روانشناسی شخصیت

روانشناسی شخصیت یکی از شاخه‌های جالب علم روان‌شناسی است. دانشمندان این علم سعی می‌کنند به این سؤال پاسخ بدهند که شخصیت ما چطور شکل گرفته است. به همین خاطر این رشته برای بسیاری از ما جالب است. در حقیقت بسیاری از ما می‌خواهیم اطلاعات بیشتری راجع به خودمان و همین‌طور اطرافیان‌مان به دست بیاوریم. دانستن این اطلاعات به ما کمک می‌کند درک بهتری از خودمان و روابط اطراف‌مان به دست بیاوریم. به‌علاوه این روزها صحبت‌های بسیاری راجع به شخصیت شناسی از روی چهره می‌شود؛ یا تست‌های شخصیت بسیاری در فضای مجازی وجود دارد که ادعا می‌کنند می‌توانند شخصیت شما را حتی با یک سؤال بیان کنند. واقعاً به کدام یک از این گفته‌ها می‌توانیم اعتماد کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال لازم است که با مفهوم شخصیت و همین‌طور روان‌شناسی شخصیت آشنایی داشته باشید.

فهرست مطالب

برای دریافت مشاوره در زمینه روانشناسی شخصیت می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی روانشناسی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

روانشناسی شخصیت چیست؟

پیش از آنکه بخواهیم روانشناسی شخصیت را تعریف کنیم باید بتوانیم بگوییم که خود شخصیت به چه معنی است. شخصیت در یک بیان بسیار ساده مجموع آن چیزی است که ما را ساخته است. تمامی ویژگی و خصوصیاتی که هرکدام از ما داریم شخصیت ما را شکل می‌دهند. این ویژگی‌ها معمولاً پایدار هستند و تا آخر عمر همراه فرد باقی می‌مانند.

روانشناسی شخصیت رشته‌ای است که شخصیت را بررسی می‌کند. دانشمندان این رشته به دنبال این هستند که بفهمند شخصیت هر فرد چطور و تحت‌تأثیر چه مسائلی شکل می‌گیرد؟ شخصیت از چه زمانی شکل می‌گیرد؟ چه عواملی در آن تأثیرگذار هستند؟ به‌علاوه بررسی راه‌هایی برای سنجش شخصیت و همین‌طور بررسی بیماری‌هایی که ممکن است در این مسیر پیش بیاید از جمله موضوعاتی است که در روانشناسی شخصیت بررسی می‌شود. برای آشنایی با علم روانشناسی کلیک کنید.

دیدگاه‌ها و نظریه ها در مورد روانشناسی شخصیت

نظریه های روان شناسی شخصیت

رویکرد روانکاوی

اولین و مهم‌ترین نظریه شخصیت در دنیای روانشناسی را فروید مطرح کرد. او معتقد است شخصیت هرکدام از ما در سنین کودکی و به‌خصوص در 6 سال اول زندگی شکل می‌گیرد. اینکه نیازهای کودک در این دوران تا چه حد ارضا می‌شوند، اهمیت بسیاری دارد. ارضا نشدن نیازها یا حتی ارضای بیش از حد آن‌ها هر دو می‌توانند باعث تثبیت کودک در یک مرحله باشند. برای آشنایی بیشتر با انواع تیپ های شخصیتی کلیک نمایید.

برای مثال کودکانی که در سال اول زندگی خود یا در مرحله دهانی تثبیت می‌شوند، بیشتر رفتارهای گیرنده دارند. آن‌ها معمولاً سعی می‌کنند تا از دیگران محبت، کمک یا هر چیز دیگری را دریافت کنند و کمتر پیش می‌آید که کاری برای آن‌ها انجام بدهند. می‌توان گفت که آن‌ها برخلاف اینکه بزرگ شده‌اند درست مانند یک کودک یک‌ساله رفتار می‌کنند.

دیدگاه اریک اریکسون

اریکسون یکی از شاگردان فروید است. بااین‌حال دیدگاه او کمی با فروید متفاوت است. اریکسون معتقد است که رشد تا زمان بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. فرد در هر دوره از زندگی با یک چالش مواجه می‌شود. حل کردن موفقیت‌آمیز یا شکست خوردن در حل این چالش هرکدام باعث به‌وجودآمدن برخی ویژگی‌ها در فرد می‌شود.

