رویکرد سیستمی چیست | کاربرد رویکرد سیستمی
رویکرد سیستمی افراد را فقط در درون بستر اجتماعی که در آن حضور دارند، قابل شناخت می‌داند. درمان‌های سیستمی را در درون بستری که از آن ایجاد شده‌اند، بهتر می‌توانید بشناسید. در گذشته مشکلات خانوادگی مورد بررسی قرار گرفته بود. ولی درمان سیستمی تحولی واقعی در روند درمان های خانوادگی قرن بیستم محسوب می‌شود. برای اینکه از چگونگی عملکرد درمان سیستمی بطور کامل آگاه شویم، علاوه بر اجزاء، روابط بین اجزا نیز باید بررسی شود. در این مطلب خواهید دید که رویکرد سیستمی چگونه برای افراد، زوج‌ها، و خانواده‌های آشفته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حتما از صفحه اینستاگرام ذهن نو دیدن نمایید.
رویکرد سیستمی چیست؟
رویکرد سیستمی معتقد بر دیدگاه کلی‌نگر است. در این رویکرد برای تجزیه و تحلیل یک مسئله، اجزا و جزئیات آن نباید به طور جداگانه بررسی شود. بلکه بیشترین تاکید بر تعامل اجزا با بقیه سیستم است. طبق این رویکرد به جای بررسی جزء به جزء یک موضوع، به تحلیل تعداد تعاملات اجزاء می‌پردازند.
نتایج این رویکرد بسیار متفاوت از رویکرد‌های جزئی‌نگر است، به ویژه زمانی که موضوع مورد بررسی از نظر فرآیندی پیچیدگی بسیاری دارد. و عوامل خارجی و داخلی مختلفی بر آنها تاثیر گذارند که در آن مسئله همبستگی مورد توجه می‌باشد.
طرفداران نظریه رویکرد سیستمی به دلیل تعامل و تاثیر اجزای یک سیستم با یکدیگر، تجزیه و تحلیل کل را بسیار معتبر می‌‌دانند. از این روش برای بیماران دچار اعتیاد نیز استفاده می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ترک اعتیاد به مواد مخدر کلیک کنید.
ویژگی‌های رویکرد سیستمی
رویکرد سیستمی ویژگی های متفاوتی دارد که در 10دسته قرار دارند. در ادامه هر کدام از ویژگی‌های این رویکرد را مختصر شرح داده‌ایم.
1. کلی‌گرایی
مهم‌ترین ویژگی رویکرد سیستمی، این است که در آن، سیستم تحت هیچ شرایطی از کل به جز تبدیل نمی‌گردد، بلکه از جز به سمت کل حرکت می‌کنند و کل را بررسی می‌نمایند.
2. ورودی و خروجی
دومین ویژگی رویکرد سیستمی، ورودی و خروجی است. همه سیستم‌ها به طور کلی یک ورودی (داده) و یک خروجی (ستانده) مشخص دارند. برای مثال برنامه تولید، مواد اولیه و درخواست، ورودی فرایند تولید است. و خروجی آن، محصولی است که تولید و گزارش می‌شود.
3. پیوستگی اجزا
یکی از ویژگی های این رویکرد پیوستگی اجزاء است. کلیه اجزای یک سیستم وابسته به یکدیگرند و همه فعالیت‌های آنها با هم پیوستگی دارد. اگر یکی از اجزا دچار مشکل گردد، روی کل سیستم اثر می‌گذارد، مانند بدن انسان که اگر یک قسمت به دردی دچار شود، کل بدن از کار می‌افتد.
4. هدف
ویژگی هدف در رویکرد سیستمی از اهمیت بالایی برخوردار است. همه اجزای سیستم برای رسیدن به یک هدف مشخصی، در حال فعالیت هستند.
5. تبدیل
در رویکرد سیستمی همه داده‌ها و ورودی‌ها به خروجی تبدیل می‌گردند. در واقع تبدیل فرایندی است که خواه ناخواه اتفاق می افتد.
6. تنظیم
کلیه اجزای یک سیستم طوری باید تنظیم شوند که به یک خروجی مشخص دست پیدا کنند. بنابراین یکی از ویژگی های رویکرد سیستمی، تنظیم است.
