سروتونین چیست
آیا می‌دانید تاثیر هورمون سروتونین در بدن چیست ؟ یکی از مهم‌ترین مواد شیمیایی موجود در بدن سرتونین نام دارد که برای انجام شدن کارکردهای متنوعی در مغز و جسم ضروری است. این ماده علاوه بر اثرات جسمی، روی روان و سلامت روحی انسان نیز بسیار مؤثر است. لذا آشنایی با آن، چگونگی تولید آن و نیز آگاهی از روش‌هایی که باعث افزایش ترشح این ماده در بدن می‌گردد، بسیار لازم و حیاتی است. در ادامه نحوه تولید، چگونگی باز جذب سروتونین و راه های افزایش سروتونین را شرخ داده‌ایم. برای دریافت مشاوره افسردگی کلیک کنید.
سرتونین چیست ؟
سرتونین ماده‌ای شیمیایی در بدن است که هم در دسته انتقال‌دهنده‌های عصبی و هم در دسته هورمون‌ها جای دارد. این ماده نقش‌های مختلفی در بدن دارد. ازجمله: سرکوب درد، ایجاد حالت خواب، بازداری رؤیا، سرکوب توهم، انجام رفتارهای مربوط به تغذیه و همچنین تنظیم نوسانات خلقی.
بنابراین می‌توان گفت که به‌طورکلی سرتونین، ماده‌ای است که برای داشتن سلامت جسمی و روانی بسیار پراهمیت است. برخی پژوهشگران به این ماده «هورمون شادی» می‌گویند و این موضوع به نقش پرارزش آن بر هیجانات انسان اشاره دارد.
سروتونین کجا تولید می‌شود ؟
یکی از مهم‌ترین وظایف این ماده، انتقال پیام بین سلول‌های عصبی است؛ بنابراین لازم است همواره در بدن تولیدشده و موجود باشد. کمتر از دو درصد سرتونین جسم انسان در مغز ساخته و ترشح می‌گردد و اکثر مقدار آن یعنی چیزی نزدیک به نود درصد کل سرتونین بدن به‌وسیله روده‌ها تولید می‌گردد. روده‌ها برحسب پیام‌ها و دستوراتی که از مغز دریافت می‌کنند این ماده را ترشح یا ذخیره می‌سازند.
علاوه بر این، تقریباً هشت درصد میزان سرتونین نیز در پلاکت‌های خون ذخیره می‌گردد. درنتیجه همراه با گردش خون، این ماده نیز می‌تواند به‌سرعت خود را به بخش مای مختلف بدن برساند.
نقش مهارکننده های باز جذب سروتونین چیست ؟
با توجه به نقش بسیار پررنگ سروتونین در فعالیت‌های متنوع جسمی و روانی، در صورت به هم ریختگی میزان آن در بدن، استفاده از دارو برای تنظیم آن ضرورت پیدا می‌کند. ازجمله مواد و داروهایی که در این زمینه به شدت مؤثر بوده‌اند، «مهارکننده‌های باز جذب سرتونین» نام دارند، به‌طور خلاصه این دسته از داروها را «SSRI» می‌نامند. از معروف‌ترین داروهای تأیید شده در این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیتالوپرام
- اس سیتالوپرام
- فلوکستین
- فلووکسامین
- پاروکستین
- سرترالین
- ویلازودون
تمامی این داروها نقش مؤثری در اختلالات روانی خلقی به‌خصوص افسردگی دارند. بااین‌حال برخی از آن‌ها برای درمان برخی دیگر از بیماری‌های روانی نیز توصیه‌شده‌اند؛ ازجمله اختلال وسواسی- اجباری، اختلال استرس پس از سانحه، ملال پیش از قاعدگی، پانیک، جمعیت هراسی و اختلال اضطراب اجتماعی. برای آشنایی بیشتر با علائم افسردگی کلیک کنید.
عوارض داروهای افزایش سروتونین چیست ؟
این دسته از داروها نیز مانند هر دارو دیگری دارای یک سری از عوارض جانبی و مشکل‌آفرین برای انسان هستند. این موارد باید تحت بررسی پزشک و ازنظر زمان شروع اثرات، مدت و شدت آن‌ها مدنظر قرار گیرد. اکثر داروهای مهارکننده باز جذب سرتونین اثرات جانبی مشترکی دارند، اما هر یک از آن‌ها بسته به خود بیمار ممکن است باعث عوارض شدیدتر شده و یا حتی خطرساز شوند. ازجمله عوارض جانبی این داروها به شرح زیر است. برای آشنایی با سایر روش‌های درمان افسردگی کلیک کنید.
کژ کاری جنسی
تمام داروهای SSRI باعث به وجود آمدن کژکاری جنسی در افراد می‌شود. شایع‌ترین شکایات در این زمینه می‌توان به فقدان ارگاسم، مهار ارگاسم و کاهش میل جنسی اشاره کرد. لازم به ذکر است که برخلاف اکثر عوارض داروهای این دسته، مشکل مهار جنسی تا زمانی که فرد در حال مصرف آن باشد، از بین نمی‌رود و پابرجا است.
عوارض گوارشی
رایج‌ترین شکایات در این زمینه برمی‌گردد به تهوع، اسهال، بی‌اشتهایی، استفراغ، نفخ و سوءهاضمه. البته باید اشاره کرد برخی از این عوارض بستگی به دوز مصرفی بیماران داشته و در نتیجه قابل بهبود است.
اضطراب
فلوکستین طبق پژوهش‌ها و گزارش‌ها، در چند هفته اول باعث ایجاد اضطراب در فرد می‌گردد؛ اما این اثر بعد از چند هفته کاهش می‌یابد. این مشکل در داروهایی از قبیل پاروکستین و اس سیتالوپرام به‌مراتب کمتر دیده می‌شود.
کندی هیجانی
این مشکل ازجمله عارضه‌های شایع مصرف دارو مای SSRI است. بیماران اظهار می‌کنند که قادر نیستند در واکنش به موقعیت‌های هیجانی گریه کنند، یا اینکه بیشتر حالت بی‌احساسی و بی‌تفاوتی داشته‌اند.
راه های افزایش طبیعی سروتونین چیست ؟
همان‌طور که سرتونین روی فعالیت های مختلفی در بدن تأثیرگذار است، انجام این کارها نیز به‌صورت خودآگاهانه و به‌دفعات باعث بیشتر شدن میزان سرتونین خون می‌گردد. برخی از این روش‌ها به شرح زیر آمده است:
- ورزش‌های کاهش دهنده استرس
- تمرین برای حفظ و متعادل کردن خلق‌وخو
- حمام آفتاب
- مدیتیشن و انجام یوگا
- گوش داد به موسیقی ملایم
- رقصیدن و شادی
- ماساژ بدن و طب سوزنی
- روان‌درمانی و مراجعه به روانشناس
غذاهایی که باعث افزایش میزان سرتونین می‌گردد؟
- انواع کربوهیدرات
- ویتامین D و امگا 3
- مکمل های روی و منیزیوم
- زردچوبه
- زعفران
برای دریافت مشاوره در زمینه افسردگی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
