درمان اختلال شخصیت خودشیفته ( علائم و علل خودشیفتگی )
درمان اختلال شخصیت خودشیفته مانند درمان سایر اختلالات شخصیت، چالشها و مشکلات بسیاری را برای درمانگر به همراه خواهد داشت. با توجه به اینکه مبتلایان به شخصیت خودشیفته نسبت به وضعیت خود بینشی ندارند معمولاً برای درمان نیز اقدامی انجام نمیدهند. آن ها با خودمحوری، سوءاستفاده ها، بی توجهی ها و رفتارهای متکبرانه شان با نزدیک ترین آدم های اطرافشان دچار تعارض میشوند. این تعارضات معمولا شروع چالش ها و مشکلاتی است که در پی حضور در کنار شخصیت نارسیست تجربه میکنید. در ادامه راه هایی برای تشخیص و درمان به هنگام شرح داده ایم. همینطور میتوانید به صورت رایگان از تست شخصیت شناسی استفاده نمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه درمان اختلال شخصیت خودشیفته می توانید از طریق تلفن 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین و مجرب ترین متخصصان کودک و نوجوان در کلینیک تخصصی ذهن نو ارتباط برقرار کنید.
تعریف شخصیت خودشیفته
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی(DSM-5) بطور کلی خودشیفتگی یک الگوی شناختی، رفتاری و هیجانی است که مشخصههای اصلی آن تصویری بزرگ نمایی شده از خود، احساس محق بودن، احساس همدلی نکردن و نیاز به مورد تحسین و توجه قرار گرفتن میباشد. اختلال شخصیت خودشیفته، در دسته اختلالات شخصیت و در کلاسترB در کنار اختلالاتی همچون شخصیت ضد اجتماعی، شخصیت مرزی و شخصیت نمایشی قرار دارد.
افسانه یونانی نارسیس
داستان پسر زیبارویی را که عاشق تصویر خود شد احتمالا به گوشتان آشناست. او عشق اطرافیان و دختران دیگر را رد میکرد و به ستایش خود مشغول بود. روزی او عکس خود را در آب دید و به قدری محو تماشای خود شد که در آب افتاد و غرق شد. نام اختلال شخصیت خودشیفته از این داستان گرفته شده است.
ویژگیها و علائم اختلال شخصیت خودشیفته
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، با اینکه ظاهرا دارای اعتماد بنفس فراواناند، بررسیها نشان میدهد که اتفاقا اعتماد بنفس بسیار شکنندهای دارند. نسبت به ارزیابی دیگران حساسیت بیش از حد دارند ولی خود را آسیب پذیر یا حساس نشان نمیدهند. مسئولیت ناپذیر، حق به جانب، غیر قابل انعطاف و انتقاد ناپذیرند. به دیگران حسادت کرده یا احساس میکنند که دیگران به آنها حسادت میکنند.
بیشتر گوینده هستند و ساکت نمیمانند. رفتار خوب آنها مشروط به دریافت تحسین و توجه طرف مقابل است. به معاشرین خود ارزشهای والا میدهند تا از این طریق عزت نفس خود را بالا ببرند (انعکاس آیینه ای). ممکن است در شرایط استرس زا تهاجمی رفتار کنند یا تصمیمات ریسکی و غیراخلاقی بگیرند. مکانیسمهای دفاعی انکار و گسستگی در آنها شایع است.
حتما مقاله مربوط به برخورد با خودشیفته ها را بخوانید.
هم ابتلایی و تشخیص افتراقی
ممکن است با اختلالات شخصیت نمایشی، مرزی، ضداجتماعی و پارانویید با هم بروز پیدا کند. مهم ترین ویژگی افتراقی اختلال شخصیت خودشیفته، خودبزرگ بینی خاص شخصیت خودشیفته است. توجه آمیخته به تشویق ویژگی مهم دیگر میباشد که در سایر اختلالات دیده نمیشود.
