خرافات چیست ؟ | اعتقاد به خرافات چه پیامدهایی دارد؟
خرافات چیست ؟ آیا واقعاً باورهایی مثل صبر کردن بعد از عطسه یا دود کردن اسپند و رفع بدی‌ها مبدأ و منشأ واقعی و علمی دارند؟ این‌ها سؤال‌هایی هستند که برای بسیاری از ما پیش می‌آیند. اما شاید تابه‌حال جواب قانع‌کننده‌ای برای آنها پیدا نکرده باشید. به‌طورکلی دنیای خرافات محیط پررمزوراز و جذابی است که بسیاری از ما را به سمت خود می‌کشاند. بااین‌حال باورداشتن به خرافات می‌تواند مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. برای مثال این اعتقادات به‌تدریج باور به اینکه خودتان مسئول اتفاقات زندگی‌تان هستید را از بین می‌برند.
به همین خاطر مهم است که راجع به خرافات، منشأ و پیامدهای آن صحبت کنیم. پس اگر شما نیز درگیر این افکار شده‌اید یا می‌خواهید اطلاعات بیشتری راجع به این موضوع داشته باشید در این مطلب همراه ما باشید. برای دریافت خدمات مشاوره فردی کلیک کنید.
خرافات چیست
قبل از هر صحبتی باید به این سؤال پاسخ بدهیم که “خرافات چیست ؟”. از نظر لغت‌شناسی خرافات جمع کلمه “خرافه” است؛ و خرافه در عربی به معنای سخنی جالب اما اشتباه است. به همین خاطر افکار خرافی یا خرافات را می‌توانیم اعتقادات و باورهایی بدانیم که منشأ علمی و واقعی ندارند؛ بااین‌حال در میان مردم رواج پیدا کرده‌اند.
منشأ خرافات از کجاست
سؤال مهم دیگری که باید به آن جواب بدهیم این است که خرافات از کجا شروع می‌شوند؟ اگر واقعاً خرافه موضوعی است که منشأ واقعی و علمی ندارد پس چطور بین مردم رواج پیدا کرده است؟ در این قسمت سعی می‌کنیم دلایل رواج‌پیداکردن خرافات را با هم بررسی کنیم.
نظریه اسکینر
اسکینر را می‌توانیم معروف‌ترین روان‌شناس رفتارگرا بدانیم. به‌طورکلی اسکینر معتقد بود هر رفتاری که بعد از آن تشویق شویم تبدیل به یکی از عادت‌های زندگی ما می‌شود. به‌عبارت‌دیگر با تشویق هر رفتار، احتمال تکرارشدن آن در زندگی ما بیشتر می‌شود. در مقابل هر رفتاری که تنبیه بشود یا بعد از آن نتیجه خوشایندی پیش نیاید به‌احتمال زیاد کنار گذاشته می‌شود.
از نظر اسکینر خرافات آن دسته از افکار و رفتارهایی هستند که به‌وسیله یک نتیجه خوب تقویت شده‌اند. برای مثال فرض کنید دانش‌آموزی متوجه شود درست روزی که نگاه خود را از معلم دزدیده است یا زمانی که وسایل خود را نیاورده اما یک دعای خاص را زیر لب خوانده معلم از او درس نپرسیده است. این موضوع باعث می‌شود که نگاه نکردن به معلم یا خواندن دعا به‌صورت یک باور خرافی در دانش‌آموز دربیاید.
یک نکته دیگر در نظریه اسکینر این است که اگر رفتارها گاهی اوقات تشویق بشوند و گاهی اوقات خیر، احتمال تکرار آنها به‌مراتب بیشتر از وقتی خواهد بود که یک رفتار همیشه تشویق بشود. این دقیقاً همان دلیلی است که خرافات را جذاب می‌کند. در حقیقت فرد با هر بار انجام آنها می‌خواهد شانسش را برای رسیدن به نتیجه مطلوب امتحان کند.
