تعریف شخصیت از نظر روانشناسان
آیا می‌دانید تعریف شخصیت چیست؟ همه ما در طول روز بارهاوبارها از این اصطلاح استفاده می‌کنیم. گاهی معتقدیم شخصیت ما با فرد دیگری متفاوت است یا حتی ممکن است در توصیف یک نفر او را “باشخصیت” بدانیم. اما بسیاری از مواقع نمی‌دانیم چیزی که از آن به‌عنوان (شخصیت) صحبت می‌کنیم دقیقاً چه معنایی دارد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید حتی روانشناسان نیز در پیداکردن معنای این کلمه با یکدیگر اختلاف نظر دارند. با همه این‌ها در این مطلب سعی می‌کنیم توضیحاتی راجع به شخصیت و ابعاد مختلف آن ارائه کنیم. برای پیدا کردن خود می‌توانید از مشاوره فردی استفاده نمایید.
تعریف و معنای شخصیت چیست؟
بسیاری از روانشناسان معتقدند شخصیت مجموعه‌ای از ویژگی‌های باثبات است که از بدو تولد یا به‌مرورزمان در فرد شکل می‌گیرند. این ویژگی‌ها ثبات و پایداری بالایی دارند؛ به همین خاطر معمولاً تا پایان عمر همراه فرد باقی خواهند ماند و روی بسیاری از رفتارهای وی تأثیر خواهند گذاشت. این موضوع قدرت پیش‌بینی رفتار دیگران را به ما می‌دهد. برای مثال یک فرد برون‌گرا تقریباً در تمامی محیط‌هایی که قرار می‌گیرد به یک شکل مشخص رفتار می‌کند. در نتیجه وقتی شما دوست برون‌گرای خود را به یک جمع تازه دعوت می‌کنید می‌توانید پیش‌بینی کنید که او خیلی زود دوستانی برای خودش پیدا خواهد کرد.
چه عواملی در شکل‌گیری و تعریف شخصیت نقش دارند؟
پس از اینکه شخصیت را تعریف کردیم باید به این سؤال پاسخ بدهیم که شخصیت چگونه شکل می‌گیرد؟ روانشناسان معتقدند رفتار همه ما تحت‌تأثیر سه عامل وراثت و هورمون‌ها، تربیت و تجربیات محیطی و همین‌طور فرهنگی است که در آن زندگی می‌کنیم. به همین خاطر می‌توان گفت در شکل‌گیری شخصیت نیز این سه عامل تأثیر دارند:
عوامل زیستی
احتمالاً شما هم این موضوع را شنیده‌اید که می‌گویند یک اخلاق خاص در یک نفر به پدر یا مادرش رفته است یا می‌گویند که او از همان ابتدای کودکی این اخلاق را داشته است. این مثال‌ها در واقع نشان‌دهنده تأثیرات ژنتیک روی شخصیت فرد هستند. روانشناسان معتقدند هرکدام از ما با خلق‌وخوی خاصی به دنیا می‌آییم و این روحیات را تا بزرگسالی نیز حفظ خواهیم کرد. به‌علاوه ترشح بیش از حد هورمون‌های مردانه مثل تستوسترون می‌تواند در ایجاد یک شخصیت پرخاشگر نقش داشته باشد. به همین ترتیب تغییر در میزان ترشح سایر هورمون‌ها نیز شخصیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
تعریف شخصیت با تجربه‌های فردی
یکی از مهم‌ترین منابع برای شکل‌گیری شخصیت تجربه‌های هر فرد هستند. سبک تربیتی والدین و اتفاقاتی که در زندگی هرکدام از ما می‌افتد تأثیر بسیاری روی شخصیت آینده ما خواهد داشت. به همین خاطر روانشناسان اصرار دارند در تربیت کودکان از یک روان‌شناس کمک بگیرید.
عوامل اجتماعی
یکی دیگر از عواملی که در شکل‌گیری شخصیت تأثیر بسیاری دارد فرهنگ و محیطی است که فرد در آن زندگی می‌کند. برای مثال یک فرهنگ شاد معمولاً شادی را به اعضای خود نیز آموزش می‌دهد. در مقابل برخی فرهنگ‌ها فردگرایی و بی‌توجهی به نیازهای جمع را تشویق می‌کنند. پس می‌توان گفت محیط اجتماعی شما نیز در شخصیتی که دارید مؤثر خواهد بود.
تعریف ابعاد شخصیت
هرکدام از نظریه‌پردازان روانشناسی باتوجه‌به نظریه خود ابعاد مشخصی را برای شخصیت در نظر گرفته‌اند. شاید بتوان گفت بیشترین اختلاف در بحث شخصیت مربوط به ابعاد آن باشد. بااین‌حال یکی از معروف‌ترین نظریاتی که راجع به ابعاد شخصیت صحبت کرده آنها را به 5 دسته تقسیم می‌کند. این 5 دسته عبارتند از:
برون‌گرایی یا درون گرایی
این ویژگی بیش از هر ویژگی دیگری شناخته شده است. افراد برون‌گرا به‌خوبی می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند؛ آنها علاقه خاصی به تجربه محیط‌های جدید و صحبت‌کردن با دیگران دارند. این در حالیست که افراد درون‌گرا معمولاً ترجیح می‌دهند زمان خود را به تنهایی یا با جمع‌هایی که کاملاً می‌شناسند بگذرانند.
