طرحواره شکست
طرحواره شکست یکی از انواع طرحواره های ناسازگار است که طبق نظریه یانگ در پاسخ به برآورده نشدن یا ارضای نامناسب نیاز به هویت و خودمختاری در دوران کودکی شکل می‌گیرد. کسانی که از این طرحواره برخوردار هستند همواره نوعی پیش گویی منفی در مورد عملکرد خود دارند و توانایی هایشان را کمتر از آنچه که هست برآورد می‌کنند. در ادامه در مورد طرحواره شکست، علل پدید آیی و نحوه درمان آن توضیحات بیشتری را ارائه کرده‌ایم. برای تغییر کامل این طرحواره، حتما برای مشاوره فردی کلیک کنید.
طرحواره شکست و طرحوارهای ناسازگار اولیه
طرحواره‌های ناسازگار اولیه مجموعه عقاید، باورهای مرکزی، هیجانات عاطفی و بدنی هستند که مواجه شدن با آن‌ها منجر به تجربه احساس پریشانی و ناامنی در انسان می‌شود. طرحواره ها مفاهیمی شناختی بوده که در نظریه‌های شناختی رفتاری همواره مورد بحث قرار می‌گرفتند.
با این حال جفری یانگ در نظریه اسکیماتراپی خود به طور گسترده به آن ها پرداخت. او بر این باور بود که همه انسان‌ها دارای 5 نیاز هیجانی اصلی هستند که نیاز به دلبستگی، هویت، آزادی بیان، پذیرش محدودیت و تفریح را شامل می‌شود. اگر در دوران کودکی والدین نتوانند به شیوه‌ای سالم به این نیازهای فرزند خود پاسخ بدهند طرحواره‌های ناسازگار اولیه در ذهن او شکل می‌گیرند. محتوای هر طرحواره متناسب با نیاز برآورده نشده متفاوت خواهد بود. در همین راستا جفری یانگ 18 طرحواره ناسازگار را شناسایی کرده که شکست نیز یکی از آن‌هاست.
طرحواره شکست
طرحواره شکست به مجموعه‌ای از عقاید و باورها گفته می‌شود که محتوای اصلی آن‌ها ناتوانی در انجام امور و پیش بینی عدم موفقیت است. کسانی که در ارزیابی‌های روان شناختی طرحواره شکست را از خود نشان می‌دهد، همواره قابلیت های خود را کمتر از آنچه هست برآورد می‌کنند و از جانب دیگران به عنوان افرادی بدون اعتماد نفس شناخته می‌شود.
طرحواره شکست موجب می‌شود که فرد در زندگی معمولا با نوعی پیش گویی خودکام بخش عمل کند. به این معنا که از قبل شکست خود را حتمی می‌داند. از همین رو عملکرد ضعیفی نشان می‌دهد که همین عملکرد منجر به ثابت شدن فرضیه ناتوانی او در مورد خودش می‌شود.
علل شکل گیری طرحواره شکست
جفری یانگ در نظریه خود این موضوع را مطرح کرده است که هر طرحواره حاصل برآورده نشدن نیازهای هیجانی، پاسخ نامناسب والدین به این نیازها و خلق و خوی منحصر به فرد کودک است. برای مثال کودکانی که خلق و خوی به اصطلاح آسان تری دارند ممکن است به طور شدید به برآورده نشدن نیازهای هیجانی پاسخ ندهند و بتوانند مجددا قوای روانی خود را به واسطه نیروهای کمکی دیگر در محیط بازیابند.
با این حال کودکانی که از نظر خلقی بچه‌های دشوارتری هستند و سازگاری پایین تری دارند در صورت برآورده نشدن نیازهای هیجانی و مواجهه با بدرفتاری والدین بیشتر احتمال دارد که طرحواره‌های ناسازگار مختلفی را در ذهن خود شکل بدهند. در همین راستا طرحواره درمانگران بر این باورند که طرحواره شکست در پاسخ به برآورده نشدن نیاز به هویت و خودمختاری پدید می‌آید. هویت به این معناست که فرد بتواند با وجود علاقه مندی که به والدین دارد عقاید منحصر به فرد خود را داشته باشد و از همان کودکی استقلال ذهنی را تمرین نماید. والدینی که دائما توانایی های کودک را به هر دلیلی تضعیف می‌کنند بیش از دیگران ممکن است ذهنیت یک فرد شکست خورده را به فرزند خود القا کنند.
طرحوراه شکست در چه کسانی بیشتر مشاهده می‌شود؟
همان طور که گفته شد نحوه پاسخ دهی والدین به نیاز هیجانی کودک در مورد خودمختاری، استقلال و هویت در شکل گیری این طرحواره نقش بسزایی دارد. در همین راستا بررسی های بالینی نشان می‌دهد این طرحواره در بچه هایی که والدین مضطرب، کنترل گر و دخالت گری دارند بیش از دیگران دیده می‌شود. چرا که این پدر و مادرها به طور غیر مستقیم این پیام را به فرزند خود می‌رسانند که او نمی‌تواند کارها را به درستی انجام دهد و اگر نظارت و تذکر و بیش از حد آن ها نباشد کودک حتما شکست خواهد خورد.
در نتیجه بسیار اهمیت دارد که برای مراقبت از فرزندتان لحنی حمایتگرانه داشته باشید و با تخریب و انتقاد در پی کمک به او بر نیایید. همواره به خاطر داشته باشید که انتقاد و کنترل بیش از حد با از بین بردن اطمینان کودک نسبت به توانمندی های خود نه تنها باعث پیشرفت‌اش نمی شود؛ بلکه زمینه تجربه انواع شکست را نیز در او فراهم می‌کند.
درمان طرحواره شکست
برای درمان طرحواره شکست ابتدا باید از وجود آن در خود مطمئن شوید. افراد غیر متخصص نمی‌توانند برخورداری از طرحواره های ناسازگار را در شما تشخیص دهند. این در حالی است که روانشناسان متخصص در حوزه اسکیماتراپی با استفاده از تست های روان شناختی و مصاحبه های بالینی می توانند در مورد انواع طرحواره‌های ناسازگاری که در ذهن دارید، علل بروز و عوامل تداوم بخش آن ها به شما آگاهی بدهند. در نتیجه برای درمان این مسئله لازم است به یک روان شناس بالینی دوره دیده در زمینه طرحواره درمانی مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه درمان انواع مشکلات می‌توانید در هر زمان از روز برای روان درمانی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سوالات متداول
از کجا می توان فهمید که دچار طرحواره شکست هستیم؟
طرحواره شکست معمولا با احساس ناتوانی در انجام کارها، پیش بینی دائمی شکست و یادآوری خاطراتی در تایید این موضوع خود را نشان می دهد. با این حال برای تشخیص وجود انواع طرحواره های مختلف در خود لازم است که از یک روانشناس متخصص در زمینه طرحواره درمانی کمک بگیرید.