نظریه یادگیری اجتماعی
آنچه راجع به خرافات و نظریه اسکینر گفتیم بیشتر از هر چیزی می‌تواند اعتقادات فردی را توجیه کند. اما بعضی از باورهای خرافی در بین تمام مردم رواج دارند. نظریه یادگیری اجتماعی می‌تواند دلیل این افکار را توضیح بدهد. بر اساس این نظریه ما همیشه رفتارهایمان را بر اساس تجربه شخصی یا آزمون‌وخطا یاد نمی‌گیریم.
بلکه بسیاری از مواقع رفتارها براین‌اساس یاد گرفته می‌شوند که می‌بینیم دیگران از آن نتیجه گرفته‌اند. در مورد باورهای خرافی که یک جمع به آن اعتقاد دارند نیز همین است. اینکه می‌بینیم دوست ما در روز 13 ماه یک اتفاق بد را تجربه کرده باعث می‌شود ما هم باور کنیم که عدد 13 نحس است.
چه شخصیت‌هایی بیشتر به خرافات گرایش دارند
چرا بعضی از افراد توجه بیشتری به باورهای خرافی دارند؟ در جواب این سؤال می‌توانیم بگوییم بعضی از ویژگی‌های شخصیتی باعث می‌شوند شما آمادگی بیشتری برای اعتقاد پیداکردن به خرافات داشته باشید. این ویژگی‌های شخصیتی به شرح زیر است. برای آشنایی با نشانه های اختلالات هذیانی کلیک کنید.
شخصیت‌های اضطرابی
اضطراب یکی از ویژگی‌هایی است که شما را برای درگیرشدن با خرافات آماده می‌کند. به‌طورکلی اضطراب به این خاطر ایجاد می‌شود که فرد نمی‌داند در آینده قرار است چه اتفاقی بیفتد. به‌عبارت‌دیگر اضطراب به این معناست که شما فکر می‌کنید کنترلی روی شرایط ندارید. به همین خاطر هرکس به دنبال راهی می‌گردد تا بتواند کنترل بیشتری روی محیط پیدا کند. مشورت گرفتن از فالگیرها یا گرفتن دعا از جمله راهکارهایی هستند که یک شخص مضطرب از آنها استفاده می‌کند.
شخصیت‌های وابسته
شخصیت‌های وابسته باور ندارند که می‌توانند خودشان کاری را انجام بدهند. آنها بیشتر اوقات پیرو راه و افکار دیگران هستند. به همین خاطر احتمال اینکه تحت‌تأثیر باورهای خرافی قرار بگیرند بیشتر از دیگران است. زیرا آنها در مقابل حرف و صحبت دیگران کاملاً وابسته هستند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
یکی از ویژگی‌های اصلی بیماران درگیر با شخصیت اسکیزوتایپال اعتقاد آنها به افکار خرافی است. به همین خاطر شاید بیشتر از هر گروه و شخصیت دیگری اعتقاد به خرافات را در این بیماران پیدا کنید. برای آشنایی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کلیک کنید.
اعتقاد به خرافات چه پیامدهایی دارد؟
یکی دیگر از سؤالاتی که باید جواب بدهیم راجع به پیامدهای اعتقاد به خرافات است. اینکه یک گروه از انسان‌ها به خرافه اعتقاد دارند چه اشکالی دارد؟ این افکار آسیبی برای کل جامعه نخواهند داشت. پس چرا باید با وجود آنها مبارزه کنیم؟
در پاسخ به سؤال بالا باید بگوییم که اعتقاد به خرافات در بهترین حالت و کمترین مشکلی که ایجاد می‌کنند باور فرد به توانایی‌های خودش را زیر سؤال می‌برند. فردی را در نظر بگیرید که به این نتیجه رسیده فکرکردن به قبولی در امتحان می‌تواند باعث موفقیت او در آزمون‌ها یا رها شدن از مشکلات باشد.