7. نظم
بی‌نظمی و گسیختگی یک سیستم، پایان سیستم و از بین رفتن آن را نشان می‌دهد. از این رو در این رویکرد، نظم اهمیت بسیار زیادی دارد. کلا رویکرد سیستمی و نگرش فرایندی، برمبنای نظم است و بدون نظم معنایی ندارند.
8. روند فعالیت
یک سیستم کلی به چندین سیستم کوچک‌تر تقسیم می‌شود. هر یک از سیستم‌های کوچک اجزای مختلفی دارند و خود نیز از اجزای سیستم اصلی هستند. پس، روند فعالیت از ویژگی های مهم رویکرد سیستمی است.
9. جدا سازی
یکی از ویژگی های این رویکرد، جدا سازی است. سیستم‌های پیچیده‌تر از واحدهای تخصصی برای انجام فعالیت‌ها استفاده می‌کنند.
10. هماهنگی خروجی
تمامی ورودی‌ها باید طوری بررسی شوند که، تمامی خروجی‌های اجزا با هم هماهنگی کامل داشته باشند. به این صورت می توانند یک هدف مشخص و خروجی معینی داشته باشند. بنابراین هماهنگی خروجی از ویژگی های رویکرد سیستمی است.
رویکرد سیستمی برای چه افرادی مناسب است؟
- والدین: والدین با بکار بردن این رویکرد در روش تربیت شان، در واقه آن را به کودک یاد می‌دهند. با این کار فرزندان نیز در آینده از این رویکرد استفاده می‌کنند و راهی برای شناخت جهانی که در آن زندگی می‌کنند، بدست آورند.
- مدیران: رویکرد سیستمی بیشتر به مدیران توصیه می‌شود، زیرا موجب تسلطشان به تمام جنبه‌های بخش مدیریتی‌شان می‌گردد. و می‌توانند مشکلات موجود در تعاملات را به خوبی تشخیص و برطرف کنند. همچنین تحلیل، تصمیم و قانون‌گذاری را نیز به میزان زیادی بدون خطا انجام می‌دهند.
- عضوی از سازمان: رویکرد سیستمی به اعضای سازمان نیز توصیه می‌شود. اعضای سازمان می‌توانند اهداف و خواسته‌های آن را شناسایی نمایند تا برای رسیدن به اهداف بیشتر تلاش کنند. خواسته‌هایشان را نیز راحت‌تر به مسئولین بیان می‌کنند.
- عضوی از یک جامعه: رویکرد سیستمی برای اعضای جامعه نیز مناسب است. هر یک از شما به عنوان فردی از اجتماع بهتر است این مدل فکری را در پیش بگیرید تا از جزئی‌نگری فاصله گرفته و به شکل عمیق‌تری اطراف خود را نظارت کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه چگونگی دریافت خدمات مشاوره خانواده کلیک کنید.
دلایل عدم تمایل به رویکرد سیستمی
با وجود جنبه‌های مفید و مثبت رویکرد سیستمی، برخی به دلایل زیر علاقه‌ای به استفاده از آن ندارند. البته که این رویکرد هیچ نوع برتری نسبت به سایر رویکردها ندارد.
1. عادت به جزئی‌نگری
یکی از دلایل عدم تمایل به رویکرد سیستمی، عادت به جزئی نگری است. همه انسان‌ها تا حدودی به یک دید جزئی‌نگر عادت دارند و در تحلیل هرچیزی آن را به کار می‌برند و به بررسی اجزا می‌پردازند. از آنجا که این روش مدت زیادی است که در بین مردم مرسوم می‌باشد، از این رو حرکت به سوی یک نگاه کلی‌نگر و سیستمی و تغییر برایشان دشوار است. بنابراین ترجیح می‌دهند از همان رویکرد جزئی استفاده کنند.
2. بی اهمیت دانستن کل
در نظر بسیاری از افراد شناخت کل و توجه به آن اصلا لزومی ندارد و می‌گویند تمرکز بر قسمتی از یک مسئله کافی است. ارتباط میان تمام اجزا را نادیده می‌گیرند و اصلا توجهی به این قضیه ندارند که هر جزء تحت تاثیر دیگری است. بی اهمیت دانستن کل از دلایل عدم تمایل به رویکرد سیستمی است.
3. احتیاج به تلاش زیاد
در رویکرد سیستمی بیشتر باید از قدرت بینایی، چشم و از قدرت ذهن و درک استفاده نمود. جهت درک روابط و کلیت یک چیز باید تفکر و ذهن را به کار انداخت که تلاش و انرژی بسیاری نیاز دارد. برای همین افراد بسیاری که نمی‌خواهند تلاش زیادی انجام دهند از این رویکرد صرف نظر می‌کنند.