برای مثال کودکی سنی است که هرکدام از ما تلاش می‌کنیم تا مهارت‌های خود را تثبیت کنیم. اگر والدین به کودک کمک کنند که به توانایی‌های خود اعتماد کند، او اعتمادبه‌نفس را در خود پرورش می‌دهد. اما در صورتی که کودک از پس این چالش برنیاید ضعف اعتمادبه‌نفس و احساس خجالت و شرمندگی یکی از ویژگی‌های شخصیتی او خواهد شد.

دیدگاه رفتارگرایان

روان‌شناسان رفتارگرا اعتقادی به باورها و افکار درونی ندارند. آن‌ها تنها رفتار قابل‌مشاهده را بررسی می‌کنند. به همین خاطر نظریه آن‌ها راجع به شخصیت نیز به رفتار قابل‌مشاهده مربوط می‌شود. آن‌ها معتقدند چیزی که باعث شکل‌گیری شخصیت‌های مختلف می‌شود ارتباط متفاوت هرکدام از ما با محیط اطراف است. برای مثال دو کودک را در نظر بگیرید که یکی از آن‌ها بابت رفتار پرخاشگرانه تشویق می‌شود و دیگری بابت این رفتار تنبیه می‌شود. طبیعتاً پرخاشگری یکی از صفات شخصیتی کودک اول خواهد شد؛ اما در مورد کودک دوم این‌گونه نخواهد بود.

انسان‌گرایان

یکی از معروف‌ترین نظریات انسان‌گرایانه متعلق به آبراهام مازلو است. براین‌اساس همه ما یک مجموعه نیازهایی داریم که اولین آن‌ها نیازهای بیولوژیک مثل تمایل به خوردن، خوابیدن و نیازهای جنسی هستند؛ در طبقه آخر این نیازها نیز خودشکوفایی یا رشد و ارتقا خویشتن قرار دارد. مازلو معتقد است هرکدام از نیازهای این هرم زمانی برای ما اهمیت پیدا می‌کند که نیازهای طبقه قبلی کاملاً برطرف شده باشد. به همین خاطر از نظر او تا زمانی که همه نیازهای اولیه ما برطرف نشده باشند به خودشکوفایی فکر نخواهیم کرد.

زیست شناختی

روانشناسی شخصیت در مبحث زیست شناختی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در واقع بسیاری از دانشمندان معتقدند که این صفات زیستی و یا ژنتیکی هستند که منجر به شکل گیری ویژگی های شخصیتی ما می‌شوند. زیست شناسان افراطی چنین عقیده ای دارند. اما برخی از رفتارهای انسان و یا ویژگی های شخصیتی او هیچ گونه توجیه فیزیولوژیکی ندارد.

اختلال های شخصیتی

در روانشناسی اختلالات روانی را از اختلالات شخصیتی متمایز می‌کنند. حتی برخی معتقدند که ابتلا به اختلالات شخصیتی بسیار بدتر از اختلالات روانی است. این اختلالات را در سه گروه مختلف دسته بندی کرده و به آنها کلاستر A، B و C می‌گویند. برای آشنایی بیشتر با انواع اختلالات شخصیتی کلیک نمایید.

کلاستر A : شامل اختلال شخصیت پارانوئید، شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوتایپال است

کلاسترB : اختلال شخصیت ضداجتماعی، شخصیت مرزی،نمایشی و خودشیفته

کلاستر C: اختلال شخصیت وابسته، شخصیت اجتنابی و وسواسی جبری

روش های مطالعه روانشناسی شخصیت

سؤال دیگری که باید به آن جواب بدهیم این است که روان‌شناسان شخصیت چطور این اطلاعات را به دست می‌آورند. روش‌های مختلفی برای تحقیق در علم روانشناسی شخصیت وجود دارد. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

روش علمی

داده‌هایی که با این روش به دست می‌آیند بیشترین میزان دقت را دارند. در این روش روان‌شناسان بادقت و در محیط آزمایشگاهی متغیرها را مورد بررسی و دست‌کاری قرار می‌دهند. سپس از طریق نتایجی که تحقیقات آن‌ها داشته است راجع به شخصیت افراد نظر می‌دهند.

