جسم پینه ای | عوارض تشکیل نشدن یا قطع جسم پینه ای

جسم پینه ای (Corpus Callosum) به دسته اصلی رشته های عصبی گفته می‌شود. که دو نیم کره مغز را به یکدیگر متصل می‌کند. و از 200 تا 250 میلیون نورون تشکیل شده است. جسم پینه ای وظیفه انتقال اطلاعات از یک نیم کره به نیم کره دیگر را دارد. جسم پینه ای به طور کل از 4 قسمت تشکیل شده است. تا زمانی که شرایط باعث تغییر در عملکرد آن نشود، اطلاعات به راحتی بین دو نیمکره مغز در حرکت هستند.

با شرایطی مانند ضربه به سر، تومور مغزی، سکته مغزی، ناهنجاری ها و اختلال در عملکرد میلین‌ها، انتقالات اطلاعات در جسم پینه ای با مشکل روبرو می‌شود. و در نهایت باعث اختلال در سرعت ارسال اطلاعات و … می‌شود. کسانی که حمله صرع در یک طرف مغزشان آغاز می‌شود، با تشخیص پزشکان تحت جراحی قرار می‌گیرند. با قطع Corpus Callosum حمله صرعی به نیم کره دیگر انتقال پیدا نمی‌کند. به این افراد دو پاره مغزی می‌گویند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه عملکرد نیم کره های مغز کلیک کنید.

جسم پینه ای چیست؟

جسم پینه ای (Corpus Callosum) بخشی از مغز پستانداران است. وظیفه و کار این بخش، پیوند و انتقال دو نیم کره مغز به یکدیگر است. Corpus Callosum گسترده ترین بخش مغز است که از 200 تا 250 میلیون نورون ساخته شده است. این جسم متشکل از آکسون هایی است که با میلین پوشانده شده‌اند. این قطعه در ساختار بین مغز در شکاف پایین بین دو نیمکره مغز قرار دارد. شکل ظاهری جسم پینه ای مانند برگ یا ویرگول می‌باشد. نواحی متصل به ساختار مغز معمولا نواحی قشری است.

با برخی از حوادث مانند ضربه به سر جسم پینه ای کارکرد اصلی خود را از دست می‌دهد. در حملات صرعی برخی بیماران، پزشک جراحی انجام می‌دهد. در این جراحی ها، Corpus Callosum برداشته می‌شود تا تخلیه الکتریکی ناشی از حملات از یک نیم کره به نیم کره بعدی منتقل نشود. البته برخی افراد نیز بدون جسم پینه ای متولد می‌شود. و به انواع اختلالات و علائم جسمی رفتاری مبتلا می‌شوند.

جسم پینه ای در مرکز مغز قرار دارد و دارای طولی حدود 10 سانتی متر است. این قسمت در هفته های 12 تا 16 ام بارداری و نزدیکی 3 ماه اول بارداری در مغز شکل می‌گیرد. رشد این قسمت در تمام دوران کودکی و تا سن 12 سالگی ادامه دارد. بنابراین در بزرگسالی و تمام طول عمر باقی خواهد ماند.

حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو دیدن نمایید.

مکان جسم پینه ای

Corpus Callosum در مرکز و زیر مغز قرار دارد. این جسم در شکاف اینترهمیسفریک قرار گرفته است. و وظیفه انتقال اطلاعات بین نیم کره های مغز را دارد.

قسمت های جسم پینه ای

جسم پینه ای نام ساختار واحدی است که در مغز قرار دارد. از قسمت جلویی تا پشتی، Corpus Callosum به 4 بخش تقسیم شده است. این قسمت ها شامل روستروم، گنو، تنه و اسپلنیوم است که در ادامه در رابطه با قسمت های مختلف توضیح داده ایم.

1️⃣ روستروم

روستروم یا شبه منقار به جلویی ترین قسمت جسم پینه ای گفته می‌شود. این قسمت با پایانه های لامینا ادامه پیدا می‌کند و اوربیتال لوب های فرونتال را به هم متصل می‌کند.

2️⃣ گنو بخشی از جسم پینه ای

گنو بخشی از قسمت جلویی جسم پینه ای است. قسمتی از فورسپس مینور از گنو فیبر هایی ایجاد می‌کند و سطوح میانی لوب های فرونتال و جانبی را به یکدیگر وصل می‌کند.

