت‌تر از آن‌ها عبور کرده و در نهایت به موفقیت دلخواه دست یابد.
5- رویکرد معلمان در مدرسه را ارزیابی کنید
در بسیاری از مواقع کمال گرایی در کودکان از سنین مدرسه و تحت تاثیر معلمان و جو کلاس بروز می‌یابد. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که همواره با کادر آموزشی مدرسه در تماس باشید و کیفیت تدریس و سبک تربیتی آن‌ها را مورد ارزیابی قرار دهید. قرار گرفتن در کلاس‌هایی که بیش از حد به رقابت اهمیت می‌دهند یا افراد به خاطر کوچک‌ترین اشتباهی به شدت تنبیه و تحقیر می‌شوند، در شکل گیری روحیه کمال گرایی نقش بسیاری ایفا می‌کند. برای کسب اطلاعات در زمینه آموزش پدر و مادر کلیک کنید.
سخن آخر
اگر فکر می‌کنید فرزندتان به هر دلیلی دچار کمال گرایی شده، برای شناسایی علل و نحوه درمان این مشکل لازم است که از یک روانشناس متخصص در حوزه کودک و نوجوان کمک بگیرید. گاهی اوقات کمال گرایی آنقدر شدید می‌شود که به اختلالاتی نظیر وسواس و اضطراب می‌انجامد. در این شرایط ممکن است اقدامات خودیاری به درمان وضعیت فرزندتان کمک نکند. در نتیجه لازم است حتما درمان‌های تخصصی نظیر جلسات روان درمانی را برای فرزند خود فراهم کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه کمال گرایی در کودکان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
آیا کمال گرایی می‌تواند نشان دهنده نوعی اختلال در کودک باشد؟