روش‌های بالینی

این روش‌ها همان‌طور که از نام‌شان پیداست براساس مشاهداتی که بر بالین بیماران انجام می‌شود شکل می‌گیرند. یکی از وظایف روان‌شناسان شخصیت بررسی اختلالات شخصیتی است. برای بررسی این بیماری‌ها و همین‌طور دلایل ایجاد یا بهترین راه درمان آن‌ها روان‌شناسان شخصیت بیمارانی که در بیمارستان‌ها بستری هستند را مورد بررسی قرار می‌دهند.

روش مطالعه موردی یا گزارش‌های شخصی

در این روش اطلاعات بر مبنای توضیحات یک نفر به دست می‌آید. در حقیقت به‌جای بررسی تعداد زیادی از بیماران یک نفر به‌صورت عمیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس اطلاعات و نتایجی که از زندگی این یک نفر به دست آمده به دیگران تعمیم داده می‌شود. از این روش معمولاً باید با احتیاط بیشتری استفاده شود. زیرا نتیجه‌گیری با استفاده از این روش ممکن است خیلی هم دقیق نباشد.

شناخت شخصیت چطور ممکن است؟

روان‌شناسان شخصیت با استفاده از نظریات علمی که در این زمینه وجود دارد آزمون‌هایی را برای سنجش شخصیت طراحی کرده‌اند. از جمله این آزمون‌ها می‌توان به آزمون نئو و همین‌طور MMPI اشاره کرد. اما باید دقت داشته باشید که انجام و تفسیر این تست‌ها نیاز به داشتن تخصص در زمینه روان‌شناسی دارد. به همین خاطر اگر قصد شناخت شخصیت خود یا هر یک از اطرافیان را دارید بهتر است راجع به این موضوع از یک روان‌شناس متخصص کمک بگیرید.

موضوع دیگری که در رابطه با شناخت شخصیت باید از آن صحبت کنیم بحث‌هایی هستند که این روزها در فضای مجازی بسیار مطرح می‌شوند. برای مثال شناخت شخصیت از روی چهره، دست خط، رنگ موردعلاقه و یا حتی تست‌هایی که با استفاده از یک سؤال راجع به شخصیت شما قضاوت می‌کنند. آیا واقعاً می‌توانیم به چنین ادعاهایی اعتماد کنیم؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت این موضوعات شاید بخش‌هایی از واقعیت را درون خود داشته باشند، اما به‌طورکلی در دسته شبه علم قرار می‌گیرند. یعنی اگرچه علم نیستند اما وجود آن‌ها برای علم ضرری هم ندارد. به همین خاطر باز هم تاکید می‌کنیم که اگر می‌خواهید راجع به شخصیت خود یا هر یک از اطرافیان‌تان اطلاعاتی به دست بیاورید بهتر است راجع به این موضوع از یک روان‌شناس متخصص کمک بگیرید.

روانشناسی شخصیت چه کاربردی دارد؟

کاربردهای روانشناسی شخصیت

یکی دیگر از سؤالاتی که ممکن است ذهن شما را درگیر کرده باشد این است که روانشناسی شخصیت چه فایده‌ای برای ما دارد؟ و چه زمانی باید به یک روانشناس شخصیت مراجعه کرد؟

یکی از مهم‌ترین وظایف روان‌شناسان شخصیت بررسی ویژگی‌های شخصیتی با استفاده از آزمون‌ها است. این موضوع به‌خصوص در مشاوره‌های پیش از ازدواج، مشاوره‌های استخدامی، استعدادیابی کودکان و هرجای دیگری که لازم است شما راجع به یک شخص اطلاعات بیشتری داشته باشید به کار می‌آید. با استفاده از این تست‌ها شما متوجه خواهید شد که هر فرد چه ویژگی‌هایی دارد؛ برای قرارگرفتن در چه جایگاهی مناسب است؛ و از همه مهم‌تر اینکه چطور باید با او رفتار کرد. یکی دیگر از کاربردهای روان‌شناسی شخصیت بررسی اختلالات و همین‌طور نقاط ضعفی است که در شخصیت یک نفر شکل می‌گیرد. به همین خاطر اگر نشانه‌های یک اختلال شخصیتی را در خود یا اطرافیان مشاهده می‌کنید بهتر است راجع به این موضوع از یک مشاور کمک بگیرید.