تشخیص گذاری اختلال شخصیت خودشیفته
تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته معمولا دشوار است چراکه گاهی با دیگر اختلالات شخصیت بروز کرده و یا علائمی مشابه با آنها دارد. چنین فردی خود را بیمار نمیداند به همین دلیل برای درمان مراجعه نکرده و همچنین حتی حرف های اطرافیان را نیز در این مورد نمیپذیرد. اگر فرد 5 مورد از علائم زیر را برای مدت زمان حداقل 6 ماه داشت بدون اینکه در این دوران تغییری در علائم ایجاد شود؛ مبتلا به این اختلال است.
زیاده روی در فکر کردن در مورد استعداد، قدرت و عشق ایده آل خود
- فرد معتقد است منحصر بفرد است
- نیاز بیش از اندازه به توجه و تحسین
- بی توجهی و نادیده گرفتن دیگران
- متکبر بودن
- بزرگ نمایی
- سواستفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف خود
زمینه و عوامل پیدایش شخصیت خودشیفته
مطالعه بر روی دوقلوها حاکی از وجود عوامل ژنتیکی قوی در این زمینه است. به این صورت که افراد با سابقه اختلال شخصیت خودشیفته در نزدیکان خود، به احتمال بیشتری نسبت به سایر افراد به این اختلال مبتلا میشوند. از طرف دیگر تاثیر محیط را نیز نمیتوان نادیده گرفت. محیط به دو صورت بر این اختلال تاثیر میگذارد:
1. پدر و مادرانی که بیش از حد به فرزندان خود توجه کرده و نیازهای کودک را بدون تاخیر ارضا کردهاند. معلمان و مدیرانی که در مدرسه دانشآموزی را بیشتر از حد معمول مورد تشویق قرار دادهاند.
2. والدین سرد و بی عاطفه و کنترلگر که به ندرت موفقیتهای فرزند خود را ستایش کردهاند و از این طریق وجود او از حقارت و بی ارزشی آکنده شده است. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه والدین خودشیفته کلیک کنید.
3. تاثیرات فرهنگی و اجتماعی را نیز نمیتوان در این مورد نادیده گرفت. چنین افرادی بسیار آسیب پذیر بوده و اعتماد به نفس شکننده ای دارند. به همین دلیل در فرهنگ ها و اجتماعاتی که کمتر به به توانایی های افراد توجه میشود؛ احتمال بروز این اختلال نیز بیشتر میشود.
پیامدهای بروز شخصیت خود شیفته
بطور معمول روابط بین فردی افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته به دلیل بی اعتنایی نسبت به حساسیتهای دیگران مختل است. امکان دارد که به دلیل جاه طلبی زیاد در زندگی تحصیلی و شغلی خود موفق باشند. آنها عموما به سمت شغلهایی مانند سیاستمداری، پزشکی، اجرا و بازیگری گرایش پیدا میکنند.
همچنین ممکن است این به دلیل مشکل در برقراری ارتباط با انزوای اجتماعی و افسردگی، هیپومانیا، بی اشتهایی عصبی و اختلالات مصرف مواد درگیر باشند. برای کسب اطلاع در زمینه برخورد با شخصیت خودشیفته کلیک کنید.
انواع شخصیت خودشیفته
دسته بندیهای فراوانی توسط نظریه پردازان برای آن در نظر گرفته شده (مانند متظاهر، گنجهای و زهراگین) اما بطورکلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته در دو دسته خودبزرگ بین Grandiose ( همراه با برونگرایی، قدرت طلبی و توجه طلبی) و آسیب پذیر vulnerable (همراه با کم حرفی و خودداری، احساس تهدید یا تحقیر) دسته بندی میشوند.