بازدارنده‌های رویکرد سیستمی
علاوه بر عدم تمایل برخی افراد به رویکرد سیستمی، مواردی نیز وجود دارند که در آنها استفاده از رویکرد سیستمی مناسب نیست. برخی از این موارد عبارتند از:
جزء‌نگری | رویکرد سیستمی
باید گفت که جزء‌نگری ذاتا روش و رویکرد نامناسبی نیست، حتی لازم است در خیلی از رشته‌ها و موضوعات بدون در نظر گرفتن ارتباطات اجزا، به شکل جزئی و خاص به مسائل توجه شود. بهتر است که این دو رویکرد باهم استفاده شوند، ولی استفاده صرف و مقید بودن به تفکر جزئی در همه جا مانع از آن می‌شود که در مسائل لازم رویکرد سیستمی را به کار برند.
توجه به اتفاقات در رویکرد سیستمی
توجه به یک اتفاق خاص و تمرکز به خود آن موجب می‌شود که فرآیندهای قبل از اتفاق و علت بروز آن را نادیده بگیرید. یعنی به گونه‌ای حواستان به خود اتفاق پرت می‌شود، و هیچ توجهی به ارتباط آن با مسائل دیگر ندارید.
فرافکنی
مطابق با رویکرد سیستمی هیچ محرک بیرونی در بروز مشکلات دخیل نیست و همه دلایل و مسبب مسائل در درون سیستم رخ می‌دهد و قسمتی از آن می‌باشد. ولی اگر شما خصوصیت فرافکنی و مقصر دانستن محیط را دارید؛ هرگز از این نوع تفکر بهره نمی‌برید.
تفکر صفر یا صد | رویکرد سیستمی
اگر در مورد یک موضوع این تفکر را داریم که بیشتر از دو راه ندارد، یا صفر است یا صد. در این حالت اصلا به بقیه مسائل توجه نمی‌کنید که شاید در شرایط دیگر عملکرد و راه دیگری هم باشد. به طور کلی برای تعاملات نقشی قائل نیستید.
تفکر انعطاف ناپذیر
کودکان رویکرد سیستمی را به خوبی درک می‌کنند و در برابر آن مقاومت نمی‌کنند، زیرا ذهنشان درگیر یک قالب خاص و انعطاف‌ناپذیر نیست. ولی با افزایش سن و در دوران بزرگسالی با توجه به آموخته‌هایش یک نوع تفکر خطی و طراحی شده در آنها به وجود می‌آید و دیگر نمی‌توانند به آسانی از آن رها شوند. یعنی ذهنشان توسط قوانین و تصورات از پیش شکل گرفته هدایت می‌شود.
توجه به اعداد | رویکرد سیستمی
رویکرد سیستمی یک نوع تفکر توسعه‌گرا می‌باشد، ولی توجه به اعداد و ارقام تنها به مسئله رشد برمی‌گردد و از رسیدن به تفکر سیستمی جلوگیری می‌کند. رشد، یعنی افزایش در کمیت، اعداد و اندازه. ولی توسعه، یعنی افزایش قابلیت و توانایی است.
توجه منفعل به تحلیل
توجه منفعل به تحلیل و تجزیه یک مسئله، تا حدودی خصوصیات و ویژگی‌های یک مجموعه را از بین خواهد برد و مانع از تجزیه و ترکیب می‌شود که فرآیند رویکرد سیستمی است. در رویکرد تحلیلی موضوع مورد بررسی به عنوان یک کل تجزیه می‌گردد، ولی در رویکرد سیستمی به عنوان یکی از اجزای کل به آن پرداخته می‌شود.
نتیجه گیری
رویکرد سیستمی در کسب و کار از اهمیت بالایی برخوردار است. برای اینکه افراد بتوانند تفکر سیستمی داشته باشند لزوما باید مهارت هایی را در خود تقویت کنند. این تفکرات شامل تفکرات پویا، علت، کمی، علمی، اثر و ایستا است. برای آموزش مهارت های ساده باید از روانشناس کمک بگیرید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری، آنلاین و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه می‌دهد. برای‌کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه رویکرد سیستمی می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