3️⃣ تنه

پس از گنو در جسم پینه ای، تنه قرار دارد. و انتهای ضخیمی دارد. یک ساختار ارتباطی بین مغز مانند تالاموس، مناطق لیمبیک و هیپوکامپ است. تنه قسمت مرکزی و طولانی Corpus Callosum است.

4️⃣ اسپلنیوم بخشی از جسم پینه ای

آخرین قسمت Corpus Callosum، اسپلنیوم است. این قسمت از فیبر هایی تشکیل شده است که در نهایت به فیبرهای انجمنی و فرافکنی مرتبط می‌شود. اسپلنیوم یا نان با لوب پس سری متصل می‌شود که به بطن جانبی تا نقطه تشکیل دیواره های پایین جسم پینه ای متصل می‌شود. همچنین اسپلنیوم با غده پینه آل و کمسیون هابنولار متصل می‌شود. قسمتی باریک بین اسپلنیوم و تنه به عنوان ایسموس در جسم پینه ای وجود دارد. اسپلنیوم در قدامی ترین قسمت قرار دارد.

عملکرد های جسم پینه ای

اصلی ترین قسمت عملکرد جسم پینه ای، انتقال اطلاعات از نیم کره راست به چپ یا نیم کره چپ به راست است. عملکرد نیمکره‌های مغز  تا حدی متفاوت است و مانع از فعالیت به صورت یکپارچه می‌شود. Corpus Callosum توانایی مراقبت از عملکردهای قسمت آسیب دیده مغز را دارد. و با پردازش و یادگیری اطلاعات مرتبط است.

جدا از انتقال اطلاعات، جسم پینه ای وظیفه بینایی و حرکت ویژه چشم را بر عهده دارد. زیرا اطلاعات فرد از طریق چشم به مغز منتقل و پردازش می‌شود. Corpus Callosum بزرگ ترین دسته فیبر در مغز است. این قسمت مغز وظیفه و عملکردهای متفاوتی دارد که در ادامه اشاره کرده ایم.

✅ محلی سازی لمسی

✅حرکت چشم و بینایی

✅ ارتباط بین نیم کره های مغز

✅ حفظ تعادل بر انگیختگی و توجه

شرایط اثرگذار بر جسم پینه ای

تقسیم جسم پینه ای اثراتی محدود کننده به دنبال دارد. شرایط و موقعیت هایی وجود دارد که باعث آسیب یا برش Corpus Callosum می‌شود. حال این شرایط اتفاقی یا طبیعی رخ می‌دهد. برخی شرایط باعث تغییرات Corpus Callosum می‌شود که در ادامه شرح داده ایم.

? سکته مغزی

تغییرات در جریان خون، لختگی خون و …  با عنصری جامد باعث قطع ارتباط نیم کره های مغز با یکدیگر می‌شود. بنابراین باعث اثر گذاری بر جسم پینه ای و تغییر شرایط می‌شود.

? ضربه به سر

دومین عامل آسیب به جسم پینه ای، ضربه به سر است. در صورتی که ضربه به سر وارد شود به دلیل تراکم بالا، بدن به راحتی آسیب می‌بیند. و باعث پارگی ماده می‌شود. یا این ضربه به استخوان های جمجه آسیب وارد می‌کند. اما با توجه به بررسی ها بیشترین میزان تمرکز بر یک نقطه، مربوط به طحال است.

? تومور مغزی

تومورهای مغزی یکی دیگر از شرایط اثر گذار بر جسم پینه ای است. برخی از این تومورهای به شدت تهاجمی مانند گلیوبلاستوما چند شکلی یا لنفوم هستند که در ماده سفید دیده می‌شوند. اگر این تومورها بر ساختار خاصی تاثیر بگذارد با فشار بر قسمت های سرطانی آسیب می‌بینند و یا خفه می‌شوند. که باعث اثر گذاری بر جسم پینه ای می‌شود.

? اختلالات دمیلینه شدن

اختلال در عملکرد میلین های دور آکسون که اختلالات دمیلینه شدن نام دارد، یکی از عوامل ایجاد اثرات مخرب بر جسم پینه ای است. اختلالاتی مانند مولتیپل اسکلروزیس بسیار بر Corpus Callosum اثر گذار است. این اختلال باعث می‌شود تا پیام های ارسالی مغز به صورت کار آمدی ارسال نشود.