خودشیفته ها در روابط عاطفی چطور عمل میکنند؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، در روابط عاطفی قادر به تجربه درک عمیقی از عشق نیستند (مگر در رابطه با فرزندشان). نسبت به فرد مقابل خود سلطه جویی و استثمار دارند و به همین دلیل مکمل خوبی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته یا Dependent Personality Disorder به شمار میروند. ممکن است همسران وفادار و صادقی نباشند و شریک خود را صرفا جهت بهره کشی و رفع نیازهای خود بخواهند. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه ازدواج با شخصیت خودشیفته کلیک کنید.
درمان شخصیت خودشیفته
همه ما با افراد خودشیفته روبرو شده ایم. گاهی این خودشیفتگی به قدری افراطی و زیاد است که اطرافیان را مورد آزار و اذیت قرار میدهد. افرادی که به اختلال شخصیت خودشیفته مبتلا هستند، خود را برتر از همه میدانند و به دنبال اجرای نمایش هستند. حتی این افراد انتظارات غیر معمولی از دیگران دارند و بیشتر مواقع در حال تحقیر دیگران هستند. اما خودشان هرگز افراد انتقاد پذیری نیستند.
به همین دلیل است که درمان شخصیت خودشیفته از واجبات است. زیرا این افراد با رفتارهایی که از خود نشان میدهند، دیگران را اذیت میکنند. برای درمان روش های مختلفی وجود دارد که پیشنهاد میکنیم برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
کدام نوع شخصیت های خودشیفته نیاز به درمان دارند؟
بهطورکلی اختلالات شخصیت به معنای ویژگیهای شخصیتی هستند که از نوجوانی یا اوایل بزرگسالی در فرد نمایان میشوند و با توجه به تفاوتی که از رفتار معمول جامعه دارند مشکلاتی را برای فرد به همراه خواهند داشت. و حتما باید درمان شود. شخصیت خودشیفته نیز یکی از انواع این اختلال است که اصلیترین ویژگی آن خود دوستی بیشازحد است. این افراد به قدری باعث آزار دیگران میشوند که همه به دنبال درمان شخصیت خودشیفته هستند.
علاقه این افراد به خودشان باعث بروز خطای فکری میشود که به آن خودبزرگبینی میگویند. خودبزرگبینی به این معناست که فرد بیدلیل خود را بالاتر از دیگران و سزاوار دریافت امتیازات ویژهای میداند. این موضوع باعث میشود که آنها معمولا در شرایطی که در مرکز توجه نباشند احساسات منفی نظیر خشم را تجربه کنند و یا دیگران را مورد بهرهکشی قرار دهند. حسادت یکی دیگر از ویژگیهای شخصیت خودشیفته است که به دلیل خودبزرگبینی ایجاد میشود و به این معناست که فرد احساس میکند هیچکس نباید در جایگاهی برتر و بالاتر از او قرار بگیرد.
بهترین درمان شخصیت خودشیفته
برای درمان شخصیت خودشیفته روشهای مختلفی وجود دارد که در ادامه آنها را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد. درمانگران میتوانند با توجه به وضعیت فرد، میزان پذیرش وی و همینطور نوع مشکلاتی که در زندگی او ایجاد شده یکی از این روشها را انتخاب نمایند و یا از مجموعه آنها استفاده کنند. بینش پایین فرد نسبت به اختلالی که دارد و همینطور باور وی به توانمندی خود معمولاً میتواند دشواریهای بسیاری را در فرایند درمان ایجاد نماید.
درمان شناختی – رفتاری
یکی از اصلیترین روشهایی که برای درمان شخصیت خودشیفته مورداستفاده قرار میگیرد درمان شناختی-رفتاری است. در این درمان به فرد کمک میشود تا باورهای اشتباهی که در مورد بینقص و عالی بودن خود دارد را کنار بگذارد و باورهای سازندهتری را جایگزین آنها نماید. علاوه بر این حساسیتی که این افراد به ارزیابی شدن از جانب دیگران دارند نیز در این درمان موردبررسی قرار میگیرد. در درمان شناختی-رفتاری علاوه بر ارزیابی باورهای ناکارآمد در این افراد رفتارهای نامناسب آنها نیز موردبررسی قرار گرفته و رفتارهای صحیحتری جایگزین آنها خواهند شد.