سازگاری بالا یا پایین
کسانی که سازگاری بالایی دارند را می‌توان به‌عنوان افرادی مهربان در نظر گرفت. آنها علاقه بسیاری برای کمک‌کردن به دیگران دارند؛ نسبت به مشکلات و احساسات دیگران بی‌توجه نیستند و تا جایی که بتوانند به آنها کمک می‌کنند. در مقابل کسانی که سازگاری پایینی دارند بیشتر فردگرا هستند. آنها تمایلی به درک احساسات دیگران یا کمک‌کردن به آنها ندارند. حتی ممکن است دیگران و احساسات آنها را مورد توهین و سرزنش قرار دهند.
وظیفه‌شناسی
کسانی که احساس وظیفه‌شناسی بالایی دارند معمولاً انسان‌های مرتبی هستند. آنها برای هرکاری از قبل آمادگی پیدا می‌کنند؛ امانت‌دارهای خوبی هستند و اگر کاری را به آنها بسپارید می‌توانید از بابت مسئولیت‌پذیری‌شان مطمئن باشید. در مقابل کسانی که وظیفه‌شناسی پایینی دارند در انجام کارها احساس مسئولیت نمی‌کنند. آنها معمولاً وسایل‌شان را مرتب نمی‌کنند و خیلی به آمادگی پیش از شروع کارها اعتقادی ندارند.
روان‌رنجوری یا سلامت روان
کسانی که درگیر روان‌رنجوری هستند مشکلات روحی بسیاری را تجربه می‌کنند. آنها بیشتر اوقات را درگیر احساسات منفی مانند غم یا اضطراب هستند. در مقابل شخصیت‌هایی که روان‌رنجوری کمتری دارند احساس سلامت روان و آرامش بیشتری داشته و قدرت بالاتری در سازگاری با شرایط جدید دارند.
باز بودن نسبت به تجربیات جدید
همان‌طور که از نام این ویژگی پیداست کسانی که نسبت به تجربیات جدید دید بازتری دارند علاقه بسیاری به کشف ناشناخته‌ها و شرایط جدید دارند. احتمال وجود خلاقیت در این افراد به‌مراتب بالاتر است. در مقابل کسانی که علاقه‌ای به تجربیات جدید ندارند دیدگاه سنتی‌تری داشته و ترجیح می‌دهند از رویه‌های قبلی استفاده کنند.
آیا شخصیت‌ها تغییر می‌کنند؟
این سؤال برای بسیاری از کسانی که به یک مشاور مراجعه می‌کنند پیش می‌آید. گاهی اوقات شما می‌خواهید ویژگی خاصی را در خودتان تغییر بدهید. گاهی اوقات نیز امیدوارید که طرف مقابل تغییر کند. همان‌طور که گفتیم ویژگی‌های شخصیتی ویژگی‌های باثباتی هستند که تقریباً تا آخر عمر با شما باقی می‌مانند. بااین‌حال این به معنای آن نیست که اصلاً نمی‌توانید آنها را تغییر بدهید. بلکه بیشتر روانشناسان معتقدند اگر خود فرد بخواهد می‌تواند هر تغییری را ایجاد کند؛ اما باید به این نکته توجه داشت که این تغییرات به‌سرعت اتفاق نمی‌افتند؛ به‌علاوه شما نمی‌توانید از یک فرد خیلی خجالتی یک فرد بسیار برون‌گرا بسازید؛ بلکه تنها می‌توانید تا حدودی رفتار او را تغییر بدهید.
تعریف شخصیت در جلسات مشاوره
شخصیت هرکدام از ما مجموعه‌ای از ویژگی‌ها هستند که قرار است برای یک‌عمر با آنها زندگی کنیم. به همین خاطر اینکه چه ویژگی‌هایی در شخصیت ما وجود داشته باشند بسیار اهمیت دارد. ویژگی‌های منفی یا نقاط ضعف می‌توانند تا حد زیادی شما را از زندگی عقب بیاندازند و مشکلات بسیاری را برایتان ایجاد کنند. به همین خاطر یکی از موضوعاتی که باید راجع به آن از یک روان‌شناس کمک گرفت شکل‌گیری و تعریف شخصیت خود است. شما در دو حالت می‌توانید برای شخصیت خود از یک مشاور کمک بخواهید:
آموزش سبک‌های فرزندپروری
همان‌طور که گفتیم مهم‌ترین بخش شخصیت ما در کودکی و از طریق تربیت والدین ایجاد می‌شود. می‌توان گفت تک‌تک رفتارهای والدین در آنچه کودک در آینده به آن تبدیل می‌شود تأثیر خواهد داشت. به همین خاطر بسیار مهم است که والدین راجع به سبک‌های تربیتی و طرز برخورد با کودک اطلاعات کافی داشته باشند.
مشاوره‌های فردی
اگر احساس می‌کنید نقاط ضعفی دارید که برایتان مشکلاتی ایجاد کرده است بهتر است برای برطرف‌کردن آنها از یک مشاور متخصص کمک بگیرید. مشاورین به شما کمک می‌کنند تا دلایل مشکلات خود را پیدا کرده و همین‌طور راهی برای برطرف‌کردن آنها پیدا کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه شخصیت می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سوالات متداول
ویژگی‌های شخصیتی بسیار باثبات و پایدار هستند. بااین‌حال این به معنای آن نیست که اصلاً نمی‌توانید آنها را تغییر بدهید. بلکه برای تغییر دادن آنها باید زمان و تلاش بیشتری را در نظر بگیرید.