این فرد به‌تدریج و با هر بار تأیید شدن باورش، اعتقاد بیشتری به قدرت فکرش و در نتیجه اعتقاد کمتری به توانایی‌های خودش پیدا خواهد کرد. این موضوع کم‌کم باور به توانمندی و اعتمادبه‌نفس فرد را از بین می‌برد؛ و تا جایی پیش می‌رود که او دیگر اهمیتی برای تلاش خودش قائل نشده و همه چیز را وابسته به تمرکز بر آن فکر می‌داند.
تأثیر منفی دیگر اعتقاد به خرافات این است که این باور در کل جامعه پخش خواهد شد. و در نتیجه روزبه‌روز انسان‌های بیشتری را درگیر خود می‌کند. به میزانی که اعتقاد به خرافات گسترش پیدا کند تلاش مردم برای فهمیدن واقعیت‌ها و بالابردن آگاهی علمی کم می‌شود. و این موضوع طبیعتاً اثرات منفی بسیاری بر روی جامعه و پیشرفت آن خواهد داشت.
راهکارهایی برای مبارزه با افکار خرافی
بالابردن آگاهی
اولین و مهم‌ترین دلیل رواج‌پیداکردن خرافات نبود آگاهی است. وقتی شما نمی‌دانید که یک اتفاق چرا پیش آمده یا چرا اتفاق نیفتاده است دست‌به‌دامن حدس و گمان می‌شوید. در مقابل هرچقدر مسائل برای ما روشن‌تر باشند احتمال اینکه به سمت خرافات برویم کمتر می‌شود. پس می‌توانیم بگوییم اولین راه برای مبارزه با خرافات این است که آگاهی خود را بالاتر ببرید.
پیداکردن مثال‌های نقض
یک قانون برای اینکه قانون باشد باید همیشه عمل کند. برای مثال آب همیشه در صد درجه به جوش می‌آید. یا هر چیزی را که از ارتفاع پرتاب کنیم به سمت زمین حرکت می‌کند. پس اگر انجام‌دادن یک کار خاص یا خواندن یک دعا باعث شده موفق شوید حتماً و حتماً باید همیشه باعث این کار شود. برای مبارزه با فکر خرافی بهتر است مواقعی که برخلاف انجام‌دادن آن کار یا خواندن آن دعا نتیجه لازم را نگرفته‌اید را یادداشت کنید. این مثال‌ها دلیل خوبی برای این هستند که باور کنید افکارتان خرافی است.
احتمال‌های دیگر را در نظر بگیرید
افکارتان را روی یک کاغذ یادداشت کنید. سعی کنید به این سؤال پاسخ بدهید که به جز دعایی که خواندید یا کاری که انجام دادید چه دلایل دیگری برای نتیجه به‌دست‌آمده وجود داشته است؟ پیداکردن سایر احتمالات به شما کمک می‌کند متوجه سهم افکار خود در اتفاقاتی که پیش می‌آیند باشید.
خرافات و اهمیت مشاوره
یکی از معروف‌ترین و شاید بتوانیم بگوییم بهترین درمان‌ها در روانشناسی روش شناختی – رفتاری است. در این روش تلاش می‌شود تا افکار اشتباه فرد پیدا شده و سپس برای تغییر آنها به سمت افکار منطقی‌تر به فرد کمک می‌شود. در کنار تلاش برای تغییر افکار به‌تدریج به او کمک می‌شود که رفتارهای اشتباه خود را نیز کنار گذاشته و رفتارهای سالم‌تری را جایگزین آن کند. باتوجه‌به این که خرافات نیز افکار و رفتارهای غیرمنطقی هستند برای تغییر دادن این شرایط می‌توانیم از این درمان استفاده کنیم. پس اگر شما یا هر یک از اطرافیانتان درگیر این افکار شده بهتر است قبل از هر کاری از یک روان‌شناس کمک بگیرید.
برای دریافت مشاوره تلفنی در زمینه خرافات و هر فکر باورنکردنی می‌توانید با برترین متخصصان در مجموعه مشاوره روانشناسی ذهن نو در هر ساعت از روز از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
آیا افکاری مثل دود کردن اسپند و ازبین‌رفتن بدی‌ها که نسل‌هاست رواج دارند واقعاً واقعیت دارند؟