روش های آرام سازی برای درمان شخصیت خودشیفته
استفاده از تکنیکهای آرامسازی معمولاً میتواند جزئی از فرایند درمان شخصیت خودشیفته باشد. در این روش به فرد آموزش داده میشود که چنانچه مورد ارزیابی و انتقاد قرار گرفت و یا توجهی را که انتظار داشت از دیگران دریافت نکرد بهجای عصبانیت و بدرفتاری با استفاده از این تکنیکها خود را آرام کرده و رفتار نامناسبی نشان ندهد.
درمان های هیجان مدار
از دیگر روش های درمان شخصیت خودشیفته، درمان های هیجان مدار است. یکی از نقاط ضعف اصلی بیماران مبتلا به شخصیت خودشیفته این است که آنها توانایی درک احساسات دیگران و همدلی با آنها را ندارند. درمانهای هیجان مدار به این افراد کمک میکند تا با احساسات و هیجانات دیگران آشنا شوند و توانایی همراهی و همدلی با آنها را پیدا کنند.
درمان شخصیت خودشیفته با دارو درمانی
هیچ داروی خاصی برای درمان شخصیت خودشیفته وجود ندارد بااینحال درصورتیکه درمانگر احساس کند بیمار در زمینههای خاصی نیاز به استفاده از دارو دارد میتواند از این شیوه درمانی نیز برای بهبود شخصیت خودشیفته استفاده کند.
خانواده درمانی
علاوه بر شخصیت خودشیفته اطرافیان وی نیز ازجمله افرادی هستند که میبایست در جلسات درمانی شرکت داشته باشند. حضور خانواده در درمان شخصیت خودشیفته معمولاً با دو هدف صورت میگیرد. یکی از این اهداف این است که درمانگر وظیفه دارد آگاهی اعضای خانواده را درباره شخصیت خودشیفته و همینطور شیوه برخورد با فردی که دچار خودشیفتگی است را افزایش دهد. درصورتیکه آگاهی خانواده در این زمینه افزایش پیدا کند آنها توانایی بیشتری برای مدیریت شرایط خواهند داشت و درنتیجه احتمال بروز تنش میان اعضا کاهش پیدا میکند.
علاوه بر افزایش آگاهی خانواده، مبتلایان به شخصیت خودشیفته معمولا آسیبهای روحی بسیاری را تجربه خواهند کرد. آنها معمولاً به دلیل بدرفتاری و بیتوجهیهای مبتلایان به شخصیت خودشیفته مشکلاتی نظیر افسردگی و یا ضعف اعتمادبهنفس را تجربه میکنند. استفاده از جلسات خانوادهدرمانی به این افراد کمک خواهد کرد تا سلامت روحی خود را حفظ کنند. برای شروع خانواده درمانی روی مشاوره خانواده کلیک کنید.
روان درمانی با محوریت انتقال (TFP)
یکی از روش های درمان شخصیت خودشیفته، رواندرمانی با محوریت انتقال است. این روش درمانی با یک قرارداد درمانی کلامی آغاز میشود. این افراد اهداف خود را به خاطر میآورند و بر آنها متمرکز میشوند. و روان درمانگر با کمک ارتباط با بیمار شروع به درمان او میکند.
درمان متمرکز بر طرحواره
از دیگر روش های درمان شخصیت خودشیفته، درمان متمرکز بر طرحواره است. در این روش درمانی به افراد مبتلا کمک میشود تا طرح ناسالم ذهن خود را جایگزین طرح سالم کند. این افراد دائم در حال برداشت های منفی از خود و دیگران هستند. به همین دلیل این روش مناسب است.