رشته روانشناسی شخصیت در مقطع کارشناسی ارشد

رشته روانشناسی شخصیت امروزه تبدیل به یک رشته جداگانه در دانشگاه شده و افراد می‌توانند در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل در آن بپردازند. اما این رشته ای است که تنها در دانشگاه های آزاد ارائه می‌شود و در دانشگاه های دولتی آموزش داده نمی‌شود. افراد در این رشته نیز مانند سایر رشته های مقطع ارشد باید 34 واحد را می‌گذرانند که 6 واحد آن مرتبط با پایان نامه افراد است. همچنین فارغ التحصیلان این رشته نیز می‌توانند در حوزه درمان فعالیت داشته باشند.

روانشناسی شخصیت مردان و زنان

بسیاری از علاقه مندان به این حوزه تمایل دارند تا اطلاعات اختصاصی در مورد شخصیت مردان و یا زنان کسب نمایند. مطالعه و یا تحصیل در این حوزه می‌تواند سرنخ های زیادی در مورد شناخت افراد مختلف بدهد. اما این بدان معنا نیست که روانشناسی شخصیت به صورت تفکیک شده برای مردان و زنان مورد استفاده قرار گیرد. براساس نظریه یونگ همه افراد هم ویژگی های مردانه دارند و هم زنانه. تنها میزان این خصلت ها متفاوت بوده و حتی در طول زمان نیز می‌تواند تغییر کند.

نکته های روانشناسی شخصیت

رشته روانشناسی شخصیت مفاهیم زیادی دارد که نمی‌توان آنرا در غلب چند نکته جزئی گنجاند. اما اگر افراد مایل به یادگیری سطحی این رشته هستند و یا می‌خواهند نکاتی را در مورد شخصیت دیگران متوجه شوند؛ می‌توانند از این موارد استفاده کنند. برخی از این نکات شامل موارد زیر می‌شود.

دقت کردن به رنگ چشم افراد
به حالت بدنی افراد در ابتدای معاشرت و انتهای آن توجه داشته باشید
نگاه افراد را دنبال کنید
به مدت زمان سکوت ها و اینکه در چه هنگامی اتفاق می‌افتند نیز توجه کنید
رفتار صمیمانه ای داشته باشید و منتظر واکنش دیگران باشید

تست روانشناسی شخصیت

در حوزه روانشناسی شخصیت تست های زیادی نیز موجود است که افراد می‌توانند با کمک روانشناس آنها را انجام داده و متوجه برخی از ویژگی های در خود شوند. تشخیص اینکه کدام تست برای افراد مناسب تر است برعهده روانشناس است. همچنین تحلیل این تست ها نیز باید توسط متخصص صورت گیرد. برخی از تست هایی که در این حوزه گرفته می‌شود؛ شامل موارد زیر می‌شوند. برای انجام رایگان انواع تست شخصیت شناسی کلیک نمایید.

تست شخصیت شناسی MBTI
تست کهن الگوهای یونگی
تست شخصیت DISK
تست شخصیت آیزنک
تست پنج عاملی نئو
تست 16 عاملی کتل
تست MMPI

سخن پایانی

روانشناسی شخصیت یکی از زیرشاخه های شیرین و جذاب روانشناسی است که در آن به طور تخصصی به ویژگی های شخصیت و آسیب شناسی شخصیتی پرداخته می‌شود. در این حوزه نظریه ها و رویکردهای مختلفی وجود دارند که علاقمندان می‌توانند در آن به مطالعه و حتی تحصیل بپردازند. اما حتما باید در این زمینه با یک روانشناس مشورت نمایند.

سؤالات متداول

روان‌شناسی شخصیت یعنی چه؟

روان‌شناسی شخصیت شاخه‌ای از علم روان‌شناسی است که به بررسی نحوه شکل‌گیری شخصیت، دلایل تفاوت‌های فردی و همین‌طور آسیب‌هایی می‌پردازد که در طول شکل‌گیری شخصیت ممکن است برای فرد پیش بیاید.

روانشناسی شخصیت چه کاربردی دارد؟

وقتی می‌خواهید راجع به شخصیت خود یا هریک از اطرافیان اطلاعاتی به دست بیاورید و همین‌طور هنگامی که یک نفر به اختلالات شخصیت مشکوک است بهتر است از یک روان‌شناس شخصیت کمک بگیرید.