اسکیزوفرنی در کودکان : از تشخیص تا درمان با راهنمای تخصصی
اسکیزوفرنی در کودکان هر چند که چندان رایج نیست، اما به همان پیچیدگی بزرگسالان ممکن است تظاهر کند. تشخیص این اختلال در کودکان به دلیل همپوشانی علائم با سایر مشکلات رشدی (مانند اوتیسم) بسیار دشوار است و نیاز به ارزیابی تخصصی توسط یک روانپزشک کودک دارد. این مقاله به بررسی جامع علائم، علل و گزینه‌های درمانی این بیماری می‌پردازد. در صورتی که فرزندتان تشخیص اسکیزوفرنی دریافت کرده، حتما از خدمات مشاوره کودک استفاده نمایید.
اسکیزوفرنی کودکان چیست؟
اسکیزوفرنی یک اختلال مغزی است که در آن تفسیر فرد از واقعیت دچار اختلال می‌شود. این بیماری در کودکان زیر ۱۳ سال نادر است، اما وقوع آن می‌تواند اثرات مخرب عمیق‌تری بر روند رشد شناختی, عاطفی و اجتماعی کودک در مقایسه با بزرگسالان داشته باشد.
برای آشنایی با انواع اختلالات روانی کودکان کلیک کنید.
نشانه ها و علائم هشداردهنده اسکیزوفرنی در کودکان
علائم در کودکان ممکن است به تدریج و در طول زمان ظاهر شود و اغلب با “یک fase پرودرومال” (دوره مقدماتی) از تغییرات خلقی و رفتاری شروع می‌شود.
علائم اولیه (غیراختصاصی):
- تأخیرهای رشدی: تأخیر در زبان‌آموزی، خزیدن یا راه رفتن.
- مشکلات عملکردی: عملکرد تحصیلی ضعیف و ناگهانی.
- انزوای اجتماعی: کناره‌گیری از دوستان و خانواده.
- بی‌انگیزگی: از دست دادن علاقه به فعالیت‌های previously enjoyed.
- اختلال در خواب: تغییرات قابل توجه در الگوی خواب.
نشانه های مثبت (سایکوتیک):
- توهم (Hallucinations): دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند. توهمات شنیداری (شنیدن صداها) شایع‌تر است.
- هذیان (Delusions): باورهای ثابت و غلط که با فرهنگ فرد همخوانی ندارد (مثلاً باور به کنترل شدن ذهن).
- تفکر آشفته: صحبت‌های نامنسجم و غیرمنطقی.
علائم منفی:
- کندی عاطفی (Flat affect): کاهش بیان هیجانات در چهره و صدا.
- کندی روانی-حرکتی: کاهش حرکت فیزیکی.
- الوگیا (فقر گفتار): کاهش در تولید گفتار.
علل و عوامل خطر بروز اسکیزوفرنی زودرس کودکی
علت دقیق اسکیزوفرنی ناشناخته است، اما مدل «استرس-آسیب‌پذیری» پذیرفته‌شده‌ترین نظریه است: ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی.
- ژنتیک: سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی مهم‌ترین factor خطر است.
- عوامل prenatal: قرارگیری جنین در معرض ویروس‌ها، سوءتغذیه مادر یا complications زایمان.
- ساختار و شیمی مغز: عدم تعامل در neurotransmitters مانند دوپامین و glutamate.
- عوامل محیطی: تجربه trauma شدید در کودکی می‌تواند یک trigger برای افراد مستعد باشد.
روش های تشخیص: چگونه متوجه شویم؟
تشخیص یک فرآیند چند مرحله‌ای است که توسط روانپزشک کودک انجام می‌شود و شامل موارد زیر است:
حذف سایر شرایط: ابتدا باید مشکلات پزشکی (مثل صرع) یا عصبی-رشدی (مثل اوتیسم) رد شوند. ممکنه نیاز به معاینه فیزیکی و neurological داشته باشد.
ارزیابی روانپزشکی: مصاحبه عمیق با کودک و والدین، observation رفتار و استفاده از ابزارهای ارزیابی استاندارد.
معیارهای DSM-5: کودک باید معیارهای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) را داشته باشد.
به‌طورمعمول، اسکیزوفرنی زودرس در کودکان حدود سنین 13 تا 17 سالگی تشخیص داده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با علت توهم در کودکان کلیک کنید.
گزینه های درمانی اسکیزوفرنی کودکان
رویکرد درمان معمولا مادام العمر و ترکیبی از چند روش است.
| روش درمان | هدف |
| دارودرمانی | کنترل علائم سایکوتیک مانند توهم و هذیان. داروهای نسل دوم (غیرمعمول) اغلب بخاطر عوارض جانبی کمتر ترجیح داده می شود. |
| روان درمانی فردی | کمک به کودک برای درک بیماری، مدیریت استرس و تمایز قائل شدن بین افکار واقعی و غیرreal. |
| خانواده درمانی | آموزش خانواده درباره بیماری، بهبود راتباطات و ایجاد یک محیط حمایتی. |
| آموزش مهارت های اجتماعی و تحصیلی | کمک به کودک برای جبران کسری‌های ناشی از بیماری و بازگشت به مدرسه و مشکلات اجتماعی |
| بستری شدن | در مواقع اضطراری (افکار خودکشی یا رفتارهای خطرناک) برای تثبیت وضعیت بیمار ضروری است. |
سخن آخر
تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان یک رویداد چالش‌برانگیز برای کل خانواده است. کلید مدیریت موفقیت‌آمیز این بیماری، مداخله زودهنگام، پذیرش بیماری و پایبندی به یک برنامه درمانی جامع تحت نظر یک تیم متخصص است. هرگز علائم هشداردهنده را نادیده نگیرید.
تماس از تلفن ثابت سراسر کشور: ۹۰۹۹۰۷۰۳۵۴
تماس از طریق موبایل و رزرو وقت: 02191002360