درمان مبتنی بر ذهن
یکی از روش های درمان شخصیت خودشیفته، درمان مبتنی بر ذهن است. این روش به افراد کمک میکند تا با دقت بر افکار و احساست دیگران، اعمال خودشان را منعکس کنند و ارتباط روانی بگیرند.
بی توجهی به درمان شخصیت خودشیفته
در این قسمت به این سؤال پاسخ خواهیم داد که درمان شخصیت خودشیفته چه اهمیتی دارد و در صورت بیتوجهی به درمان چه پیامدهایی در انتظار فرد خواهد بود؟ بهطورکلی مبتلایان به اختلالات شخصیت، اعتقادی به ویژگیهای اخلاقی ناسازگار خود ندارند و به همین خاطر اقدامی نیز برای درمان آن انجام نخواهند داد. این درحالیست که رفتارهای آنها معمولاً باعث عذاب و ناراحتی در اطرافیان شده و مشکلاتی را برای آنها ایجاد میکند. به همین خاطر توجه به درمان شخصیت خودشیفته باعث خواهد شد که روابط آنها با اطرافیان شرایط بهتری پیدا کرده و بسیاری از مشکلات در روابط میان فردی بیمار کاهش مییابد.
اگر چه مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته معمولا بهعنوان افرادی مغرور و بیاحساس شناخته میشوند بااینحال آنها در درون خود احساسات ضدونقیضی را تجربه میکنند که حجم زیادی از انرژی روانی آنها را صرف خود میکند. درصورتیکه شخصیتخودشیفته فرد درمان شود؛ انرژی روانی آنها بهجای تمرکز بر اثبات خود بهعنوان بهترین فرد، صرف امور سازندهتری شده و درنتیجه بهرهوری وی افزایش پیدا میکند.
نکات مهم در اختلال شخصیت خودشیفته
-خودمحوری طبیعی کودکان و نوجوانان نباید به عنوان خودشیفتگی تفسیر شود.
-این اختلال از اواخر نوجوانی و قبل از بزرگسالی و معمولا در فرزندان اول یا تک فرزندان بروز پیدا میکند.
-اختلال شخصیت خودشیفته یک تا دو درصد جمعیت را در برمیگیرد که اکثرا مرد هستند.
-در جوامع ارزش گذار به فردیت مانند آمریکا در طی سالهای اخیر این اختلال رو به افزایش است.
-امروزه رسانههای اجتماعی بعنوان ابزاری شده که امکان توجه طلبی و نمایش خودشیفتهها را بالا میبرد.
-اختلال شخصیت خودشیفته برای درمان نیاز به جلسات رواندرمانی بلند مدت دارد و درمانهای کوتاه مدت موثر نیستند.
-فرزندان والدینخودشیفته احتما ابتلا به شخصیت خودشیفته را نیز دارند.
-توجه به خواسته های شخصیت خودشیفته وضعیت او را تعدیل نمی کند.
-آگاهی شخصیت خودشیفته از علل و بروز رفتارهای نارسیستی اش موجب درمان او نمی شود.
در صورتی که فرد با نشانه های ذکر شده تشخیص خودشیفته نداشته باشد، ممکن است دچار اروتومانیا باشد.
کلام آخر
برای دریافت مشاوره در زمینه درمان اختلال شخصیت خودشیفته می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
سوالات متداول
روشهای مختلفی برای درمان شخصیت خودشیفته وجود دارد که درمانگر با توجه به شرایط فرد میتواند یکی از آنها یا ترکیبی از این روشها را انتخاب کند. بااینحال درمانهای شناختی-رفتاری ازجمله بهترین درمانها هستند.
هیچ دارویی برای درمان اختلالات شخصیت ساخته نشده است بااینحال درصورتیکه درمانگر احساس کند فرد به دلیل مشکلات ثانویه نیاز به استفاده از داروی خاصی دارد میتواند از داروها نیز استفاده نماید.