حتی بسیاری از سلول های عصبی از بین رفته است. که در این شرایط درک و عملکرد نیم کره های مغز به راحتی قابل ادغام نیست. در نتیجه فرایند ارسال و انتقال اطلاعات مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرد یا توانایی انتقال مستقیم صورت نمی‌گیرد.

? ناهنجاری ها

برخی اوقات و در بعضی شرایط نادر، ناهنجاری ها باعث تغییر شرایط جسم پینه ای می‌شوند. و باعث کمتر شدن ارتباط افراد نسبت به زمان تولد می‌شود. ناهنجاری های مادرزادی باعث سهولت در شکستن و در نهایت خونریزی رگ های خونی می‌شود. که اثرات مخربی بر جسم پینه ای وارد می‌کند.

علت آسیب جسم پینه ای در کودک

برخی از کودکان بدون جسم پینه ای متولد می‌شوند. به این عارضه اختلال ناشناخته عدم پل مغزی گفته می‌شود. حدودا 1 در 3000 نفر به این اختلال مبتلا هستند. عدم پل مغزی بر اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید که اشاره کرده ایم.

✔ کیست در مغز

✔ عفونت های قبل از تولد

✔ویروس هایی مانند سرخچه یا روبلا

✔ ناهنجاری های ژنتیکی مانند سندرم آندرمن یا آیکاردی

✔ بیماری های متابولیسم سمی مانند سندرم جنین الکلی

بیماری های مرتبط با جسم پینه ای

عدم تکامل جسم پینه ای در 2 سالگی قابل تشخیص خواهد بود. اما در موارد خفیف این عارضه تا چندین سال قابل تشخیص نخواهد بود. در موارد بسیار شدید نیز با تشنج صرعی قابل تشخیص است. برخی از آزمایشات کمک به تشخیص این عارضه می‌کند که به شرح زیر است.

? اسکن ام آر آی

?سونوگرافی قبل از تولد

? توموگرافی کامپیوتری

بیماری و اختلالاتی که در صورت عدم تکامل جسم پینه ای به وجود می‌آید شامل مشکلات جسمی، شناختی، توسعه و اجتماعی است. در ادامه به این اختلالات اشاره کرده ایم.

مشکلات شناختی

? ابراز اطلاعات غیر واقعی اما به آن باور داشتن

?مشکلات حل مساله

? مشکلات فعالیت‌های پیشرفته

? عدم توانایی در ریسک کردن

?مشکل در درک مفاهیم انتزاعی

? مشکل در درک طعنه‌های عامیانه

? درک احساسات دشوار

?مشکل در بیان صوت یا تن صدا

مشکلات توسعه

? تاخیر در آموزش

?دست و پا چلفتی بودن

? تاخیر در گفتار و تسلط زبان

? تاخیر در نقاط عطف تکامل مانند دوچرخه سواری، راه رفتن، نشستن

مشکلات اجتماعی رفتاری

?رفتار وسواسی

? عدم ترس

? بیش فعالی

?عدم توانایی برای حفظ تمرکز

? مشکل در درک دیدگاه دیگران

? عدم آگاهی

?عدم بلوغ اجتماعی

مشکلات جسمی

? اختلالات مغزی مزمن

?اختلالات شنوایی

? تشنج

?مشکلات خواب

? تحمل زیاد در برابر درد

?غیر طبیعی بودن سر و صورت

? مشکلات تغذیه

?تن عضلانی کم

? اختلالات بینایی

کلام آخر

تغییر شرایط و عملکرد جسم پینه ای روند ارسال اطلاعات را کند می‌کند. اما کسانی که با اختلال جسم پینه ای روبرو هستند زندگی کاملی ندارند. هیچ راهی برای درمان کامل اختلالات جسم پینه ای وجود ندارد. اما با کمک روان درمانی و دارو درمانی توانایی کنترل بر این اختلال فراهم می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر با روانشناس مشورت کنید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری، آنلاین و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه می‎دهد. برای‌کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه وضعیت سلامت روان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.